Systeem en kerninstrumenten van de Omgevingswet

Voorwoord / V
Lijst met afkortingen / XV

HOOFDSTUK 1
Het systeem van de Omgevingswet / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Duiding van het omgevingsrecht en aanleiding voor de stelselherziening / 2
1.2.1 Korte duiding van het omgevingsrecht / 2
1.2.2 Aanleiding voor de stelselherziening / 3
1.3 De verbeterdoelen van de stelselherziening / 5
1.4 De architectuur van het stelsel / 6
1.4.1 Inleiding / 6
1.4.2 De structuur van de wetgeving / 7
1.4.3 Kerninstrumenten / 11
1.4.4 Terminologie / 15
1.5 Onderdelen van de stelselherziening / 16
1.6 Inwerkingtreding en doorontwikkeling / 21

HOOFDSTUK 2
Omgevingswet: toepassingsgebied en doelen / 25
2.1 Inleiding / 25
2.2 Fysieke leefomgeving / 25
2.3 Activiteiten met gevolgen voor de fysieke leefomgeving / 27
2.4 Doelen en belangen / 30
2.4.1 Inleiding / 30
2.4.2 Maatschappelijke doelen van de Omgevingswet / 30
2.4.3 Specifieke afwegingskaders / 32
2.5 Subsidiariteitsbeginsel / 34
2.6 Verhouding tot andere wetgeving / 36

HOOFDSTUK 3
De omgevingsvisie en het programma / 37
3.1 Inleiding / 37
3.2 De omgevingsvisie / 37
3.2.1 Inleiding / 37
3.2.2 Inhoud / 38
3.2.3 Rechtskarakter en totstandkoming / 40
3.2.4 Gezamenlijke vaststelling / 42
3.3 Het programma / 42
3.3.1 Inleiding / 42
3.3.2 Inhoud / 44
3.3.3 Rechtskarakter en totstandkoming / 45
3.3.4 Gezamenlijke vaststelling / 46
3.3.5 Gebiedsontwikkeling / 46
3.4 Verhouding tussen omgevingsvisie en programma / 47
3.5 Programma’s met een programmatische aanpak / 49
3.5.1 Toepassingsbereik / 49
3.5.2 Rechtskarakter en inhoud / 50
3.5.3 Totstandkoming / 52
3.5.4 Toepassing in de praktijk / 52

HOOFDSTUK 4
Decentrale regels / 55
4.1 Inleiding / 55
4.2 Het omgevingsplan / 56
4.2.1 Rechtskarakter, reikwijdte en subsidiariteit / 56
4.2.2 Bevoegdheid, totstandkoming, vorm en geldingsduur / 60
4.3 Regels binnen het omgevingsplan / 63
4.3.1 Regels over functies en locaties / 63
4.3.2 Voorbeschermingsregels / 66
4.3.3 Algemene regels over activiteiten en maatwerkregels / 68
4.3.4 Meldings- en vergunningplichten / 68
4.3.5 Gemeentelijke omgevingswaarden / 69
4.3.6 Regels over programma’s / 70
4.3.7 Omgevingsplan als centraal instrument / 71
4.4 Enkele toepassingsmogelijkheden / 71
4.4.1 Inleiding / 71
4.4.2 Open normen / 72
4.4.3 Gebodsbepalingen / 73
4.4.4 Gebruiksruimte / 73
4.5 Verschillen tussen bestemmingsplan en omgevingsplan / 75
4.6 Waterschapsverordening en omgevingsverordening / 78
4.6.1 Reikwijdte, totstandkoming en rechtsbescherming, regels binnen de verordeningen / 78
4.6.2 Overeenkomsten en verschillen tussen de decentrale regels / 80

HOOFDSTUK 5
Algemene rijksregels / 83
5.1 Inleiding / 83
5.2 Schets van de algemene rijksregels / 83
5.2.1 Inleiding / 83
5.2.2 Toepassingsbereik / 85
5.2.3 Het loslaten van het inrichtingenbegrip / 88
5.2.4 Structuur / 93
5.2.5 Melding / 95
5.3 Mogelijkheid van maatwerkregels en maatwerkvoorschriften / 96
5.3.1 Algemeen / 96
5.3.2 Maatwerkregels / 99
5.3.3 Maatwerkvoorschriften / 100
5.4 Gelijkwaardige maatregelen / 101
5.5 Bevoegd gezag bij algemene rijksregels / 102

