Wegwijs in de Overdrachtsbelasting Editie 2024

Lijst van gebruikte afkortingen / 19

1 Inleiding / 25
1.1 Geschiedenis overdrachtsbelasting / 25
1.1.1 Algemeen / 25
1.1.2 De WBR / 26
1.1.3 De Registratiewet 1917 / 27
1.1.4 De Frimaire Wet / 27
1.1.5 De erfenis van Alva / 28
1.2 Aard en inrichting / 28
1.2.1 Civielrechtelijke benadering met steeds meer economische trekken / 28
1.2.2 Inrichting / 29
1.2.3 Overdrachtsbelasting in het fiscale systeem / 30
1.2.4 Rechtvaardiging voor de overdrachtsbelasting / 31
1.2.5 Moderne belasting? / 32
1.3 Overzicht wijzigingen (sinds 1995) / 32
1.3.1 Wet op belastingen van rechtsverkeer / 32
1.3.2 Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer (Uitv.besl. BR) / 39
1.4 Opbrengsten / 42

2 Belastbaar feit (algemeen) (art. 2 t/m 8 WBR) / 43
2.1 Hoofdregel / 43
2.2 Nuancering van de hoofdregel / 43
2.3 Wel belastbaar feit, geen heffing / 43
2.4 Beleid / 44

3 Het begrip ‘verkrijging’ (art. 2 t/m 8 WBR) / 45
3.1 Inleiding / 45
3.2 Verkrijgingen volgens het BW / 46
3.2.1 Algemeen / 46
3.2.2 Tenietgaan beperkt recht / 47
3.2.3 Rectificatie / 48
3.2.4 Onjuiste tenaamstelling / 49
3.2.5 Verkrijgingen tussen echtgenoten die zijn gehuwd in gemeenschap van goederen / 50
3.3 Uitgezonderde verkrijgingen / 50
3.3.1 Boedelmenging, erfrecht, verjaring (art. 3, lid 1, onderdeel a, WBR) / 51
3.3.2 Verdeling van een huwelijks- c.q. partnerschapsgemeenschap of nalatenschap (art. 3, lid 1, onderdeel b, WBR) / 56
3.3.3 Natrekking (art. 3, lid 1, onderdeel c, WBR) / 68
3.4 Verkrijging van economische eigendom (art. 2, lid 2, WBR) / 70
3.4.1 Inleiding / 70
3.4.2 Definitie (art. 2, lid 2, WBR) / 71
3.4.3 Doel en strekking / 72
3.4.4 Wetstechniek (art. 2, lid 2, WBR) / 73
3.4.5 Een samenstel van rechten en verplichtingen / 74
3.4.6 Met betrekking tot de in art. 2, lid 1, WBR bedoelde onroerende zaken of rechten waaraan deze zijn onderworpen / 75
3.4.7 Dat een belang bij die zaken of rechten vertegenwoordigt / 75
3.4.8 Enig risico van waardeverandering / 77
3.4.9 En komt toe aan een ander dan de eigenaar of beperkt gerechtigde / 80
3.4.10 Economische eigendom van bestanddelen en niet bestaande zakelijke rechten (art. 2, lid 2, vierde volzin, WBR) / 80
3.4.11 Verkrijging van uitsluitend het recht op levering (art. 2, lid 2, laatste volzin, WBR) / 83
3.4.12 Drie kwesties / 89
3.4.13 Tijdstip van economische verkrijging: terugwerkende kracht? / 91
3.4.14 Verhouding art. 2, lid 2, – art. 4, lid 1, onderdeel a, WBR / 91
3.4.15 Heffingsformaliteiten / 92
3.4.16 Diverse toepassingen / 92
3.4.17 Economisch krachtens verkoop, juridisch krachtens erfrecht / 99
3.4.18 Verkrijging juridische eigendom zonder economische eigendom / 102
3.4.19 Niet belaste verkrijging van economische eigendom: participaties in beleggingsfondsen met belang kleiner dan 1/3 / 103
