Deel A. Inleiding financiële planning / 33
1 Afbakening financiële planning, financiële planner en de markt van vraag en aanbod / 35
1.1 Financiële planning / 35
1.1.1 Deelgebieden binnen de financiële planning / 38
1.1.2 Het consumptief besteedbaar inkomen / 39
1.2 De financiële planner / 41
1.2.1 De competenties van de financiële planner / 41
1.2.2 Organisaties op het gebied van financiële planning / 43
1.2.2.1 Federatie Financieel Planners (FFP) / 43
1.2.2.2 Vereniging Onafhankelijke Financiële Planners (VOFP) / 43
1.2.2.3 Stichting Certificering Erkend Hypothecair Planners (StCEHP) / 43
1.2.2.4 De Stichting Erkend Hypotheekadviseur (SEH) / 43
1.2.3 Beroepsaansprakelijkheid / 44
1.2.3.1 Wet op het financieel toezicht (Wft) / 46
1.2.3.1.1 Inleiding / 46
1.2.3.1.2 Reikwijdte van de Wft / 46
1.2.3.1.3 Kwaliteitskenmerken voor de financiële dienstverlener / 47
1.3 Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) / 50
Deel B. Levensverzekeringen en pensioenen / 53
1 Levensverzekeringen in de inkomstenbelasting / 55
1.1 Levensverzekeringen en spaarproducten in box 1 / 55
1.1.1 Kapitaalverzekering eigen woning / 56
1.1.1.1 Voorwaarden kapitaalverzekering eigen woning / 56
1.1.1.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning / 57
1.1.1.3 Fictieve uitkeringen / 62
1.1.1.4 Premies voor kapitaalverzekering eigen woning / 63
1.1.2 Banksparen – spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 63
1.1.2.1 Voorwaarden spaarrekening eigen woning/beleggingsrecht eigen woning / 63
1.1.2.2 Voordeel uit spaarrekening eigen woning/het beleggingsrecht eigen woning / 64
1.1.2.3 Fictieve opname / 65
1.2 Lijfrenteverzekering, lijfrenterekening en lijfrentebeleggingsrecht, die dienen ter compensatie van een pensioentekort / 66
1.2.1 Lijfrente / 66
1.2.1.1 Lijfrenteverzekering / 67
1.2.1.2 Banksparen – periodieke uitkering op grond van een lijfrenterekening/lijfrentebeleggingsrecht / 68
1.2.2 Jaarruimte / 69
1.2.3 Inhaal- of reserveringsruimte / 71
1.2.4 Omzetting oudedagsreserve in lijfrente / 71
1.2.5 Omzetting stakingswinst in lijfrente / 72
1.2.6 Overgangsrecht / 73
1.2.7 Saldolijfrenten / 74
1.2.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 76
1.2.8.1 Overgangsrecht / 79
1.2.9 Emigratie / 79
1.3 De levensverzekering in box 3 / 80
1.3.1 De uitvaartverzekering / 81
1.3.2 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht / 81
1.3.2.1 Overgangsperiode / 81
1.3.2.2 Polissen waarop het overgangsrecht betrekking heeft / 81
1.3.3 Bepalingen Wet IB 1964 / 82
1.3.3.1 Uitkering hoger dan vrijstelling / 83
1.3.3.2 Vrijstellingen eenmalig, overdraagbaarheid en volgorde / 83
1.3.3.3 Saldomethode / 84
1.3.3.4 Wat verstaat de wet onder kapitaaluitkering? / 84
1.3.3.5 Premies en uitkeringen niet in geld / 84
1.3.3.6 Kapitaalverzekering bij eigen bv / 85
1.3.3.7 Handelingen met kapitaalverzekeringen / 85
1.3.3.8 Pré Brede Herwaarderingspolissen / 87
1.3.3.8.1 Hoofdregel / 87
1.3.3.8.2 Saldomethode / 87
1.3.3.8.3 Uitzonderingen / 87
1.3.3.8.4 Bij wie belast? / 89
1.3.3.8.5 Diverse handelingen met betrekking tot een polis van levensverzekering / 89
1.3.3.8.6 Toescheiding kapitaalverzekering met lijfrenteclausule bij verdeling gemeenschap of afkoop alimentatie / 90
1.3.4 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht (vervolg) / 90
1.3.4.1 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten voor 14-9-1999 / 90
1.3.4.2 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten na 1-1-1992 / 92
1.3.4.3 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten tussen 14-9-1999 en 31-12-2000 / 93
1.3.4.4 Kapitaalverzekeringen die niet onder het overgangsrecht vallen / 93
1.4 Diverse onderwerpen lijfrenten en kapitaalverzekeringen / 94
1.4.1 Opgave professionele instelling / 94
1.4.1.1 Doorlopende opgaveplicht / 94
1.5 Voorzieningen bij ziekte of ongeval / 95
1.5.1 Keuze belaste of onbelaste uitkering / 95
1.5.2 Koopsom voor arbeidsongeschiktheidsverzekering / 96
1.5.3 Verpanding arbeidsongeschiktheidsverzekering / 96
1.6 Nettolijfrenteverzekering en nettopensioenregeling / 96
2 Levensverzekeringen in overige wetten / 98
2.1 Successiewet / 98
2.1.1 Kapitaaluitkeringen ten gevolge van overlijden / 98
2.1.1.1 Premiesplitsingsbesluit / 99
2.1.1.2 Hoogte belaste verkrijging / 107
2.1.2 Lijfrente-uitkeringen ten gevolge van overlijden / 108
2.1.3 Lijfrente-uitkeringen bij leven aan derde / 108
2.1.4 Aftrek wegens belastinglatentie / 108
2.1.5 Opgaveplicht / 109
2.2 Sociale zekerheid / 109
2.2.1 AOW/Anw/AKW/Wlz / 110
2.2.2 WW/ZW/WAO/WIA / 110
2.2.3 TW/IOAW/IOAZ / 110
3 Inleiding pensioenen / 111
3.1 Algemeen / 111
3.2 Pensioen van de zelfstandige ondernemer / 112
3.3 Pensioen van de werknemer / 112
3.4 Pensioenwet (PW) / 112
3.4.1 Doelstelling / 113
3.4.2 Werkingssfeer / 113
3.4.3 Pensioenen in de zin van de PW / 113
3.4.4 Onderbrengingsplicht werkgever / 114
3.4.5 Verschillen tussen B- en C-polissen bij uitvoering door een verzekeraar / 115
3.4.6 Betaling van de pensioenpremie / 116
3.4.7 Deeltijdwerkers / 116
3.4.8 Afkoop / 116
3.4.9 Beëindiging/wijziging dienstverband / 117
3.4.10 Partnerpensioen bij scheiding / 118
3.4.11 Waardeoverdracht / 118
3.4.12 Doorbeleggen na pensioengerechtigde leeftijd / 120
3.5 Wet verevening pensioenrechten bij scheiding / 121
3.5.1 Algemeen / 121
3.5.2 Belangrijkste bepalingen / 121
3.5.2.1 Algemene bepalingen/definities / 121
3.5.2.2 Recht op pensioenverevening, recht op uitbetaling / 122
3.5.2.3 Vaststelling deel uit te betalen pensioen / 122
3.5.2.4 Afwijkingen op standaardvereveningsberekening / 123
4 De zelfstandige ondernemer en zijn pensioen / 125
4.1 Inkomstenbelasting / 125
4.1.1 Vrijstellingen / 125
4.1.2 Lijfrenteaftrek vijfde tranche vervangen door omzettingstakingswinst in lijfrente / 125
4.1.3 Omzetting art. 19 IB 2001 in lijfrente nieuwe stijl / 127
4.1.4 Oudedagsreserve / 127
4.1.4.1 Deelnemer aan de oudedagsreserve / 127
4.1.4.2 Toevoegingen oudedagsreserve / 127
4.1.4.3 Hoogte en maatstaf van de oudedagsreserve / 128
4.1.4.4 Afneming oudedagsreserve / 128
4.1.4.5 Meewerkende echtgenoot en deelgenootschap man/vrouw / 129
4.1.4.6 Voorwaarden stamrecht / 129
4.1.4.7 Oudedagsreserve en levensverzekering / 130
4.2 Successiewet / 130
4.2.1 Vrijstellingen / 130
4.2.2 Latente belastingclaim oudedagsreserve / 130
4.2.3 Waardebepaling pensioenrecht / 131
4.2.4 Opgaveplicht / 131
4.3 Sociale zekerheid / 131
4.3.1 Algemeen / 131
4.3.2 AOW / 131
4.3.2.1 Wijziging AOW-ingangsdatum / 132
4.3.3 Anw / 133
4.3.4 AKW / 133
4.3.5 WAZ / 133
4.3.6 Premieheffing volksverzekeringen / 134
4.3.7 WWB/Participatiewet / 134
4.3.8 WW/ZW/WIA / 134
4.3.9 Toeslagenwet / 134
4.3.10 IOAZ / 135
5 De werknemer en zijn pensioen / 136
5.1 Wet fiscale behandeling van pensioenen / 136
5.2 Hoofdvormen van pensioenregelingen / 136
5.2.1 Beschikbarepremieregeling / 137
5.2.2 Middelloonregeling / 138
5.2.3 Eindloonregeling / 139
5.2.4 Streefregeling / 139
5.2.5 Inbouw AOW (franchise) / 141
5.3 De fiscale omschrijving van pensioen / 144
5.4 Analyse van de pensioenregeling als omschreven in art. 18 Wet LB 1964 / 144
5.4.1 Pensioenregeling / 145
5.4.2 Nagenoeg uitsluitend / 145
5.4.3 Werknemers / 146
5.4.4 Arbeidsongeschiktheid / 146
5.4.5 Ouderdom / 146
5.4.6 (Pleeg)kinderen / 148
5.4.7 Pensioen / 148
5.4.8 Salaris-/diensttijdnorm / 148
5.4.9 Pensioengrondslag / 149
5.4.10 Partnerpensioen / 149
5.4.11 Overbruggingspensioen / 149
5.4.12 Deelnemingsjarenpensioen / 150
5.4.13 Inkoop diensttijd / 150
5.4.14 VUT-regelingen / 150
5.4.15 Levensloopregeling / 151
5.4.15.1 Werknemers die op 31-12-2011 niet deelnamen aan de levensloopregeling / 152
5.4.15.2 Werknemers die op 31-12-2011 een levenslooptegoed hadden van minder dan € 3.000 / 152
5.4.15.3 Werknemers die op 31-12-2011 een levenslooptegoed hadden van € 3.000 of meer / 153
5.4.16 Rechtszekerheid / 153
5.4.17 Deeltijdwerk en demotie / 153
5.4.18 Uitruil van pensioen / 154
5.4.19 Toetsing volgens 100%-grens / 155
5.4.20 Snelslijtende beroepen / 155
5.4.21 Bovenmatigheid / 155
5.4.22 Uitvoerders van pensioenregelingen / 156
5.4.23 Sancties / 156
5.5 Dekking Anw-hiaat in pensioenregelingen / 158
5.6 Pensioenopbouw over een periodieke salarisvervangende uitkering / 159
5.7 Pensioenregeling directeur-grootaandeelhouder / 160
5.7.1 Wet VAP en Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen / 162
