Ongekend
Een onderzoek naar de impact van dreiging vanuit de georganiseerde criminaliteit op politiewerk
Samenvatting
Zowel in de opsporing als op de basisteams van de politie hebben medewerkers te maken met dreiging vanuit georganiseerde criminaliteit. Bijna een kwart van deze medewerkers zegt dit ooit zelf te hebben meegemaakt. Ongeveer 10% van de medewerkers die zelf geen dreiging heeft ervaren, schat de kans (heel) groot in dat dit in de toekomst gaat gebeuren. Ondanks deze uitkomst ervaren de meeste politiemedewerkers geen -bewuste- negatieve impact van de dreiging en is de meest genoemde vorm van impact juist toegenomen motivatie. Ervaren dreiging kan echter ook leiden tot verminderd mentaal welzijn en verandering van gedrag. De uitkomsten van het onderzoek benadrukken het belang van extra aandacht voor een veilige werkomgeving vanuit de politieorganisatie. Daarnaast vinden politiemedewerkers het belangrijk dat aangiften van agressie en geweld opgevolgd worden door het Openbaar Ministerie.
De politie staat in de frontlinie bij het bestrijden van de georganiseerde criminaliteit. Dodelijk geweld en de dreiging vanuit de georganiseerde criminaliteit beperkt zich niet enkel meer tot het criminele milieu. Op basis van een vragenlijst onder medewerkers van de opsporing en GGP (gebiedsgebonden politie) (N=621), interviews (N=41) en expertsessies (N=6) is informatie verzameld over de mate waarin politiemensen dreiging vanuit georganiseerde criminaliteit ervaren, wat de impact hiervan is en wat de politieorganisatie hiervan kan leren. Het veldwerk is uitgevoerd in de periode september 2022 tot en met oktober 2023.
Uit het onderzoek blijkt dat niet alleen rechercheteams op zware onderzoeken met dreiging te maken krijgen, maar dat medewerkers uit de GGP hier tevens risico op lopen. Vooral wijkagenten lopen risico om doelwit te worden, wanneer zij in hun reguliere werkzaamheden in conflict komen met zware criminelen. In de opsporing komt voorgenomen dreiging regelmatig voor. Deze vorm van dreiging komt bijvoorbeeld aan het licht via de tap, PGP-berichten of TCI-informatie en kan gericht zijn op een individu, maar ook op een heel opsporingsteam. Tevens komen uit het onderzoek tal van voorbeelden naar voren, waarbij blijkt dat bij een verdachte persoonlijke informatie over de politiemedewerker bekend is, zoals adressen, kentekens of adressen van scholen waar kinderen van de medewerkers op zitten.
Ongeveer een vijfde van de respondenten die een dreiging heeft meegemaakt, doet hiervan aangifte. Politiemedewerkers die te maken krijgen met dreiging vinden het vooral belangrijk dat de dreiging door de werkgever serieus genomen wordt. Hierbij speelt de directe leidinggevende een cruciale rol. Gebrek aan opvolging door de organisatie of het Openbaar Ministerie kan ernstige negatieve impact hebben op het slachtoffer.
Specificaties
Inhoudsopgave
1 Inleiding / 13
1.1 Aanleiding / 13
1.2 Dreiging vanuit georganiseerde criminaliteit / 15
1.2.1 Omvang / 16
1.2.2 Aard en motieven / 16
1.3 Invloed op politiewerk / 18
1.3.1 Invloed op de taakuitoefening / 18
1.3.2 Invloed op routines en persoonlijk handelen (beveiligingsmaatregelen / 19
1.3.3 Invloed op mentaal welzijn / 19
1.4 Probleemstelling / 21
1.4.1 Doelstelling / 21
1.4.2 Onderzoeksvragen / 21
1.4.3 Belangrijke begrippen / 22
1.5 Methode van onderzoek / 24
1.5.1 Online vragenlijst / 24
1.5.2 Verkennende interviews / 25
1.5.3 Verdiepende interviews / 26
1.5.4 Expertsessies / 27
1.5.5 Analyse / 27
1.5.6 Begeleidingscommissie / 28
1.6 Reikwijdte en beperkingen / 28
1.7 Leeswijzer / 29
2 Aard en omvang dreiging / 31
2.1 Inleiding / 31
2.2 Omvang / 31
2.2.1 Overkoepelend / 31
2.2.2 Verschil GGP en opsporing / 33
2.2.3 Verschillen tussen eenheden / 34
2.2.4 Verschil mannen vrouwen / 35
2.3 Verschijningsvormen / 37
2.3.1 Directe bedreiging zonder geweld / 37
2.3.2 Directe bedreiging met geweld / 41
2.3.3 Voorgenomen bedreigingen die aan het licht komen / 43
2.3.4 Indirecte bedreigingen / 44
2.4 Samenvatting / 45
3 Achtergrond dreiging / 47
3.1 Inleiding / 47
3.2 Doel / 47