3.4.20 Gelijktijdige verkrijging van juridische en economische eigendom / 107
3.5 Overige fictieve verkrijgingen (art. 6, 7, 8 en 15, lid 2, WBR) / 110
3.5.1 Opzegging en afstand van een beperkt recht (art. 6, lid 1, WBR) / 110
3.5.2 Wijziging (omzetting) van een beperkt recht (art. 6, lid 2, WBR) / 114
3.5.3 Zaken aangebracht door beperkt gerechtigde (art. 6, lid 3, WBR) / 115
3.5.4 Verdeling (art. 7 WBR) / 116
3.5.5 Nietigheid en vernietiging van een verkrijging (art. 8, lid 3, WBR) / 117
3.6 Vrijgestelde verkrijgingen (art. 15 WBR) / 119
3.7 Tijdstip van verkrijging (art. 8, lid 1, WBR) / 119
3.7.1 Hoofdregel / 119
3.7.2 Afwijking: opmaken akte van levering / 120
3.7.3 Belang / 123
3.8 Voorwaardelijke verkrijgingen / 123
3.8.1 Een toekomstige onzekere gebeurtenis / 123
3.8.2 Verkrijging onder opschortende voorwaarde (art. 8, lid 2, WBR) / 128
3.8.3 Verkrijging onder ontbindende voorwaarde – tweetrapsverkrijgingen / 129
3.9 Tijdelijke verkrijgingen / 133
3.10 De verkrijger / 134

4 Het voorwerp van de verkrijging / 139
4.1 Onroerende zaken / 139
4.2 ‘Echte’ onroerende zaken (art. 3:3 BW) / 140
4.2.1 Eigendom van onroerende zaken volgens het BW / 140
4.2.2 Gebouwen en werken / 141
4.2.3 Duurzame vereniging / 141
4.2.4 Afhankelijke rechten (zakelijke en persoonlijke) / 154
4.3 Rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen / 155
4.3.1 Inleiding / 155
4.3.2 Appartementsrecht / 159
4.3.3 Bezit / 161
4.3.4 Persoonlijke rechten / 161
4.4 Uitgezonderde rechten (art. 5 WBR) / 162

5 Fictieve onroerende zaken (art. 4 WBR) / 163
5.1 Inleiding / 163
5.2 Doel en strekking van art. 4 WBR / 165
5.2.1 Algemeen / 165
5.2.2 Systematiek / 166
5.3 Verkrijging van aandelen in onroerendezaakrechtspersonen (art. 4, lid 1, onderdeel a, WBR) / 166
5.3.1 Onmiddellijke verkrijging / 166
5.3.2 Inkoop – statutenwijziging / 167
5.3.3 Rechten uit bestaande aandelen (art. 4, lid 11, WBR) / 168
5.4 Rechtspersonen met een in aandelen verdeeld kapitaal / 172
5.4.1 Rechtspersonen / 172
5.4.2 In aandelen verdeeld kapitaal / 172
5.5 Onroerendezaakrechtspersonen / 174
5.5.1 Inleiding / 174
5.5.2 De bezitseis (minimaal 30% én meer dan 50%) / 175
5.5.3 De doeleis (het dienstbaarheidscriterium) / 199
5.6 De belangeis (art. 4, lid 3, WBR) / 209
5.6.1 Inleiding / 209
5.6.2 Aandelen die een materieel belang vertegenwoordigen (belangaandelen) / 211
5.6.3 Bepaling substantieel belang (inleiding) / 215
5.6.4 De verkrijger/natuurlijk persoon (meer dan 7% en ten minste 1⁄3 belang) / 218
5.6.5 De verkrijger/rechtspersoon (ten minste 1/3 belang) / 219
5.6.6 Lichamen (art. 4, lid 10, WBR jo art. 2, lid 7, WBR) / 223
5.6.7 Het ‘belang’ in of van meeverbonden natuurlijke personen en lichamen / 224
5.7 Ficties (art. 4, lid 5, WBR) / 225
5.8 Inkoop, wederverkoop en emissie van art. 4-aandelen / 229
5.8.1 Heffing ten laste van de inkopende ozr / 229
5.8.2 Heffing ten laste van de overige aandeelhouders / 232
5.8.3 Wederverkoop van ingekochte belangaandelen / 233
5.8.4 Emissie van nieuwe belangaandelen / 233
5.9 Vergelijking art. 4, lid 1, onderdeel a, WBR met art. 2, lid 2, WBR / 233
5.10 Lidmaatschapsrechten (art. 4, lid 1, onderdeel b, WBR) / 235
5.11 Maatstaf van heffing art. 4 WBR / 236
5.12 Certificering en decertificering van art. 4-aandelen / 236
5.13 Voorbeelden art. 4 WBR / 237

6 Maatstaf van heffing (art. 9 t/m 13 en art. 52 WBR) / 241
6.1 Inleiding / 241
6.1.1 Hoofdregel / 241
6.1.2 Afwijkingen / 242
6.1.3 Tijdstip van waardering / 243
6.1.4 Wat gewaardeerd moet worden / 243
6.1.5 Bewijslast waarderingskwesties / 244
6.2 Waarde in het economische verkeer (art. 52 WBR) / 245
6.2.1 Inleiding / 245
6.2.2 Waarde van onbezwaarde en onbelaste eigendom / 249
6.2.3 Waarde onverdeeld aandeel / 249
6.2.4 Invloed van goederenrechtelijke verplichtingen / 249
6.2.5 Invloed van persoonlijke verplichtingen / 250
6.2.6 Invloed van huur en pacht / 251
6.2.7 Invloed van een kwalitatieve verplichting (art. 6:252 BW) / 253
6.2.8 Invloed van een kettingbeding / 253
6.2.9 Invloed van feitelijke bewoning / 261
6.2.10 Invloed van koopoptie/wilsrecht / 262
6.2.11 Invloed van een kwalitatief recht (art. 6:251 BW) / 262
6.2.12 Invloed van een voorkeursrecht tot koop / 263
6.2.13 Invloed van bodemverontreiniging/feitelijke gebreken / 263
6.2.14 Invloed van bebouwingsmogelijkheid / 264
6.2.15 Invloed van vergunningen / 265
6.2.16 Invloed van het geldende bestemmingsplan / 265
6.2.17 Economische overdracht onder voorbehoud beperkt recht / 267
6.2.18 Invloed van omzetbelasting / 268
6.2.19 Invloed van economische eigendom / 271
6.2.20 Invloed van serviceverplichtingen / 272
6.2.21 Invloed van melk-, mest-, bieten- en andere quota / 273
6.2.22 Invloed van art. 13 WBR / 273
6.3 Tegenprestatie / 274
6.3.1 Het begrip tegenprestatie / 274
6.3.2 Veiling – onraadsgelden – tegenprestatie / 285
6.3.3 Onteigening / 287
6.3.4 Splitsing van de tegenprestatie / 287
6.3.5 Waardering tegenprestatie / 290
6.3.6 Casuïstiek tegenprestatie / 291
Maatstaf verkrijgen nieuw beperkt recht na afstand of opzegging oude beperkte recht / 299
6.4 De maatstaf bij verkrijging van een nieuw beperkt recht na afstand of opzegging van het oude beperkte recht (art. 9, lid 2, WBR) / 299
Maatstaf verkrijgen nieuw beperkt recht na afstand of opzegging oude beperkte recht / 299
6.5 De maatstaf bij een opvolgende verkrijging (art. 9, lid 4 en art. 13 WBR) / 303
6.5.1 Inleiding / 303
6.5.2 Verschuldigdheid overdrachtsbelasting/niet aftrekbare omzetbelasting / 304
6.5.3 Art. 9, lid 4, WBR / 311
6.5.4 Art. 13 WBR / 317
6.5.5 Verschillen en overeenkomsten tussen art. 13, lid 1 en art. 9, lid 4, WBR / 333
6.5.6 Samenloop art. 13, lid 1 en art. 9, lid 4, WBR / 334