5.8 Aanwijzing buitenlandse pensioenregeling / 163
5.9 Pensioen in de inkomstenbelasting / 163
5.10 Pensioen in de Successiewet / 163
5.11 Pensioen in de winstsfeer (inkomsten- en vennootschapsbelasting) / 166
5.11.1 Pensioentoezegging aan werknemers en de financiering / 166
5.11.2 Fiscale aspecten van de financieringslast van een pensioentoezegging / 166
5.11.3 Fiscale gevolgen van backservice / 167
5.11.4 Verbod op financieringsachterstand / 167
5.12 Pensioenverplichtingen in eigen beheer / 168
5.12.1 Algemeen / 168
5.12.2 Omslagstelsel / 168
5.12.3 Rentedekkingsstelsel / 168
5.12.4 Kapitaaldekkingsstelsel / 168
5.12.5 Stelselwijziging / 169
5.12.6 Dekkingspolis / 169
5.12.7 Eigen beheer en echtscheiding / 169
5.12.8 Pensioenlichamen / 169
5.12.9 Pensioenvoorziening voor niet-toegezegd pensioen / 170
5.12.10 Afwikkeling pensioen in eigen beheer / 170
5.13 De pensioenuitkering en de sociale zekerheid / 171
5.13.1 Pensionering voor 68 jaar / 172
5.13.1.1 AOW/Anw / 172
5.13.1.2 AKW / 172
5.13.1.3 Premieheffing volksverzekeringen / 172
5.13.1.4 Participatiewet / 172
5.13.1.5 ZW/WW/WIA/WAO / 173
5.13.1.6 TW/IOAW/IOAZ / 174
5.13.1.7 ZW, WIA, WAO, WW, Anw, IOAW, IOAZ en TW / 174
5.13.2 Doorwerken na pensioen op de reguliere pensioendatum / 174
5.14 Ontslag / 175
5.14.1 Ontslagvergoeding / 175
5.14.2 Wet werk en zekerheid / 175
5.14.3 Belastingheffing over de ontslaguitkering / 176
5.14.3.1 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 tot 2014 / 177
5.14.3.2 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 vanaf 2014 / 177
5.14.3.3 Overgangsrecht / 178
5.14.4 Excessieve vertrekvergoeding / 178
5.14.5 VUT-vervangende uitkering / 179
5.14.6 Aanwendingsmogelijkheden van de ontslaguitkering / 179
5.14.7 De stamrecht-bv / 180
Deel C. Sparen en beleggen / 183
1 Inleiding / 185
2 NYSE Euronext Amsterdam / 186
2.1 NYSE Euronext Amsterdam Stock Market / 186
3 Wetgeving / 188
3.1 Toezichthouders / 188
3.1.1 Functioneel toezicht / 188
3.1.2 Strafrechtelijk toezicht / 190
3.1.3 Beroepsmogelijkheden tegen sancties van toezichthouders / 190
3.1.4 Stichting Dutch Securities Institute / 191
3.1.5 Klachteninstituut Financiële Dienstverlening / 192
3.1.6 De Wet op het financieel toezicht (Wft) / 192
3.2 Zorgplicht / 193
3.2.1 Informatieverschaffing / 194
3.2.2 Klantprofiel / 195
3.2.3 Klachtenregeling / 196
3.2.4 Checklist voor goede zorgplicht / 196
3.3 De AFM / 197
3.4 MiFID II / 201
3.5 De FB / 205
3.6 Depositogarantiestelsel / 205
3.6.1 Voor welke banken geldt de depositogarantieregeling? / 206
3.7 De AP / 207
3.8 Tuchtrecht banken / 207
4 Verzekeraars / 208
4.1 Solvency II / 208
4.2 Kleine natura-uitvaartverzekeraars / 208
4.3 Kleine schadeverzekeraars / 208
4.4 Insurance Distribution Directive / 209
4.4.1 Adviseurs / 210
4.4.1.1 Beleggingsadviseurs / 210
4.4.1.2 Vermogensbeheerders / 211
4.4.1.3 Effectenbemiddelaars / 211
4.4.1.4 Commissionairs / 211
4.4.2 Banken / 211
4.4.2.1 Commerciële banken / 211
4.4.2.2 Spaarbanken / 211
4.4.3 Institutionele beleggers / 212
4.4.3.1 Beleggingsinstellingen / 212
4.4.3.2 Pensioenfondsen / 212
4.4.3.3 Algemeen Pensioenfondsen / 212
4.4.3.4 Verzekeringsmaatschappijen / 212
5 Rendement en risico / 213
5.1 Rendement / 213
5.2 Risico / 213
5.2.1 Koopkrachtrisico / 213
5.2.2 Renterisico / 213
5.2.3 Valutarisico / 214
5.2.4 Beursrisico / 214
5.2.5 Debiteurenrisico / 214
5.2.6 Liquiditeitsrisico / 214
6 Spaarvormen / 215
6.1 Spaarrekeningen / 215
6.2 Termijndeposito’s / 215
6.3 Kasbiljetten en spaarbrieven / 216
6.4 Valutarekeningen / 216
6.5 Vaste of variabele rente / 216
7 Obligaties / 217
7.1 De prijs van een obligatie / 217
7.1.1 Nettokoers / 217
7.1.2 Opgelopen rente / 218
7.2 De looptijd van een obligatie / 218
7.3 De aflossing van een obligatie / 218
7.3.1 Bulletleningen / 218
7.3.2 Vervroegde aflossing door debiteur (callable) / 218
7.3.3 Vervroegde aflossing door belegger (putable) / 219
7.3.4 Verlengbare obligatie (extendible) / 219
7.4 Het rendement van een obligatie / 219
7.4.1 Het couponrendement / 220
7.4.2 Het effectief rendement / 220
7.5 De yieldcurve / 221
7.5.1 Het verloop van de yieldcurve / 222
7.6 Risico van obligaties / 224
7.6.1 Inleiding / 224
