Het Technolease drama

Voorwoord / V
HOOFDSTUK I Inleiding / 1

DEEL 1: Historische reconstructie / 5
HOOFDSTUK II De Philips-Rabobank-Technoleasezaak / 7
II.1 Inleiding / 8
II.2 De aanleiding / 9
II.3 Het ontstaan van het Technoleaseplan en de eerste gesprekken met de Belastingdienst / 10
II.4 De oorspronkelijke opzet / 15
II.5 De eerste reacties van de Belastingdienst / 17
II.6 Interventie van de minister van Economische Zaken / 24
II.7 De doorbraak: opinie van professor Van Dijck / 28
II.8 De ‘eens maar nooit weer’-brieven en verdere afhandeling van de Philips-Rabobankzaak / 36
II.9 De Argos-uitzending en de gevolgen daarvan / 43
II.10 De finale afwikkeling van het Philips-Rabobankcontract / 46

HOOFDSTUK III De Fokker-Rabobank Technoleasezaak / 49
III.1 Inleiding / 50
III.2 De aanleiding / 50
III.3 Het Fokker-Rabobank-Technoleaseplan en de eerste overleggen met de Belastingdienst / 54
III.4 De Belastingdienst zegt nee / 56
III.5 Interventie van de Tweede Kamercommissies voor Financiën en Economische Zaken / 58
III.6 Van Amelsvoort geeft toe / 61
III.7 De afwikkeling van het Fokker-Rabobankcontract / 62
III.8 Minister De Vries protesteert / 63
III.9 De Technoleaseaanschrijving / 65
III.10 Faillissement van Fokker; provisie Rabobank / 66

HOOFDSTUK IV Onderzoek van de Algemene Rekenkamer en parlementair onderzoek commissie-Wolters / 69
IV.1 Inleiding / 69
IV.2 Onderzoek van de Algemene Rekenkamer / 71
IV.3 Onderzoek van de commissie-Wolters / 74

DEEL 2: Analyse en evaluatie / 77
HOOFDSTUK V Realiteit en zakelijkheid / 79
V.1 Inleiding / 79
V.2 Waardebepaling van de knowhow / 81
V.3 Afschrijving van de knowhow / 85
V.4 De mate van zakelijkheid van de transacties / 87
V.5 Andere onzakelijke elementen / 88
V.6 Conclusies / 88

HOOFDSTUK VI Fiscale eigendom / 93
VI.1 Inleiding / 93
VI.2 Fiscale eigendom volgens de jurisprudentie / 94
VI.3 Fiscale eigendom volgens de Leaseregeling 1993 / 96
VI.4 Fiscale eigendom volgens de Technoleaseaanschrijving / 99
VI.5 Fiscale eigendom voor de toepassing van de fiscale eenheid / 102
VI.6 Conclusies / 104

HOOFDSTUK VII Fiscale rechtsvinding / 105
VII.1 Inleiding / 105
VII.2 Vaststelling van de feiten: substance over form / 105
VII.3 Vaststelling van de rechtsregel: reguliere rechtsvindingsmethoden / 107
VII.4 Bijzondere rechtsvindingsmethoden / 108
VII.4.1 Algemeen / 108
VII.4.2 Zelfstandige fiscaalrechtelijke kwalificatie (fiscale herkwalificatie) / 108
VII.4.3 Extensieve interpretatie van de rechtsregel / 109
VII.4.4 Fraus legis / 110
VII.5 De opinies van Van Dijck en van de landsadvocaat / 112
VII.6 Conclusies / 117

HOOFDSTUK VIII Besluitvorming op overheidsniveau / 121
VIII.1 Inleiding / 121
VIII.2 Verhouding tussen de Belastingdienst en de bij Technolease betrokken bedrijven: vertrouwens- en gelijkheidsbeginsel / 122
VIII.3 Verhouding tussen de onderdelen van de Belastingdienst (ambtelijke top Belastingdienst, BGOE en BGOA) / 124
VIII.4 Verhouding tussen de staatssecretaris van Financiën en de Belastingdienst / 126
VIII.5 Verhouding tussen de ambtelijke en politieke top van het Ministerie van Financiën / 129
VIII.6 Verhouding tussen de staatssecretaris en de minister van Financiën / 130
VIII.7 Verhouding tussen de bewindslieden van het Kabinet-Lubbers III / 131
VIII.8 Verhouding tussen de Kabinetten-Lubbers III en Kok I en het parlement / 133
VIII.9 Conclusies / 137

HOOFDSTUK IX Staatssteunprocedure Europese Commissie / 141
IX.1 Inleiding / 141
IX.2 Elementen van staatssteun / 142
IX.2.1 Algemeen / 142
IX.2.2 Overdracht van staatsmiddelen / 143
IX.2.2.1 Algemeen / 143
IX.2.2.2 Toerekenbaar aan de staat / 143
IX.2.2.3 Gebruik van staatsmiddelen / 143
IX.2.3 Economisch voordeel / 144
IX.2.4 Selectief karakter / 144
IX.2.4.1 Algemeen / 144
IX.2.4.2 Materiële selectiviteit / 145
IX.2.4.3 Regionale selectiviteit / 145
IX.2.4.4 Discretionaire bevoegdheid / 145
IX.2.5 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 146
IX.2.5.1 Algemeen / 146
IX.2.5.2 Verstoring van de concurrentie / 146
IX.2.5.3 Effect op het handelsverkeer / 146
IX.3 De Philips-Rabobank-Technoleasezaak en verboden staatssteun / 147
IX.3.1 Algemeen / 147
IX.3.2 Weergave van de feiten / 148
IX.3.3 Toetsing van de Philips-Rabobankzaak aan de elementen van staatssteun / 151
IX.3.3.1 Overdracht van staatsmiddelen / 151
IX.3.3.2 Economisch voordeel / 152
IX.3.3.3 Selectief karakter / 152
IX.3.3.4 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 157
IX.3.3.5 Conclusie / 157
IX.4 De Fokker-Rabobank-Technoleasezaak en verboden staatssteun / 158
IX.4.1 Algemeen / 158
IX.4.2 Toetsing van de Fokker-Rabobankzaak aan de elementen van staatssteun / 158
IX.4.2.1 Overdracht van staatsmiddelen / 158
IX.4.3 Economisch voordeel / 159
IX.4.4 Selectief karakter / 159
IX.4.5 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 159
IX.4.6 Conclusie / 160
IX.5 Conclusies / 160

HOOFDSTUK X Terugblik, conclusies en gevolgen voor de toekomst / 163
X.1 Terugblik / 163
X.2 Conclusies / 169
X.2.1 Realiteit en zakelijkheid / 169
X.2.2 Fiscale eigendom / 171
X.2.3 Fiscale rechtsvinding / 171
X.2.4 Besluitvorming op overheidsniveau / 173
X.2.5 Staatssteunprocedure Europese Commissie / 176
X.3 Gevolgen voor de toekomst: eens maar nooit weer? / 178

Bijlagen
Opinie prof. dr. J.E.A.M. van Dijck van 9 juli 1993 / 181
Opinie landsadvocaat van 12 juli 1993 / 184
Personenregister / 191