3.3 Inhoud dreiging / 48
3.3.1 Geloofwaardigheid van de dreiging / 49
3.4 Contrastrategieën / 49
3.4.1 Verzamelen van persoonlijke informatie / 50
3.4.2 Aantasting anonimiteit van de opsporing / 50
3.5 Boegbeelden en ‘crime fighters’ / 51
3.6 Plegers / 52
3.6.1 Type plegers / 53
3.6.2 Vormen van criminaliteit / 54
3.6.3 Werkgebied van de plegers / 54
3.7 Samenvatting / 55
4 Melden en aangifte / 57
4.1 Inleiding / 57
4.2 Melden / 57
4.2.1 Omvang melden / 58
4.2.2 Redenen om niet te melden / 59
4.2.3 Redenen om wel te melden / 62
4.2.4 Tevredenheid opvolging / 63
4.3 Aangifte / 65
4.3.1 Omvang aangifte / 65
4.3.2 Redenen om geen aangifte te doen / 66
4.3.3 Redenen om wel aangifte te doen / 68
4.4 Maatregelen door de organisatie / 68
4.5 Samenvatting / 69
5 Impact en gevolgen ervaren dreiging / 71
5.1 Inleiding / 71
5.2 Gevolgen voor de taakuitoefening / 71
5.3 Gevolgen voor routines en persoonlijk handelen / 73
5.3.1 In vrije tijd de omgeving in de gaten houden / 74
5.3.2 Werk geheimhouden / 75
5.3.3 Vermijden locaties in privétijd / 75
5.3.4 Afscherming / 75
5.4 Mentale gevolgen / 76
5.4.1 Gevoelens van onveiligheid en stress / 76
5.4.2 Dicht bij huis / 77
5.4.3 Dienstwapen mee naar huis / 79
5.4.4 Overig / 79
5.5 Impact op naasten / 80
5.6 Impact van gebrek aan opvolging / 81
5.7 Samenvatting / 82
6 Perceptie van dreiging / 85
6.1 Inleiding / 85
6.2 Risico op dreiging / 85
6.2.1 Werken gericht op de doelgroep / 86
6.2.2 Verharding van de georganiseerde criminaliteit / 87
6.2.3 Verharding van de samenleving / 88
6.2.4 Minder aanwezig in de wijk / 89
6.2.5 Overig / 89
6.3 Verschil GGP en opsporing / 90
6.4 Overige achtergrondkenmerken / 91
6.4.1 Aantal dienstjaren / 91
6.4.2 Leeftijd / 92
6.4.3 Sekse / 93
6.5 Plegers / 93
6.6 Samenvatting / 94
7 Impact en gevolgen van de perceptie van dreiging / 97
7.1 Inleiding / 97
7.2 Risicobeperkende maatregelen / 97
7.2.1 Maatregelen op het werk / 98
7.2.2 Vermijdingsgedrag / 99
7.2.3 Maatregelen aan of bij woning / 101
7.2.4 Afschermende maatregelen / 101
7.2.5 Maatregelen naar achtergrondkenmerken / 102
7.3 Impact op het mentale welzijn / 104
7.4 Samenvatting / 105
8 Ervaren knelpunten en kansen voor verbetering / 107
8.1 Inleiding / 107
8.2 Handelen in geval van dreiging / 107
8.2.1 Serieus nemen van de melding / 108
8.2.2 Rekening houden met behoefte melder / 108
8.2.3 Draaiboek en aanspreekpunt / 110
8.2.4 Vage dreigingswaarschuwingen / 111
8.2.5 Bekendheid en beschikbaarheid faciliteiten / 111
8.3 Bespreekbaar op de werkvloer / 112
8.3.1 Gesprek voeren met een facilitator / 112
8.3.2 Normaliseren / 113
8.3.3 Ken je medewerkers / 114
8.3.4 Rekening houden met de achtergrond van medewerkers / 114
8.4 Opleiding en training / 115
8.4.1 Inwerkprogramma / 115
8.4.2 Onderdeel IBT / 116
8.4.3 Aandacht voor boegbeelden / 116
8.4.4 Richtlijnen voor en training van leidinggevenden / 116
8.5 Anoniem werken / 117
8.5.1 Werken onder nummer / 117
8.5.2 Gezichtsbedekking / 118
8.5.3 Overig / 119
8.6 Mogelijkheden voor naasten / 119
8.6.1 Telefoonnummer of centraal punt / 120
8.6.2 Informatieavonden voor naasten / 120
8.6.3 Toegankelijk maken ondersteuning bij een incident / 120
8.7 Bewustwording GGP / 120
8.8 Samenvatting / 121
9 Conclusie / 123
9.1 Inleiding / 123
9.2 Verborgen slachtofferschap / 123
9.3 Weerbare politieambtenaren / 124
9.4 De spontane dreiging / 125
9.5 Veilig werken in de opsporing / 125
9.6 Creëren van een veilige werkomgeving / 126
9.7 Maatschappelijke verantwoordelijkheid / 127
9.8 Tot slot / 128
Bronnen / 129
Bijlage A Verantwoording vragenlijst / 135
1 PROCESBESCHRIJVING VRAGENLIJSTONDERZOEK / 135
1.1 DOEL, ONTWIKKELING EN INHOUD VRAGENLIJST / 135
1.2 STEEKPROEFBEPALING EN -TREKKING / 136
1.3 UITZETTEN VAN DE VRAGENLIJST / 138
1.4 RESPONS / 138
1.5 GEVOELIGHEID / 139
Bijlage B Categorisering dreiging / 140
Bijlage C Tabel herhaald slachtofferschap / 141
Leden Redactieraad Programma Politie & Wetenschap / 143
Uitgaven in de reeks Politiewetenschap / 145
Mensen die dit boek kochten, kochten ook...
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht