Een alternatief voor jeugdige hackers?

Hack_Right is een alternatief of aanvullend straftraject voor jeugdige daders die hun eerste delict cybercriminaliteit plegen. Hack_Right is ontstaan vanuit signalen uit de praktijk: een grote toestroom van verdachten met een ‘nieuw’ of ‘ander’ profiel waar nog geen effectieve interventie voor is. In een eerste evaluerend onderzoek, in opdracht van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap, concluderen onderzoekers van de Haagse Hogeschool en het NSCR echter dat er geen wetenschappelijke basis voor deze aanleiding is: studies op dit gebied ontbreken simpelweg. Om te kunnen doorgroeien tot een volwaardige interventie is dan ook een steviger theoretische basis nodig is. Over het verloop van Hack_Right zijn de uitvoerders over het algemeen tevreden, omdat deelnemers de trajecten positief hebben afgerond en wat hebben geleerd. Deelnemers zijn dat niet altijd. Dat komt omdat ze Hack_Right soms te makkelijk vinden of een duidelijk programma missen. Een belangrijke aanbeveling is dan ook om bij de Hack_Right-interventie meer te streven naar het principe van programma-integriteit: de uitvoering plaats laten vinden in de vorm van de module(s) en producten die van te voren zijn beschreven.

Omdat Hack_Right pas relatief kort geleden is gestart (2017) en op het moment van onderzoek 14 deelnemers het traject hebben afgerond, is het te vroeg voor een effectevaluatie. Wel kon er een plan- en procesevaluatie worden uitgevoerd. Onderzoeksvragen waren: (1) Wat is Hack_Right en hoe is Hack_Right theoretisch onderbouwd? (2) Hoe zijn de tot nu toe uitgevoerde Hack_Right trajecten verlopen? (3) Hoe hebben alle betrokkenen de tot nu toe uitgevoerde Hack_Right trajecten ervaren? In totaal zijn 28 interviews afgenomen met respondenten die op verschillende manieren betrokken zijn bij de Hack_Right interventie: twee interventieontwikkelaars, vijf toewijzers, elf uitvoerders en tien deelnemers.

Als reactie op de grote instroom van (jonge) cyberverdachten hebben het Openbaar Ministerie (OM) en de Nationale Politie de interventie Hack_Right ontwikkeld. Hack_Right is een alternatief of aanvullend straftraject voor jeugdige daders (12 tot 23 jaar) die hun eerste delict cybercriminaliteit plegen. Het is de eerste interventie in Nederland die zich richt op (jonge) cybercriminelen en is daarmee een unieke interventie. Hack_Right beoogt recidive te voorkomen en kaders mee te geven aan jonge cybercriminelen waar binnen zij hun ICT-talent op legale wijze kunnen ontwikkelen.

Empirisch onderzoek naar kenmerken van cybercriminelen ontbreekt echter nagenoeg. Daarom weten we eigenlijk nog niet of er sprake is van daders met een afwijkend profiel ten opzichte van daders van traditionele offline criminaliteit. De ontwikkelaars van Hack_Right erkennen dit, maar geven in het onderzoek aan het belangrijk te vinden om snel te starten met de alternatieve straf en ondertussen wetenschappelijk onderzoek te laten doen. Het vandaag gepubliceerde onderzoek is een eerste stap om te komen tot een steviger theoretische basis. Er is meer onderzoek nodig. Inzichten in bijvoorbeeld kenmerken en criminogene factoren van de doelgroep zijn noodzakelijk om een effectieve interventie op te zetten.

Door de verschillende programma-invullingen die Hack_Right deelnemers hebben gehad is niet duidelijk welke componenten van de interventie kunnen leiden tot bepaalde uitkomsten. Uitgewerkte producten en handleidingen voor de uitvoering van die producten ontbreken. Voor een goede uitvoering van de interventie, maar ook als voorwaarde voor een goede evaluatie van de werkzame elementen van de interventie, is het noodzakelijk om dit te verbeteren.