Kernwaarden van de advocatuur

HOOFDSTUK 1
Kernwaarden / 1
1.1 Idealen / 1
1.1.1 Gladde jongens, ridders, priesters / 1
1.1.2 Nobilitas of negotie / 2
1.1.3 Doelidealen en werkidealen / 4
1.2 Waarden en de codificatie ervan / 5
1.2.1 Typische advocatenwaarden / 5
1.2.2 De Commissie Advocatuur / 6
1.2.3 De kabinetsreactie en de wijziging van de Advocatenwet / 7
1.2.4 Kritiek op de codificatie van kernwaarden / 8
1.3 Doel en opzet van dit boek / 10
1.3.1 Doel / 10
1.3.2 Opzet / 11

HOOFDSTUK 2
Onafhankelijkheid / 13
2.1 De waarde van onafhankelijkheid / 13
2.1.1 Onbevreesdheid / 13
2.1.2 Moed / 15
2.1.3 De cliënt / 16
2.1.4 Onafhankelijkheid van het eigen belang en het kantoorbelang / 17
2.2 Onafhankelijkheid in de Advocatenwet / 19
2.2.1 De Commissie Advocatuur / 19
2.2.2 De kabinetsreactie / 20
2.2.3 Artikel 10a Advocatenwet / 20
2.2.4 Onafhankelijkheid van de balie in de Advocatenwet / 21
2.3 Regels, voorschriften en rechtspraak / 23
2.3.1 Onafhankelijk en partijdig / 23
2.3.2 Provisieverbod en ronselen van cliënten / 25
2.3.3 Het voorkomen van belangenconflicten / 27
2.3.4 Andere zaak / 28
2.3.5 Instemming partijen / 29
2.3.6 De ‘gezinsadvocaat’ / 31
2.3.7 Chinese walls / 31
2.3.8 Andere jurisdicties / 33
2.3.9 Double hatting / 33
2.3.10 Samenwerkingsverbanden / 34
2.3.11 Aandeelhouderschap en stemrecht / 35
2.3.12 Andere vormen van samenwerking / 36
2.3.13 Advocaat in dienstbetrekking – professioneel statuut / 36
2.3.14 Dienstbetrekking met rechtsbijstandsverzekeraar / 37
2.3.15 Dienstbetrekking met een organisatie met een ideële doelstelling / 39
2.3.16 Dienstbetrekking met een organisatie zonder ideële doelstelling / 39
2.3.17 Honorarium / 41
2.3.18 Toevoegingszaken / 43
2.3.19 Derden-financiers / 43
2.4 De kern van onafhankelijkheid / 44

HOOFDSTUK 3
Partijdigheid / 47
3.1 De waarde van partijdigheid / 47
3.1.1 Een bijzondere opdrachtrelatie / 47
3.1.2 De eed of belofte / 48
3.1.3 Morele arbeidsverdeling / 49
3.1.4 Autonomie van de cliënt / 50
3.1.5 Sturing / 51
3.1.6 Een machtige cliënt / 52
3.1.7 Morele bezwaren van de advocaat / 52
3.2 Partijdigheid in de Advocatenwet / 53
3.2.1 De Commissie Advocatuur en de kabinetsreactie / 53
3.2.2 Artikel 10a Advocatenwet / 54
3.3 Regels, voorschriften en rechtspraak / 54
3.3.1 Belang van de cliënt staat voorop / 55
3.3.2 Het bepalen van de belangen van de cliënt / 55
3.3.3 Een organisatie als cliënt / 56
3.3.4 Collectieve cliënten / 57
3.3.5 Gerechtvaardigde belangen van de wederpartij / 58
3.3.6 Gerechtvaardigde belangen van andere derden / 60
3.3.7 Doelmatige behandeling / 61
3.3.8 Het belang bij een kansloze zaak / 62
3.3.9 Middelen / 63
3.3.10 Het gebod geen onwaarheden te verkondigen / 64
3.3.11 Contact met getuigen / 66
3.3.12 Beperking van de vrijheid van meningsuiting / 67
3.3.13 Vrijheid van meningsuiting in de relatie tot de rechterlijke macht / 69
3.3.14 Faire procesvoering / 71
3.3.15 Wraking / 72
3.3.16 Misbruik van (proces)recht / 73
3.3.17 Verplichtingen jegens collega-advocaten / 74
3.4 Partijdigheid in context / 76
3.4.1 Strafzaken / 76
3.4.2 Familierechtelijke zaken / 79
3.4.3 Intern onderzoek door advocaten / 80
3.5 De kern van partijdigheid / 82

