Hoofdzaken winst uit onderneming

Voorwoord / V
Lijst van gebruikte afkortingen / XIII

HOOFDSTUK 1
Winst uit onderneming / 1
1.1 Korte terugblik op de heffing over opbrengsten uit ondernemingsactiviteiten / 1
1.2 De belastingheffing over opbrengsten uit ondernemingsactiviteiten heden ten dage / 2
1.3 Plan van aanpak / 3

HOOFDSTUK 2
Wie geniet winst uit onderneming? / 7
2.1 Inleiding / 7
2.2 Algemene bronvereisten / 7
2.3 De verschillende genieters van winst uit onderneming / 9
2.4 De ondernemer / 11
2.4.1 De onderneming / 11
2.4.2 Het zelfstandig uitgeoefend beroep / 15
2.4.3 Voor rekening van de belastingplichtige / 16
2.4.4 Rechtstreekse verbondenheid voor verbintenissen betreffende de onderneming / 17
2.5 De medegerechtigde tot het vermogen van een onderneming / 19
2.6 De houder van een schuldvordering op een ondernemer / 20
2.7 De positie van deelnemers in samenwerkingsverbanden / 21
2.7.1 De vennootschap onder firma / 21
2.7.2 De maatschap / 22
2.7.3 De commanditaire vennootschap / 23
2.7.4 De man/vrouw-firma / 24
2.8 Het ondernemerschap versus andere bronnen van inkomen / 28
2.9 Grootkoopmanschap / 31

HOOFDSTUK 3
Wat wordt tot de winst gerekend? / 33
3.1 Inleiding / 33
3.2 De totaalwinst / 33
3.2.1 De openingsbalans / 35
3.2.2 De slotbalans / 40
3.2.3 Kapitaalstortingen / 41
3.2.4 Onttrekkingen / 41
3.3 Voordelen uit onderneming / 45
3.3.1 Vermogensetikettering / 47
3.3.2 Voordelen die geen verband houden met bepaalde vermogensbestanddelen / 52
3.4 Vrijgestelde voordelen uit onderneming / 53
3.5 Niet-aftrekbare of slechts gedeeltelijk aftrekbare kosten / 60
3.5.1 Kostenaftrekbeperkingen, algemeen / 61
3.5.2 Niet-aftrekbare algemene kosten / 62
3.5.3 Beperkt aftrekbare algemene kosten / 64
3.5.4 Niet-aftrekbare kosten ten behoeve van de belastingplichtige / 64
3.5.5 Beperkt aftrekbare kosten ten behoeve van de belastingplichtige / 64
3.6 Verliesverrekening / 65
3.6.1 Maximumverliesregeling / 65
3.6.2 Verliezen uit de aanloopfase van een onderneming / 68

HOOFDSTUK 4
Op welk tijdstip wordt de winst in aanmerking genomen? / 71
4.1 Inleiding / 71
4.2 Goed koopmansgebruik / 73
4.3 De bestendige gedragslijn / 84
4.3.1 De keuze voor een waarderingsstelsel / 84
4.3.2 Het wijzigen van waarderingsstelsels / 85
4.4 Wettelijke bepalingen bij het berekenen van de jaarwinst / 89
4.4.1 Loon- en prijswijzigingen na afloop van het jaar / 89
4.4.2 Waardering pensioenverplichtingen en soortgelijke verplichtingen / 90
4.5 Algemene uitgangspunten bij de waardering van activa en passiva in de jaarwinstbalans / 91
4.6 De waardering van activa in de jaarwinstbalans / 93
4.6.1 De waardering van bedrijfsmiddelen / 93
4.6.1.1 Het begrip ‘bedrijfsmiddel’ / 94
4.6.1.2 De afschrijving op bedrijfsmiddelen / 99
4.6.1.3 De wijzigingen in het afschrijvingsregime met ingang van 1 januari 2007 / 106
4.6.1.4 De afwaardering van bedrijfsmiddelen / 112
4.6.2 Voorraden / 116
4.6.2.1 Nominalistische methoden voor de voorraadwaardering / 117
4.6.2.2 Substantialistische methoden voor de voorraadwaardering / 119
4.6.3 Onderhanden werk en onderhanden opdrachten / 122
4.6.4 Effecten / 125
4.6.5 Vorderingen / 126
4.6.6 Huurkoopvorderingen / 129
4.6.7 Liquide middelen / 130
4.6.8 Transitoire activa / 130
4.7 De waardering van passiva in de jaarwinstbalans / 131
4.7.1 Schulden / 131
4.7.2 Voorzieningen / 133
4.7.2.1 De voorziening als anticipatiepost / 133
4.7.2.2 De voorziening als uitstelpost / 136
4.7.3 Pensioenverplichtingen / 138
4.7.4 Fiscale reserves / 141
4.7.4.1 Egalisatiereserve / 141
4.7.4.2 Herinvesteringsreserve / 144
4.7.4.3 Oudedagsreserve / 154
4.8 Foutenleer / 159
4.8.1 De foutenleerregels uit HR 22 oktober 1952, B. 9293 / 160
4.8.2 Twee voorbeelden met betrekking tot de toepassing van de foutenleer / 162
4.8.3 Foutenleer en inhaalverbod / 163
4.8.4 De redelijke tegemoetkoming / 164
4.8.5 De verhouding tussen de foutenleer en de andere herstelmethoden / 166
4.8.6 Afsluitende opmerkingen betreffende de foutenleer / 166
4.9 Het gebroken boekjaar / 170
4.10 Confrontaties tussen de totaalwinst en de jaarwinst / 170

HOOFDSTUK 5
Ondernemingsfaciliteiten / 173
5.1 Inleiding / 173
5.2 Urencriterium / 175
5.2.1 De absolute en relatieve norm / 175
5.2.2 Uitgesloten werkzaamheden / 176
5.3 Ondernemersaftrek / 181
5.3.1 De zelfstandigenaftrek / 181
5.3.2 De aftrek voor speur- en ontwikkelingswerk / 183
5.3.3 De meewerkaftrek / 184
5.3.4 De startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid / 185
5.3.5 De stakingsaftrek / 186
5.4 De MKB-winstvrijstelling / 187
5.5 Faciliteiten met betrekking tot bedrijfsmiddelen / 189
5.5.1 Willekeurige afschrijving / 189
5.5.2 Investeringsaftrek / 193
5.5.2.1 Een overzicht van de afzonderlijke onderdelen van de investeringsaftrek / 194
5.5.2.2 Relevante basisbepalingen rondom het investeren / 197
5.5.2.3 Uitgesloten bedrijfsmiddelen / 202
5.5.2.4 Desinvesteringsbijtelling / 207

HOOFDSTUK 6
Daadwerkelijke en fictieve vervreemdingen van de onderneming / 211
6.1 Inleiding / 211
6.2 Daadwerkelijke vervreemding van de onderneming / 212
6.2.1 Is sprake van (gedeeltelijke) staking van de onderneming? / 212
6.2.2 De winst behaald met of bij het staken van de onderneming / 213
6.2.3 Het moment van het in aanmerking nemen van de stakingswinst / 215
6.2.4 Etiketteringsproblemen rondom de liquidatie van een onderneming / 218
6.2.5 Toetreding van een nieuwe ondernemer tot een bestaande onderneming / 221
6.3 Fictieve vervreemding van de onderneming / 226
6.3.1 Het belang van de fictieve vervreemdingen / 226
6.3.2 Fictieve vervreemding bij het overlijden van de ondernemer / 228
6.3.3 Fictieve vervreemding bij ontbinding van de huwelijksgemeenschap / 229
6.3.4 Fictieve vervreemding bij overbrenging van vermogensbestanddelen naar buitenland / 231
6.3.5 Ophouden in Nederland uit de onderneming belastbare winst te genieten / 231
6.4 Stakingsfaciliteiten / 233
6.4.1 De stakingsaftrek / 234
6.4.2 Omzetting stakingswinst in een lijfrente / 235
6.4.3 Uitstel van betaling bij overlijden / 237
6.4.4 Uitstel van betaling bij schuldigerkenning / 238

HOOFDSTUK 7
Doorschuiffaciliteiten / 241
7.1 Inleiding / 241
7.2 Doorschuiven bij een aandelenfusie, juridische splitsing en juridische fusie / 242
7.2.1 Doorschuiven bij een aandelenfusie / 244
7.2.2 Doorschuiven bij een juridische splitsing en juridische fusie / 246
7.3 Geruisloos doorschuiven bij staking door overlijden ondernemer / 249
7.4 Geruisloos doorschuiven bij ontbinding huwelijksgemeenschap / 253
7.5 Geruisloos doorschuiven bij overdracht aan een mede-ondernemer of werknemer / 254
7.6 Geruisloos doorschuiven naar andere onderneming / 257
7.7 Geruisloze omzetting van de onderneming in een BV / 258
7.7.1 Inleiding / 258
7.7.2 De (voor-)voorperiode bij de omzetting / 262
7.7.3 Voorwaarden voor geruisloze omzetting / 265
7.7.4 Een voorbeeld van een ruisende en geruisloze omzetting / 272
7.8 Geruisloze terugkeer uit de BV / 275
7.8.1 Voorwaarden voor de geruisloze terugkeer uit de BV / 276
7.8.2 Claimbehoud bij de terugkeer uit de BV / 277

HOOFDSTUK 8
De terbeschikkingstellingsregeling in relatie tot de winst uit onderneming / 285
8.1 Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden / 285
8.2 Achtergrond terbeschikkingstellingsregeling art. 3.91 Wet IB 2001 / 286
8.3 De terbeschikkingstellingsregeling en de leer van de vermogensetikettering / 287
8.4 Het begrip ‘verbonden persoon’ / 288
8.5 Een in het maatschappelijk verkeer ongebruikelijke terbeschikkingstelling / 289
8.6 De wijze van terbeschikkingstelling / 293
8.7 De aard van de vermogensbestanddelen / 294
8.8 De fiscale behandeling van een pand in gesplitst gebruik / 296
8.9 Invloed wijziging huwelijksgoederenregime en wijziging samenleefvormen / 300
8.10 De terbeschikkingstellingsregeling en samenwerkingsverbanden / 302
8.11 Bepaling resultaat uit overige werkzaamheden / 303
8.12 Specifieke doorschuifmogelijkheden resultaat uit overige werkzaamheden / 304
8.13 Aanvang en einde van de terbeschikkingstelling / 305

Bijlage Overzicht ondernemingsfaciliteiten / 307
Jurisprudentieregister / 309
Trefwoordenregister / 319