7.7 Duration / 225
7.7.1 Inleiding / 225
7.7.2 Berekening / 226
7.7.3 Verband tussen duration en looptijd / 227
7.7.4 Modified duration / 228
7.8 Het debiteurenrisico / 229
7.8.1 Algemeen / 229
7.8.2 Ratings / 229
7.8.3 Garanties / 230
7.9 Varianten op de gewone obligatie / 231
7.9.1 Optieobligaties / 231
7.9.2 Winstdelende obligaties / 231
7.9.3 Inkomstenobligaties / 232
7.9.4 Achtergestelde obligaties / 232
7.9.5 Deep-discountobligaties / 232
7.9.6 Nulprocentobligaties / 232
7.9.7 Geïndexeerde obligaties (floating rate notes) / 233
7.9.8 Goud- en aandelenindexobligaties / 233
7.9.9 Reset notes / 233
7.9.10 Pandbrieven / 233
7.9.11 Converteerbare obligaties / 233
7.9.12 Strips / 234
8 Aandelen / 235
8.1 Zeggenschap bij aandelen / 235
8.2 Rendement op aandelen / 236
8.3 Risico van aandelen / 237
8.4 Varianten op het gewone aandeel / 237
8.4.1 Certificaten van aandelen / 237
8.4.2 Preferente aandelen / 238
8.4.3 Prioriteitsaandelen / 238
9 Beleggingsfondsen / 239
9.1 Beleggingsfondsen in aandelen / 239
9.1.1 Wereldwijde fondsen / 240
9.1.2 Regiofondsen / 240
9.1.3 Landenfondsen / 240
9.1.4 Bedrijfstakfondsen / 240
9.1.5 Themafondsen / 240
9.1.6 Indexfondsen / 240
9.1.6.1 ETF’s / 241
9.1.7 Clickfondsen / 242
9.2 Beleggingsfondsen in obligaties / 242
9.3 Groene beleggingen / 243
9.4 Mixfondsen / 243
9.5 Hedgefunds / 243
9.6 Open-end en closed-end beleggingsfondsen / 244
9.6.1 Open-end beleggingsfonds / 244
9.6.2 Closed-end beleggingsfonds / 244
9.6.3 Semi-open-end beleggingsfondsen / 244
9.7 De vrijgestelde beleggingsinstelling / 245
9.8 Beleggingsbeleid / 246
10 Derivaten / 247
10.1 Opties / 247
10.1.1 Calloptie / 247
10.1.2 Putoptie / 249
10.1.3 Prijsvorming van opties / 250
10.1.3.1 Intrinsieke waarde / 250
10.1.3.2 Tijds- en verwachtingswaarde / 250
10.1.4 Optiestrategieën / 252
10.1.4.1 Callopties of putopties / 252
10.1.4.2 Combinaties van callopties of putopties op dezelfde onderliggende waarde / 253
10.1.4.3 Combinaties van callopties en putopties op dezelfde onderliggende waarde / 253
10.1.5 Marginverplichting bij opties / 253
10.2 Financial futures / 254
10.2.1 Prijsvorming van financial futures / 256
10.2.2 Futuresstrategieën / 256
11 Overige beleggingen / 258
11.1 Vastgoed / 258
11.2 Edele metalen / 258
11.3 Kunstvoorwerpen / 258
11.4 Commodities / 259
11.5 Crowdfunding / 259
11.6 Cryptomunten / 260
12 Fundamentele en technische analyse / 262
12.1 De fundamentele analyse / 262
12.1.1 Liquiditeitsratio’s / 262
12.1.2 Solvabiliteitsratio’s / 262
12.1.3 Rentabiliteitsratio’s / 262
12.1.4 Koersratio’s / 263
12.2 De technische analyse / 263
12.2.1 Trendlijnen en trendkanalen / 263
12.2.1.1 Trendlijnen / 264
12.2.1.2 Trendkanalen / 264
12.2.2 Voortschrijdend gemiddelde / 264
12.2.3 Koerspatronen / 265
12.2.3.1 Hoofd- en schouderformaties / 266
12.2.3.2 Driehoeksformaties / 267
13 De portefeuilletheorie / 268
13.1 Rendement / 268
13.2 Risico / 268
13.3 De combinatie van rendement en risico / 268
13.4 De efficiënte grenslijn / 269
13.5 De bèta / 270
14 Vermogensallocatie / 271
14.1 Beleggingshorizon van een belegger / 271
14.1.1 Lange beleggingshorizon / 271
14.1.2 Korte beleggingshorizon / 271
14.2 De inkomstenpositie van de belegger / 272
14.3 De vermogenspositie van de belegger / 272
14.4 Risicoprofiel van de belegger / 272
14.4.1 De toelaatbare risicograad / 272
14.4.2 De risicoperceptie / 273
14.4.3 De risicometer / 273
14.5 De kennis en ervaring van de belegger / 273
14.6 Situatieverandering / 274
14.7 Portefeuillesamenstelling / 274
14.7.1 Top-downbenadering / 274
14.7.1.1 Spreiding over beleggingscategorieën / 274
14.7.1.2 Spreiding over geografische regio’s / 274
14.7.1.3 Spreiding over bedrijfstakken / 275
14.7.1.4 Spreiding over individuele ondernemingen / 275
14.7.2 Bottom-upbenadering / 275
Deel D. Financieringen / 277
1 Hypothecaire kredietverlening / 279
1.1 Hypotheekvormen / 279
1.1.1 Lineaire hypotheek / 279
1.1.2 Annuïteitenhypotheek / 279
1.1.2.1 Gelijkblijvende annuïteiten / 279
1.1.2.2 Groei-annuïteiten / 280
1.1.3 Levenhypotheek (hypotheek met gemengde verzekering) / 280
1.1.4 Spaarhypotheek / 280
1.1.5 Aflossingsvrije hypotheek / 281
1.1.6 Blokhypotheek / 281
1.1.7 Blijverslening / 281
1.1.8 Verzilverlening / 282
2 De Nationale Hypotheek Garantie / 284
3 Starterslening / 288
4 Zakelijke kredietverlening / 289
4.1 Financiële kengetallen / 289
4.1.1 Liquiditeitskengetallen / 289
4.1.1.1 Liquiditeit / 289
4.1.1.2 Current ratio / 289
4.1.1.3 Quick ratio / 289
4.1.1.4 Nettowerkkapitaal / 289
4.1.1.5 Netto cashflow (operationele activiteiten) / 289
4.1.2 Solvabiliteitskengetallen / 290
4.1.2.1 Solvabiliteit / 290
4.1.2.2 Vermogensverhoudingen / 290
4.1.2.3 Debt ratio / 291
4.1.2.4 Interest coverage / 291
4.1.2.5 Cashflow/interest / 291
4.1.2.6 Cashflow coverage / 291
4.1.2.7 Omzetsnelheid eigen vermogen / 291
4.1.3 Winstkengetallen / 291
4.1.3.1 Rentabiliteit totale vermogen / 291
4.1.3.2 Rentabiliteit eigen vermogen / 292
4.1.3.3 Brutowinstmarge / 292
4.1.4 Activiteitskengetallen / 292
4.1.4.1 Omlooptijd voorraden / 292
4.1.4.2 Omzetsnelheid voorraden / 292
4.1.4.3 Omlooptijd debiteuren / 292
4.1.4.4 Omzetsnelheid debiteuren / 293
4.1.4.5 Omlooptijd crediteuren / 293
4.1.4.6 Omzetsnelheid crediteuren / 293
4.1.4.7 Omzetsnelheid totaal vermogen / 293
4.1.4.8 Werkkapitaal / 293
4.2 Kredieten midden- en kleinbedrijf / 293
4.2.1 Borgstelling MKB-kredieten / 293
4.2.2 Financieringsinstrumenten van de overheid / 294
4.2.3 Crowdfunding / 295
4.3 Bijstandverlening zelfstandigen / 295
5 Rentetarieven / 297
5.1 Rentetarieven geldmarkt / 297
5.2 Rentetarieven kapitaalmarkt en aandelenbeursindices / 297
6 Vreemde valuta / 299
6.1 Omrekeningskoersen vreemde valuta / 299
6.2 Kruistabel EMU-valuta’s / 300
Deel E. Belastingen / 301
1 Fiscale informatie- en inzageverplichtingen / 303
1.1 Algemeen / 303
1.2 De informatieplicht over de eigen belastingplicht / 303
1.2.1 Het vragen om informatie / 303
1.2.1.1 De potentiële fiscale relevantie / 304
1.2.1.2 De wijze van informatieverstrekking / 304
1.2.1.3 De geheimhoudingsplicht / 305
1.2.1.4 Fiscus mag inlichtingen inwinnen via civiele dwangsom / 305
1.3 De inzageplicht voor de eigen belastingplicht / 305
1.3.1 Het vragen om boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 305
1.3.2 De fiscaal relevante boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 306
1.3.3 De wijze van verstrekking/de geheimhoudingsplicht / 307
1.3.4 De kopieën, leesbare afdrukken of uittreksels / 307
1.3.5 De bewaarplicht en conversie / 307
1.3.6 Rechtsbescherming bij controlehandelingen / 309
1.3.7 Overmacht / 309
1.4 De informatieplicht met het oog op de belastingheffing (bij derden) / 310
1.4.1 De subjecten / 310
1.4.2 Informatieverstrekking aan de Belastingdienst bij eigenwoningschuld / 310
1.4.3 De omvang van de verplichting / 311
1.4.4 Voorschrift informatie fiscus-banken / 312
1.5 De sancties / 313
2 Inkomstenbelasting / 316
2.1 Inleiding / 316
2.2 Algemeen / 316
2.2.1 Opbouw en structuur Wet IB 2001 / 316
2.2.2 Raamwerk / 318
2.2.2.1 Belastingplichtigen / 318
2.2.2.2 Boxenstructuur / 319
2.2.2.3 Heffing inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen / 319
2.2.2.3.1 Gewone aanslag/conserverende aanslag / 325
2.2.2.3.2 Verliesverrekening tussen de boxen / 327
2.2.2.4 Toerekeningsregels / 328
2.2.2.4.1 Rangorderegeling / 328
2.2.2.4.2 Partners / 330
2.2.2.4.3 Afgezonderd particulier vermogen / 334
2.2.2.4.4 Minderjarige kinderen / 334
2.2.3 Verzamelinkomen / 335
2.3 Box 1 – inkomen uit werk en woning / 336
2.3.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning (box 1) / 336
2.3.2 Belastbare winst uit onderneming / 337
2.3.2.1 Opbouw en systematiek van de winstsfeer / 337
2.3.2.1.1 Inleiding / 337
2.3.2.2 Ondernemer / 338
2.3.2.2.1 Inleiding / 338
2.3.2.2.2 Feitelijk ondernemerschap / 338
2.3.2.2.3 Rechtstreeks voor ondernemingsverbintenissen verbonden / 339
2.3.2.2.4 Medegerechtigden/winstgerechtigden / 340
2.3.2.3 Begrip urencriterium/verlaagd urencriterium / 343
2.3.2.4 Winst uit onderneming / 345
2.3.2.5 Goed koopmansgebruik / 345
2.3.2.6 Vrijgestelde winst / 346
2.3.2.7 Aftrekbeperkingen kosten van winst / 347
2.3.2.8 Van winst aftrekbare kosten woon-werkverkeer / 351
2.3.2.9 Bijtelling winst voor privégebruik woning / 351
2.3.2.10 Bijtelling winst voor privégebruik auto / 352
2.3.2.11 Tonnageregeling zeescheepvaart / 353
2.3.2.12 Waardering pensioenverplichtingen / 354
2.3.2.13 Afschrijving bedrijfsmiddelen / 354
2.3.2.14 Willekeurige afschrijving / 356
2.3.2.15 Investeringsaftrek / 357
2.3.2.16 Fiscale reserves / 362
2.3.2.16.1 Egalisatiereserve / 362
2.3.2.16.2 Herinvesteringsreserve / 362
2.3.2.17 Terugkeerreserve / 363
2.3.2.18 Oudedagsreserve / 364
2.3.2.19 Aandelenfusie / 364
2.3.2.20 Juridische splitsing en juridische fusie / 365
2.3.2.21 Staking/doorschuiving/overbrenging naar buitenland/eindafrekening/geruisloze omzetting / 366
2.3.2.21.1 Doorschuiving of staking van de onderneming door overlijden van de ondernemer / 366
2.3.2.21.2 Doorschuiving of staking van de onderneming door ontbinding huwelijksgemeenschap / 367
2.3.2.21.3 Doorschuiving naar ondernemers en werknemers / 367
2.3.2.21.4 Overbrenging vermogensbestanddelen naar het buitenland / 368
2.3.2.21.5 Eindafrekening / 368
2.3.2.21.6 Omzetting in een nv of bv / 369
2.3.2.21.7 Geruisloze terugkeer / 369
2.3.2.22 Ondernemersaftrek / 369
2.3.2.22.1 Zelfstandigenaftrek / 370
2.3.2.22.2 S&O-aftrek / 371
2.3.2.22.3 Meewerkaftrek / 371
2.3.2.22.4 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid / 372
2.3.2.22.5 Stakingsaftrek / 372
2.3.2.23 MKB-winstvrijstelling / 372
2.3.3 De werknemer in de loon- en inkomstenbelasting / 372
2.3.3.1 Dienstbetrekking / 372
2.3.3.2 Belastbaar loon / 374
2.3.3.3 Vrijgesteld loon / 375
2.3.3.4 Reisaftrek / 377
2.3.3.5 Werkkostenregeling / 379
2.3.3.5.1 Algemeen / 379
2.3.3.5.2 Werkplekgerelateerde voorzieningen / 380
2.3.3.5.3 Gerichte vrijstellingen / 382
2.3.3.5.4 Waarde van verstrekkingen / 383
2.3.3.5.5 80% eindheffing / 384
2.3.3.5.6 Overige aspecten / 384
2.3.4 Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden / 385
2.3.5 Belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen / 391
2.3.6 Belastbare inkomsten uit eigen woning / 394
2.3.6.1 Eigen woning / 394
2.3.6.1.1 Voordelen uit eigen woning / 396
2.3.6.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 397
2.3.6.3 Aftrekbare kosten eigen woning / 397
2.3.6.3.1 Tariefaanpassing aftrekbare kosten eigen woning / 398
2.3.6.3.2 Renteaftrek vanaf 1-1-2013 / 400
2.3.6.3.3 Vooruitbetaalde rente/kosten / 407
2.3.6.4 De aftrekwegens geen of geringe eigenwoningschuld / 407
2.3.6.5 Overgangsrecht kapitaalverzekeringen / 408
2.3.7 Uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 409
2.3.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 409
2.3.9 Negatieve persoonsgebonden aftrek / 410
2.3.10 Waardering niet in geld genoten inkomen / 410
2.3.11 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek / 410
2.3.12 Verrekening verlies uit werk en woning / 411
2.3.13 Middeling inkomen uit werk en woning / 412
2.4 Box 2 – inkomen uit aanmerkelijk belang / 414
2.4.1 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang / 414
2.4.2 Gelijkstellingen / 415
2.4.3 Begrip aanmerkelijk belang / 415
2.4.4 Reguliere voordelen uit aanmerkelijk belang / 417
2.4.4.1 Reguliere voordelen / 417
2.4.4.2 Forfaitair rendement van een buitenlandse beleggingsvennootschap en van een vrijgestelde beleggingsinstelling / 418
2.4.4.3 Kosten van reguliere voordelen / 419
2.4.5 Vervreemdingsvoordelen uit aanmerkelijk belang/doorschuiving / 419
2.4.6 Overdrachtsprijs en verkrijgingsprijs aanmerkelijk belang / 422
2.4.7 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek inkomen uit aanmerkelijk belang / 426
2.4.8 Verrekening verlies uit aanmerkelijk belang / 426
2.5 Box 3 – inkomen uit sparen en beleggen / 428
2.5.1 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen / 428
2.5.1.1 Vermogensrendementsheffing / 428
2.5.1.1.1 Vermogensrendementsheffing en partners / 431
2.5.1.1.2 Vruchtgebruik / 432
2.5.2 Rendementsgrondslag / 432
2.5.2.1 Bezittingen / 432
2.5.2.2 Schulden / 434
2.5.3 Vrijgestelde bezittingen en schulden / 435
2.5.4 Waardering van de bezittingen en schulden / 437
2.6 Persoonsgebonden aftrek / 442
2.6.1 Algemeen / 442
2.6.2 Uitgaven voor onderhoudsverplichtingen / 444
2.6.3 Verliezen op beleggingen in durfkapitaal / 445
2.6.4 Uitgaven voor specifieke zorgkosten / 445
2.6.5 Weekenduitgaven voor gehandicapten / 450
2.6.6 Scholingsuitgaven / 450
2.6.7 Uitgaven voor monumentenpanden (t/m 2018) / 451
2.6.8 Aftrekbare giften / 451
2.7 Algemene bepalingen binnenlandse en buitenlandse belastingplicht / 453
2.7.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning in Nederland (box 1) / 455
2.7.2 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap (box 2) / 457
2.7.3 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland (box 3) / 458
2.8 Heffingskorting / 459
2.8.1 Gecombineerde heffingskorting / 461
2.8.2 Algemene heffingskorting / 464
2.8.3 Arbeidskorting / 464
2.8.4 Gereserveerd / 465
2.8.5 Inkomensafhankelijke combinatiekorting / 465
2.8.6 Jonggehandicaptenkorting / 465
2.8.7 Ouderenkorting / 466
2.8.8 Alleenstaande-ouderenkorting / 466
2.8.9 Levensloopverlofkorting / 466
2.8.10 Korting voor groene beleggingen / 467
2.8.11 Toepassing heffingskortingen / 467
2.9 Wijze van heffing / 467
2.9.1 Voorheffingen / 467
2.9.2 Wel of geen aanslag / 468
3 Vennootschapsbelasting / 470
3.1 Tarieven / 470
4 Dividendbelasting / 472
4.1 Gerechtigden / 472
4.2 Opbrengst / 472
4.3 Vrijstellingen / 473
4.4 Tarief / 473
4.5 Overig / 473
5 Successiewet / 475
5.1 Inleiding / 475
5.2 Formele belastingschuld / 475
5.3 Fictiebepalingen / 476
5.4 Kinderen / 476
5.5 Partnerbegrip / 477
5.6 Materiële belastingschuld / 477
5.7 Waardebepaling / 479
5.7.1 Waarderingsregels / 480
5.8 Tarief en vrijstellingen / 482
5.8.1 Vrijstellingen erfbelasting / 483
5.8.2 Vrijstellingen schenkbelasting / 483
5.8.3 Tarief schenk- en erfbelasting / 485
5.8.4 Tariefgroepen / 486
6 Belastingen van rechtsverkeer / 487
6.1 Overdrachtsbelasting / 487
6.2 Assurantiebelasting / 487
7 Verhuurderheffing / 488
Deel F. Juridische aspecten / 489
1 Familierecht / 491
1.1 Huwelijksvermogensrecht / 491
1.1.1 Huwelijksgoederenrecht t/m 2017 / 492
1.1.2 Huwelijksgoederenrecht vanaf 2018 / 492
1.1.3 Gevolgen stelsel 2018 / 493
1.1.4 Drie soorten vermogen en vergoedingsrechten / 494
1.1.5 Voorhuwelijksvermogen: woning en aanmerkelijk belang / 495
1.1.6 Finaal verrekenbeding / 496
2 Echtscheidingsrecht / 497
2.1 Algemeen / 497
2.2 Echtscheiding op verzoek / 497
2.3 Alimentatie / 498
2.3.1 Algemeen / 498
2.3.2 Indexering / 499
2.4 Ouderschapsplan / 500
2.5 Scheiding van tafel en bed / 500
2.6 Verdeling huwelijksgemeenschap / 501
3 Erfrecht / 502
3.1 Algemeen / 502
3.2 Erfrecht bij versterf / 503
3.2.1 Algemeen / 503
3.2.2 Stiefouderlijk gevaar / 504
3.2.3 Schulden van de nalatenschap / 505
3.3 Testamentair erfrecht / 506
3.4 Onbeheerde nalatenschap / 506
3.5 Legitieme portie / 507
3.6 Executeur / 508
3.7 Boedelverdeling / 509
3.8 De gift en de schenking / 509
3.8.1 Vormvereisten / 510
3.8.2 Schenking met behoud van zeggenschap / 511
3.8.2.1 Herroepelijke schenking / 511
3.8.2.2 Papieren schenking / 511
4 Levenstestament / 512
5 Ondernemingsvormen / 513
5.1 Algemeen / 513
5.1.1 Rechtsvormen / 513
5.1.2 Begrippen onderneming/bedrijf / 513
5.1.3 Boekhoudingsplicht / 514
5.1.4 Omzetting van ondernemingsvorm / 514
5.1.5 Ontbindingsprocedure lege rechtspersonen / 514
5.2 Eenmanszaak / 515
5.2.1 Rechtskarakter / 515
5.2.2 Oprichting / 515
5.2.3 Aansprakelijkheid/huwelijk / 515
5.2.4 Verkoop eenmanszaak / 516
5.2.5 Sociale verzekeringen / 516
5.2.6 Eenmanszaak en erfrecht / 516
5.3 Maatschap / 517
5.3.1 Rechtskarakter / 517
5.3.2 Oprichting / 517
5.3.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 517
5.3.4 Maatschap en huwelijk / 518
5.3.5 Fiscale aspecten / 518
5.3.6 Beëindiging en ontbinding maatschap / 518
5.4 Vennootschap onder firma / 518
5.4.1 Inleiding / 518
5.4.2 Rechtskarakter / 519
5.4.3 Oprichting / 519
5.4.4 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 519
5.4.5 Voortzettings- en vermogensbedingen / 520
5.4.6 Vof en huwelijk / 520
5.4.7 Fiscale aspecten / 520
5.4.8 Beëindiging en ontbinding van Vof / 520
5.5 Commanditaire vennootschap / 520
5.5.1 Rechtskarakter / 520
5.5.2 Oprichting / 521
5.5.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 521
5.5.4 Fiscale aspecten / 521
5.5.5 Beëindiging en ontbinding van cv / 522
5.6 Vereniging / 522
5.6.1 Rechtskarakter / 522
5.6.2 Oprichting / 522
5.6.3 Aansprakelijkheid / 522