6.6 De maatstaf van heffing bij onterechte toepassing van de startersvrijstelling (art. 9, lid 7, WBR) / 336
6.7 De maatstaf bij verkrijging van aandelen en rechten bedoeld in art. 4 WBR (art. 10 WBR) / 337
6.7.1 Inleiding / 337
6.7.2 Verhouding art. 10 WBR – art. 9, lid 1, tweede volzin, en lid 5, WBR / 337
6.7.3 Verhouding art. 10 WBR – art. 11 WBR / 338
6.7.4 Goederen als bedoeld in art. 2 WBR / 338
6.7.5 Kabel- en leidingnetten / 339
6.7.6 Door aandelen of lidmaatschapsrechten vertegenwoordigd / 339
6.7.7 Middellijk vertegenwoordigde onroerende bezittingen / 340
6.7.8 Tarief en vrijstellingen / 342
Maatstaf verkrijging (eigendom belast met) erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming / 343
6.8 De maatstaf bij verkrijging van (eigendom belast met) erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming (art. 11 WBR) / 343 Maatstaf verkrijging (eigendom belast met) erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming / 343
6.8.1 Art. 11, lid 1, WBR (maatstaf bij erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming) / 343
6.8.2 Afkoop van de canon, retributie, huur / 353
6.8.3 Appartementsrecht en erfpacht/opstal – lidmaatschap coöperatie / 358
6.8.4 Art. 11, lid 2, WBR (maatstaf bij verkrijging van eigendom bezwaard met erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming) / 359
6.8.5 Art. 11, lid 4, WBR (voorbehoud van erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid, beklemming) / 362
6.8.6 Art. 11, lid 5, WBR (toepassing lid 1 na lid 4) / 363
6.8.7 Ondererfpacht – onderopstalrecht / 364
6.8.8 Wettelijke conversie van een tijdelijk erfpachtrecht/opstalrecht in een voortdurend recht / 365
6.9 De maatstaf bij verkrijging van (eigendom belast met) vruchtgebruik, gebruik en/of bewoning / 367
6.9.1 Algemeen / 367
6.9.2 Waarde in het economische verkeer / 367
6.9.3 Overdracht woning onder voorbehoud vruchtgebruik / 369
6.9.4 Afstand van vruchtgebruik, gebruik en/of bewoning / 371
6.9.5 Vruchtgebruik op erfpacht en opstalrecht / 372
6.10 De maatstaf bij verdeling (art. 12 WBR) / 374
6.10.1 Inleiding / 374
6.10.2 Vermindering heffingsgrondslag (art. 12, lid 1, WBR) / 375
6.10.3 Rechtverkrijgenden onder algemene titel (art. 12, lid 2, WBR) / 379
6.10.4 Uitzondering (art. 12, lid 3, WBR) / 380
6.11 De maatstaf bij A-B-C-contracten / 382
6.12 Voorwaardelijke en tijdelijke verkrijgingen / 383
6.13 Huurkoop / 385

7 Tarief en vrijstellingen (art. 14 en 15 WBR) / 389
7.1 Tarief (art. 14 WBR) / 389
7.1.1 Algemeen / 389
7.1.2 Het tweeprocentstarief (algemeen) / 389
7.1.3 Begrip ‘woning’ (art. 14, lid 2, eerste zin, WBR) / 393
7.1.4 Aanhorigheden (art. 14, lid 6, WBR) / 403
7.2 Vrijstellingen – algemeen / 405
7.2.1 Inleiding / 405
7.2.2 Toepasselijkheid van vrijstellingen bij A-B-C-contracten / 406
7.2.3 Toepasselijkheid van vrijstellingen bij verkrijging van art. 4-aandelen / 40
7.3 Algemene uitzondering op de vrijstellingen (art. 15, lid 4, WBR) / 409
7.3.1 Inleiding / 409
7.3.2 Doel / 409
7.3.3 Waarde is ten minste de kostprijs / 411
7.3.4 Bouwplan – (terug)levering om niet van gemeenschapsvoorzieningen aan gemeente / 411
7.3.5 Verkoop met korting onder voorwaarden (VOV) / 412
7.3.6 Maatstaf van heffing / 415
7.3.7 Samenloop met het leerstuk van misbruik van btw-recht / 416
7.4 Samenloop met omzetbelasting (art. 15, lid 1, onderdeel a, WBR) / 419
7.4.1 (Materieel) dubbele heffing voorkomen / 419
7.4.2 Art. 11, lid 1, onderdeel a, onder 1° en art. 11, lid 1, onderdeel b, slotalinea, Wet OB 1968 / 427
7.4.3 De ‘tenzij-regel‘ / 428
7.4.4 Samenloopbesluit 2017; goedkeuringen / 436
7.4.5 Samenloopbesluit 2017: toepassing art. 9, lid 4, WBR / 445
7.4.6 Samenloopbesluit 2017: art. 15, lid 4, WBR; achterwege laten van strafheffing / 445
7.4.7 Voorbeelden / 447
7.5 Bedrijfsopvolging in de familiesfeer (art. 15, lid 1, onderdeel b, WBR) / 449
7.6 Publiekrechtelijke lichamen (art. 15, lid 1, onderdeel c, WBR) / 461
7.7 Schenking (art. 15, lid 1, onderdeel d, WBR (vervallen)) / 461
7.8 Inbreng in vennootschappen (art. 15, lid 1, onderdeel e, WBR) / 462
7.8.1 Inbreng: civiel en fiscaal (algemene aspecten) / 462
7.8.2 Inbreng in een personenvennootschap (art. 15, lid 1, onderdeel e, onder 1°, WBR) / 469
7.8.3 Inbreng in een nv of bv ten titel van omzetting (art. 15, lid 1, onderdeel e, onder 2°, WBR) / 477
7.8.4 Voorbeelden / 490
Verdeling (ontbonden personenvennootschap), vereffening (ontbonden nv of bv) / 491
7.9 Verdeling (ontbonden personenvennootschap), vereffening (ontbonden nv of bv) – (art. 15, lid 1, onderdeel f, onder 1° en 2°, WBR) / 491
Verdeling (ontbonden personenvennootschap), vereffening (ontbonden nv of bv) / 491
7.9.1 Algemeen / 491
7.9.2 Verdeling gemeenschap ontbonden personenvennootschap (art. 15, lid 1, onderdeel f, onder 1°, WBR) / 492
7.9.3 Vereffening vermogen ontbonden nv of bv (art. 15, lid 1, onderdeel f, onder 2°, WBR, art. 4a Uitv.besl. BR) / 494
7.9.4 Het vennootschappelijk verblijvingsbeding / 495
7.10 Verdeling tussen samenwoners (art. 15, lid 1, onderdeel g, WBR) / 498
7.11 Fusie, interne reorganisatie en splitsing (art. 15, lid 1, onderdeel h, WBR; art. 5bis, 5a, 5b, 5c en 5d Uitv.besl. BR) / 509
7.11.1 Inleiding / 509
7.11.2 Juridische fusie van rechtspersonen (art. 5bis Uitv.besl. BR) / 509
7.11.3 Bedrijfsfusie van vennootschappen (art. 5a Uitv.besl. BR) / 520
7.11.4 Juridische fusie en taakoverdracht tussen anbi’s en 25+-verenigingen (art. 5d Uitv.besl. BR) / 529
7.11.5 Interne reorganisatie (art. 5b Uitv.besl. BR) / 534
7.11.6 Samenloop bedrijfsfusievrijstelling en concernvrijstelling / 553
7.11.7 Juridische (af)splitsing van vennootschappen (art. 5c Uitv.besl. BR) / 554