HOOFDSTUK 4
Integriteit / 85
4.1 De waarde van integriteit / 85
4.1.1 Een meerdimensionaal begrip / 85
4.1.2 Context van de beroepsuitoefening / 86
4.1.3 Morele competentie als voorwaarde voor integriteit / 87
4.1.4 De partijdige, amorele rol / 88
4.1.5 Cognitieve dissonantie / 89
4.1.6 Moral distancing / 90
4.1.7 Cognitief conservatisme / 91
4.1.8 Commercialisering als integriteitsrisico / 91
4.1.9 Georganiseerde criminaliteit als integriteitsrisico / 94
4.2 Integriteit in de Advocatenwet / 96
4.2.1 De Commissie Advocatuur / 96
4.2.2 De kabinetsreactie / 97
4.2.3 De wijziging van de Advocatenwet / 98
4.2.4 Integriteit en behoorlijkheid / 99
4.3 Regels, voorschriften en rechtspraak / 100
4.3.1 Screening / 100
4.3.2 Vaststelling van de identiteit van de cliënt en de wettigheid van de opdracht / 101
4.3.3 Cliëntonderzoek op grond van de Wwft / 104
4.3.4 Contante betalingen aanvaarden of verrichten / 106
4.3.5 Honorariumperikelen / 107
4.3.6 Derdengelden / 109
4.3.7 Administratieverplichtingen en de financiële weerbaarheid van kantoren / 110
4.3.8 Tuchtrechtelijke behoorlijkheidsnorm / 110
4.3.9 Privé(wan)gedrag / 113
4.4 De kern van integriteit / 115

HOOFDSTUK 5
Vertrouwelijkheid / 117
5.1 De waarde van vertrouwelijkheid / 117
5.1.1 Een fundamenteel recht / 117
5.1.2 Fundamentele rechten van rechtspersonen / 118
5.1.3 Het belang van een goede rechtshulpverleningsrelatie en goede rechtsbedeling / 119
5.1.4 Relativering van het maatschappelijke belang / 121
5.1.5 Het belang van de advocaat / 122
5.2 Vertrouwelijkheid in de Advocatenwet / 123
5.2.1 De Commissie Advocatuur / 123
5.2.2 De kabinetsreactie / 123
5.2.3 Artikel 10a Advocatenwet / 124
5.2.4 Wettelijke grondslag van de geheimhoudingsplicht – artikel 11a Advocatenwet / 125
5.3 Regels, voorschriften en rechtspraak / 125
5.3.1 Reikwijdte geheimhoudingsplicht / 125
5.3.2 Jegens wie tot geheimhouding verplicht? / 126
5.3.3 Zorgplicht advocaat / 127
5.3.4 Strafbaarheid van schending van het beroepsgeheim / 128
5.3.5 Afgeleide geheimhoudingsplicht / 128
5.3.6 Uitzondering op de geheimhoudingsplicht – het belang van de cliënt / 129
5.3.7 Doorbreking geheimhoudingsplicht in verband met toezicht / 130
5.3.8 Doorbreking geheimhoudingsplicht bij onderzoeken op last van de tuchtrechter / 132
5.3.9 Doorbreking geheimhoudingsplicht in verband met kwaliteitstoetsen / 132
5.3.10 De meldplicht op grond van de Wwft / 132
5.3.11 Wettelijke verplichtingen bij grensoverschrijdende werkzaamheden / 135
5.3.12 Noodtoestand / 136
5.3.13 Eigen verdediging / 137
5.3.14 Grondslag van het verschoningsrecht / 138
5.3.15 Reikwijdte van het verschoningsrecht / 139
5.3.16 Kan de cliënt zich op het verschoningsrecht van de advocaat beroepen? / 141
5.3.17 Verschoningsrecht van de in house advocaat / 142
5.3.18 Corpora en instrumenta delicti / 144
5.3.19 Zeer uitzonderlijke omstandigheden / 145
5.3.20 Kritiek op het verschoningsrecht / 146
5.4 Enkele annexe onderwerpen / 147
5.4.1 Media / 147
5.4.2 Sociale media / 148
5.4.3 Intern onderzoek / 149
5.4.4 Vertrouwelijkheid als verantwoordelijkheid jegens derden / 151
5.5 De kern van vertrouwelijkheid / 153