5.6.4 Organisatorische opbouw van vereniging / 522
5.6.5 Jaarverslaggeving / 523
5.6.6 Fiscale aspecten / 523
5.6.7 Beëindiging en ontbinding van vereniging / 523
5.7 Coöperatie / 523
5.7.1 Rechtskarakter / 523
5.7.2 Oprichting / 523
5.8 Onderlinge waarborgmaatschappij / 524
5.8.1 Rechtskarakter / 524
5.8.2 Oprichting / 524
5.9 Stichting / 524
5.9.1 Rechtskarakter / 524
5.9.2 Oprichting / 524
5.9.3 Aansprakelijkheid / 524
5.9.4 Organisatorische opbouw / 524
5.9.5 Fiscale aspecten / 524
5.9.6 Beëindiging en ontbinding van stichting / 525
5.10 Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid / 525
5.10.1 Rechtskarakter / 525
5.10.2 Oprichting / 526
5.10.3 Aansprakelijkheid / 526
5.10.3.1 Oprichter / 526
5.10.3.2 Aandeelhouder / 526
5.10.3.3 Bestuurder / 527
5.10.4 (Dividend)uitkering / 528
5.11 Naamloze vennootschap / 528
5.12 Eenpersoonsvennootschappen / 529
Deel G. Sociale zekerheid / 531
1 Algemeen / 533
1.1 Inleiding / 533
1.2 Premie-inkomen, premiepercentages, premiebedragen / 535
1.3 Percentages premie volksverzekeringen/ inkomstenbelasting / 536
2 Algemene ouderdomswet (AOW) / 537
2.1 Kring van verzekerden / 537
2.2 Recht op uitkering / 537
2.3 Hoogte van de uitkering / 538
2.4 AOW-ingangsdatum / 543
3 Algemene nabestaandenwet (Anw) / 544
3.1 Kring van gerechtigden voor de Anw en voorwaarden voor de uitkering / 544
3.2 De hoogte van de uitkering / 545
3.3 Toepassing van de inkomenstoets / 547
3.4 De kostendelersnorm en tweewoningenregel / 547
4 Ziektewet (ZW) / 548
4.1 Kring van verzekerden / 548
4.2 Uitkeringsvoorwaarden / 549
4.3 Hoogte en duur ziekengeld / 551
4.4 Werken na de AOW-gerechtigde leeftijd / 551
4.5 Premie en uitkeringsloon / 554
4.5.1 Premieberekening middelgrote- en grote ondernemingen / 554
4.5.2 Maximum uitkeringsdagloon / 557
4.6 Zwangerschaps- en bevallingsverlof / 557
4.6.1 Wijzigingen in zwangerschaps- en bevallingsverlof / 557
4.7 Poortwachter / 558
4.8 Wijziging Ziektewet i.v.m. weekendwerk / 559
4.9 Wet wijziging verrekening inkomsten met ziekengeld / 560
4.10 De Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (Wet BeZaVa) / 560
4.11 Benadelingsbehandeling nu ook voor eigenrisicodrager / 561
5 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) / 562
5.1 Personenkring / 562
5.2 Uitkeringsvoorwaarden / 562
5.3 Hoogte uitkering / 562
5.4 Duur uitkering / 563
5.5 Premie / 564
5.6 Tegemoetkomingen loondomein / 564
5.6.1 Loonkostenvoordelen (LKV’s) / 565
5.6.2 Lage-inkomensvoordeel (LIV) / 568
5.6.3 Jeugd-LIV / 569
5.7 WAO is WIA geworden / 569
5.8 Uniformering wachttijd WAO / 570
6 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) / 571
6.1 Algemeen / 571
6.2 Eigen risico dragen voor de WIA / 575
6.3 Premies voor de WIA / 576
6.4 Wijziging van de WGA-financiering / 577
6.4.1 Berekening WGA-gedifferentieerde premie / 578
7 Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) / 579
7.1 Wajong / 579
7.2 Personenkring / 579
7.3 Wet Wajong 2010-2015 / 580
7.4 Wajong 2015 / 581
7.4.1 Herkeuring / 582
7.4.2 Uitkeringsgrondslag / 582
7.5 Aanvullende tegemoetkoming / 582
7.6 Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten / 583
8 Werkloosheidswet (WW) / 584
8.1 Kring van gerechtigden en voorwaarden om in aanmerking te komen voor een uitkering / 584
8.2 De duur en hoogte van de WW-uitkering / 586
8.2.1 De WW vanaf 1-10-2006 / 586
8.2.1.1 Inkomensvoorziening oudere werklozen / 591
8.2.2 Doorbetaling WW bij ziekte / 591
8.2.3 Maximumpremieloon per tijdvak en percentages WW-premie / 592
8.3 Beëindiging en herleving van de uitkering / 592
8.4 Private aanvulling op de werkloosheidsuitkering / 593
8.5 Premievrije pensioenopbouw tijdens WW / 595
9 Zorgverzekeringswet (Zvw) / 596
9.1 Algemeen / 596
9.2 Verzekeringsplicht / 596
9.3 Acceptatieplicht / 596
9.4 Basispakket / 596
9.5 Aanvullende verzekering / 597
9.6 Keuzemogelijkheden / 597
9.7 Nominale premie / 597
9.8 Inkomensafhankelijke bijdrage / 598
9.9 Zorgtoeslag / 598
9.10 Eigen risico / 598
9.11 Opsporing onverzekerden / 599
9.12 Wet Structurele maatregelen wanbetalers zorgverzekering / 600
9.13 Insurance Distribution Directive (IDD) / 601
Lijst van afkortingen / 603
Trefwoordenregister / 607