7.11.8 Fusie van coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen zonder in aandelen verdeeld kapitaal / 560
7.12 Voor rekening van verkrijger aangebrachte zaken (art. 15, lid 1, onderdeel i, WBR) / 561
7.12.1 Inleiding / 561
7.12.2 Ruime uitleg / 561
7.12.3 Door of in opdracht en voor rekening / 562
7.12.4 Omvang vrijstelling: evenredigheidsmethode / 562
7.12.5 Toepassingen / 563
7.13 Uitbedongen bodembestanddelen en andere goederen (art. 15, lid 1, onderdeel j, en lid 2 en 3, WBR) / 565
7.13.1 Uitbedongen bodembestanddelen / 565
7.13.2 Uitbedongen andere zaken / 565
7.14 Onderwijs (art. 15, lid 1, onderdeel k, WBR) / 565
7.15 Landinrichting (art. 15, lid 1, onderdeel l, WBR) / 566
7.16 Bureau beheer landbouwgronden (BBL) (art. 15, lid 1, onderdeel m, WBR) / 566
7.17 Stedelijke herstructurering en woningcorporaties (art. 15, lid 1, onderdeel n, WBR) / 567
7.18 Stedelijke herstructurering en de WOM (art. 15, lid 1, onderdeel o en oa, WBR) / 567
7.18.1 Aanvang stedelijke herstructurering (art. 15, lid 1, onderdeel o, WBR) / 567
7.18.2 Voltooiing stedelijke herstructurering (art. 15, lid 1, onderdeel oa, WBR) / 568
7.19 Startersvrijstelling (art. 15, lid 1, onderdeel p, WBR) / 569
7.20 Cultuurgrond (art. 15, lid 1, onderdeel q, WBR) / 573
7.20.1 Algemeen / 573
7.20.2 Cultuurgrond / 574
7.20.3 Bedrijfsmatige exploitatie ten behoeve van de landbouw / 576
7.20.4 De tienjaarseis / 583
7.21 Herstel (art. 15, lid 1, onderdeel r, WBR) / 586
7.22 Natuurgrondvrijstelling (art. 15, lid 1, onderdeel s, WBR) / 588
7.22.1 Inleiding / 588
7.22.2 De tienjaarseis / 591
7.23 Teruglevering van een woning krachtens een verkoopregulerend beding (art. 15, lid 1, onderdeel t, WBR) / 591
7.24 Verkrijgingen door Staatsbosbeheer (art. 15, lid 1, onderdeel u, WBR) / 591
7.25 Overdracht aan kind ingevolge erfrechtelijk wilsrecht (art. 15, lid 1, onderdeel x, WBR) / 592
7.25.1 Inleiding / 592
7.25.2 Vruchtgebruik wordt niet in aanmerking genomen / 593
7.25.3 Casuïstiek / 594
7.26 Kabel- en leidingnetten (art. 15, lid 1, onderdeel y, WBR) / 595
7.26.1 Inleiding / 595
7.26.2 Wat behoort tot een ‘net’ en hoe is het begrensd? / 596
7.26.3 Opstalrecht en de netvrijstelling / 599
7.27 Landgoederen / 600
7.27.1 Inleiding / 600
7.27.2 Voorwaarden (art. 9c NSW) / 602
7.27.3 Verkrijging van aandelen in landgoedrechtspersonen (art. 4 WBR) / 602
7.27.4 Verkrijging van nog niet onder de NSW gerangschikte landgoederen / 603
7.27.5 Gefaseerde verkrijging van landgoederen / 603
7.27.6 Te laat ingediend verzoek om handhaving rangschikking / 603
7.27.7 Bloot eigenaar / 604
7.27.8 Vestiging opstalrechten / 604

8 Wijze van heffing (art. 16 en 17 WBR), boeten (AWR), invordering (IW 1990) / 605
8.1 De wijze van heffing (art. 16 t/m 18 WBR) / 605
8.1.1 Algemeen / 605
8.1.2 Op aangifte / 606
8.1.3 Melding vervreemding economische eigendom / 613