HOOFDSTUK 6
Deskundigheid / 155
6.1 De waarde van deskundigheid / 155
6.1.1 Een diversiteit aan werkzaamheden / 156
6.1.2 Kennis / 156
6.1.3 Vaardigheden / 157
6.1.4 Counseling / 158
6.1.5 Prudentie / 159
6.1.6 Oordeelsvermogen / 160
6.1.7 Zelfreflectie / 161
6.2 Deskundigheid in de Advocatenwet / 162
6.2.1 De Commissie Advocatuur en de kabinetsreactie / 162
6.2.2 Artikel 10a Advocatenwet / 162
6.2.3 Artikel 28 Advocatenwet / 163
6.3 Regels en voorschriften / 163
6.3.1 Rechtenstudie / 163
6.3.2 De stage en het patronaat / 164
6.3.3 De beroepsopleiding / 165
6.3.4 De eis van vakbekwaamheid en de permanente opleiding / 166
6.3.5 Kwaliteitstoetsen en gestructureerd intercollegiaal overleg / 167
6.3.6 Integriteit als onderdeel van vakbekwaamheid / 167
6.3.7 Specialisatie / 168
6.3.8 Specialisatieverenigingen / 169
6.3.9 Kantoororganisatie / 169
6.3.10 De zorg van een goed opdrachtnemer / 170
6.3.11 Gedragsregels / 171
6.3.12 Toetsingsmaatstaf tuchtrechter / 172
6.3.13 Redelijke bekwaamheid en redelijk handelen / 173
6.3.14 Onderzoeksplicht / 174
6.3.15 Informatieplicht / 175
6.3.16 Risico’s / 177
6.3.17 Planning / 178
6.3.18 Persoonlijke uitvoering van de opdracht / 179
6.3.19 Persoonlijk contact / 180
6.3.20 De sancties van de tuchtrechter / 181
6.3.21 Toetsingsmaatstaf burgerlijke rechter / 182
6.3.22 Beroepsfouten / 182
6.3.23 Kansschade / 183
6.3.24 Omvang zorgplicht / 184
6.3.25 Informatie- en waarschuwingsplicht / 185
6.3.26 Schade aan derden toegebracht / 185
6.3.27 Legal opinions / 186
6.3.28 Reclameren / 187
6.3.29 Persoonlijke professionele verantwoordelijkheid / 187
6.4 De kern van deskundigheid / 188

HOOFDSTUK 7
Een goede rechtsbedeling / 191
7.1 De Commissie Advocatuur en de wijziging van de Advocatenwet / 191
7.1.1 De Commissie Advocatuur / 191
7.1.2 De kabinetsreactie / 193
7.1.3 Voorontwerp van wet en adviezen / 193
7.1.4 De codificatie van het belang van de goede rechtsbedeling / 195
7.2 Goede rechtsbedeling / 196
7.2.1 Kernbeginsel / 196
7.2.2 De amorele advocaat / 197
7.2.3 Hoeder van het rechtssysteem / 198
7.2.4 De moreel gedreven advocaat / 198
7.2.5 De relatiegerichte advocaat / 199
7.2.6 Goede rechtsbedeling in context / 199
7.2.7 Waar brengt dit ons? / 200
7.3 Toegang tot recht / 201
7.3.1 Noblesse oblige / 201
7.3.2 De rol van de balie bij de toegang tot het recht / 202
7.3.3 Individuele advocaten(kantoren) / 204
7.3.4 Belemmeringen voor de toegang tot recht / 205
7.4 Tot slot / 206

BRONNEN / 209
Geraadpleegde, aangehaalde literatuur / 209
Overige bronnen / 223
Trefwoordenregister / 227