8.2 Betaling en (hoofdelijke) aansprakelijkheid / 613
8.2.1 Betalingstermijn / 613
8.2.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid notaris / 614
8.2.3 Hoofdelijke aansprakelijkheid vervreemder economische eigendom / 617
8.2.4 Rechtspositie hoofdelijk aansprakelijke / 618
8.3 Naheffing / 619
8.3.1 Algemeen / 619
8.3.2 Naheffingstermijn / 620
8.3.3 Belastingrente / 621
8.3.4 Betaling naheffingsaanslag / 624
8.3.5 Domiciliekeuze / 624
8.4 Boeten en sancties / 626
8.4.1 Algemeen / 626
8.4.2 Bestuurlijke boeten (BBBB) / 626
8.4.3 Verzuimboeten / 629
8.4.4 Vergrijpboeten / 633
8.4.5 Medeplegersboete / 638
8.4.6 Strafrechtelijke boeten / 639
8.5 Invordering / 640
8.5.1 Algemeen / 640
8.5.2 Invorderingsrente (art. 28, 28a en 28b IW 1990) / 641
8.5.3 Uitstel van betaling (art. 25 IW 1990) / 642
8.5.4 Aanmaning (art. 11 IW 1990) / 642
8.5.5 Dwangbevel (art. 12 t/m 14 IW 1990) / 642
8.5.6 Verzet (art. 17 IW 1990) / 642
8.5.7 Verjaring (art. 27, lid 1, IW 1990) / 643
8.5.8 Kwijtschelding door ontvanger / 643
8.5.9 (Geen) herziening onherroepelijke uitspraak HR (overdrachtsbelasting) / 643

9 Teruggave – kwijtschelding – ambtshalve vermindering (art. 19 WBR, art. 63 en 65 AWR) / 645
9.1 Teruggave van overdrachtsbelasting (art. 19 WBR) / 645
9.1.1 Inleiding / 645
9.1.2 Vervulling voorwaarde na verkrijging onder ontbindende
voorwaarde / 645
9.1.3 Vernietiging van een (rechtshandeling strekkende tot) verkrijging / 648
9.1.4 Terugoverdracht ter ongedaanmaking wegens niet-nakoming van een verbintenis / 648
9.1.5 Voorwaarden voor toepassing art. 19 WBR / 650
9.1.6 Feitelijk en rechtens herstel / 650
9.1.7 Besluit van 3 oktober 2019 / 655
9.2 Kwijtschelding van overdrachtsbelasting, goedkeurend beleid (art. 63 AWR) / 659
9.2.1 Algemeen / 659
9.2.2 Besluit belastbaar feit (besluit van 23 april 2021) / 661
9.2.3 Kwijtschelding bij omzetting lidmaatschapsrecht in appartementsrecht / 672
9.2.4 Toepassing kwijtscheldingsbeleid – toetsing door belastingrechter aan abbb / 675
9.3 Ambtshalve vermindering overdrachtsbelasting (art. 65 AWR) / 675
9.3.1 Inleiding / 675
9.3.2 Art. 65 AWR / 676
9.3.3 Besluit fiscaal bestuursrecht (Bfb) / 676
9.3.4 Hoofdregels / 677
9.3.5 De Nationale ombudsman en/of de civiele rechter / 680

10 Rechtsmiddelen (procesrecht) / 685
10.1 Algemeen / 685
10.2 Bezwaar (art. 6:1-6:24 en 7:1-7:15 Awb) / 687
10.2.1 Algemeen / 687
10.2.2 Awb / 687
10.2.3 Bezwaartermijn (art. 6:7-6:10 Awb, art. 22j AWR) / 688
10.2.4 HR 13 maart 2020 (ongeldig digitaal bezwaar) / 690
10.2.5 Art. 25 e.v. AWR / 692
10.3 Beroep bij de rechtbank (art. 26 e.v. AWR) / 693
10.3.1 Beroep na bezwaar of rechtstreeks beroep / 693
10.3.2 De bevoegde rechtbank / 694
10.3.3 Beroepstermijn (art. 6:8-6:10 Awb) / 694
10.4 Hoger beroep (art. 6:8 e.v. Awb, art. 27h AWR) / 695
10.5 Beroep in cassatie (art. 28 e.v. AWR) / 695
10.6 Beginselen van behoorlijk bestuur / 697
10.6.1 Algemeen / 697
10.6.2 Geschreven regels van behoorlijk bestuur / 697
10.6.3 Ongeschreven regels van behoorlijk bestuur / 699
10.6.4 Het vertrouwensbeginsel / 699
10.6.5 Het gelijkheidsbeginsel / 706
10.6.6 Overige beginselen / 709
10.7 Vaststellingsovereenkomsten en rulings / 709
10.7.1 Inleiding / 709
10.7.2 Vaststellingsovereenkomsten / 709
10.7.3 Vooroverleg / 712
10.8 Proceskosten / 713
10.9 Immateriële schadevergoeding wegens lange procesduur (rechtszekerheidsbeginsel) / 715

11 Btw bij verkrijging van onroerende zaken en rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen / 717
11.1 Systeem omzetbelasting / 717
11.1.1 Inleiding / 717
11.1.2 Belastbaar feit (art. 1 Wet OB 1968) / 719
11.1.3 Maatstaf van heffing (art. 8 Wet OB 1968) en tarief (art. 9 Wet OB 1968) / 727
11.1.4 Vrijstellingen (art. 11 Wet OB 1968) / 728
11.1.5 Wijze van heffing (art. 12-17 Wet OB 1968) / 729
11.1.6 Aftrek van voorbelasting en herziening van aftrek / 735
11.1.7 Overgang algemeenheid van goederen (art. 37d Wet OB 1968) / 739
11.2 Levering van goederen / 746
11.2.1 Inleiding / 746
11.2.2 Overgang van macht om als eigenaar te beschikken (3-1-a-levering) / 749
11.2.3 Oplevering van een onroerende zaak door de aannemer/opdrachtnemer (3-1-c-levering) / 753
11.2.4 Rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen (3- lid 2-levering) / 754
11.2.5 Levering via de veiling / 755
11.3 Van rechtswege belaste levering van onroerende zaken (art. 11, lid 1, onderdeel a, onder 1º, Wet OB 1968) / 766
11.3.1 Hoofdregel en uitzonderingen / 766
11.3.2 Levering van een nieuw vervaardigd gebouw met bijbehorend terrein / 767
11.3.3 Gebouw, bouwwerk, bijbehorend terrein / 768
11.3.4 Ingebruikneming overeenkomstig de bestemming / 776
11.3.5 Slopen – verbouwen – vernieuwbouwen / 777
11.4 Levering van een bouwterrein (art. 11, lid 6, Wet OB 1968) / 787
11.4.1 Het begrip bouwterrein volgens Richtlijn en Wet OB 1968 / 787
11.4.2 Onbebouwde grond / 789
11.4.3 Kennelijk bestemd om te worden bebouwd met een of meer gebouwen / 794
11.4.4 Overig / 796
11.5 Rechten waaraan een onroerende zaak is onderworpen (art. 3, lid 2, Wet OB 1968) / 799
11.5.1 Inleiding / 799
11.5.2 Is de slotalinea van art. 11, lid 1, onderdeel b, Wet OB 1968 richtlijnproof? / 801
11.5.3 Fictieve verhuur en heffing van btw / 803
11.5.4 Overdrachtsbelasting / 803
11.5.5 Toepassingen / 804
11.5.6 Centralan-arrest / 807
11.6 Voorbeelden samenloop overdrachtsbelasting – omzetbelasting / 808

Bijlage I Civielrechtelijke begrippen / 811
Bijlage IIa Wet op belastingen van rechtsverkeer / 841
Bijlage IIb Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer / 857
Aanschrijvingenregister / 867
Jurisprudentieregister / 871
Wetgevingsregister / 895
Trefwoordenregister / 901