HOOFDSTUK 6
De omgevingsvergunning / 105
6.1 Inleiding / 105
6.2 Korte schets van de omgevingsvergunning / 106
6.2.1 Reikwijdte / 106
6.2.2 Landelijke vergunningplichten / 106
6.2.3 Decentrale vergunningplichten / 108
6.2.4 Vergunningplichtige en vergunningvrije gevallen / 109
6.2.5 Verboden en normadressaat / 110
6.2.6 Een vergunning voor een of meer activiteiten / 111
6.3 Bevoegd gezag en betrokkenheid van andere bestuursorganen / 114
6.3.1 Algemeen / 114
6.3.2 Bevoegd gezag enkelvoudige aanvragen / 115
6.3.3 Bevoegd gezag meervoudige aanvragen / 115
6.3.4 Eens bevoegd gezag, altijd bevoegd gezag / 115
6.3.5 Flexibiliteitsregeling / 116
6.3.6 Betrokkenheid van andere bestuursorganen / 116
6.4 Beoordelingsregels / 119
6.5 Totstandkomingsprocedure / 120
6.5.1 Voorbereidingsprocedure / 120
6.5.2 Inwerkingtreding en rechtsbescherming / 122
6.6 Enkele veranderingen ten opzichte van eerder bestaande vergunningplichten / 123
6.6.1 Overzicht geïntegreerde vergunningplichtige activiteiten / 123
6.6.2 Omgevingsplanactiviteit (en de relatie met een bouwactiviteit) / 128

HOOFDSTUK 7
Het projectbesluit / 133
7.1 Inleiding / 133
7.2 Project / 134
7.3 Het projectbesluit / 135
7.3.1 Inhoud, reikwijdte en bevoegd gezag / 135
7.3.2 Totstandkoming / 137
7.3.3 Rechtskarakter / 145
7.3.4 Juridisch kader en doorzettingsmacht / 148
7.3.5 Handhaving / 151
7.4 Procedure voor gemeentelijke projecten van publiek belang / 152
7.5 Besluitvorming over een samenstel van activiteiten: instrumentkeuze / 153

HOOFDSTUK 8
Handhaving / 157
8.1 Inleiding / 157
8.2 Bestuursrechtelijke handhaving / 158
8.2.1 De bestuursrechtelijke handhavingstaak / 158
8.2.2 Bevoegd gezag / 158
8.2.3 Aanwijzing en bevoegdheid toezichthouders / 161
8.2.4 Sanctiebevoegdheden / 162
8.2.5 Handhaving van de zorgplicht / 169
8.3 Kwaliteitsbevordering en afstemming uitvoering en handhaving / 169
8.3.1 Inleiding / 169
8.3.2 Kwaliteit van uitvoering en handhaving en omgevingsdiensten / 170
8.3.3 Informatieverstrekking en afstemming / 172
8.4 Strafrechtelijke handhaving via de Wet op de economische delicten / 173

HOOFDSTUK 9
Voorbereidingsprocedures en rechtsbescherming / 181
9.1 Inleiding / 181
9.2 Voorbereidingsprocedures / 181
9.2.1 Algemeen / 181
9.2.2 Algemene aanvullingen op de uniforme openbare voorbereidingsprocedure / 182
9.2.3 Voorbereidingsprocedure per kerninstrument en specifieke aanvullende vereisten / 183
9.3 Participatie / 190
9.3.1 Algemeen / 190
9.3.2 Participatie bij kerninstrumenten Omgevingswet / 191
9.3.3 Uitzonderingen / 192
9.3.4 Inhoudelijke eisen aan participatie / 193
9.3.5 Rol van het bevoegd gezag / 193
9.3.6 Rol van de bestuursrechter / 194
9.3.7 Regels over participatie / 195
9.4 Rechtsbescherming / 197
9.4.1 Algemeen / 197
9.4.2 Rechtsbescherming per kerninstrument / 198
9.4.3 Bijzonderheden bestuursprocesrecht Omgevingswet / 200
9.4.4 Bestuursprocesrecht bij aanvullende instrumenten / 202
9.5 De coördinatieregeling van afdeling 3.5 Awb / 202
9.5.1 Algemeen / 202
9.5.2 Toepassing afdeling 3.5 Awb op projectbesluiten / 202
9.5.3 Toepassing afdeling 3.5 Awb op andere besluiten op grond van Omgevingswet / 204
9.6 Overzicht rechtsbescherming / 205

HOOFDSTUK 10
Doelstellingen voor de fysieke leefomgeving en instrumentkeuze / 207
10.1 Inleiding / 207
10.2 Omgevingswaarden en andere doelstellingen voor de fysieke leefomgeving / 207
10.3 Doorwerking van beleid / 209
10.4 Omgevingswaarden / 213
10.4.1 Inleiding / 213
10.4.2 Kenmerken / 214
10.4.3 Vaststelling / 217
10.4.4 Juridische gevolgen volgens de Omgevingswet / 219
10.4.5 Toepassingsmogelijkheden / 221
10.4.6 Aanvullende en afwijkende decentrale omgevingswaarden / 222
10.4.7 Checklists inzet facultatieve decentrale omgevingswaarden / 224
10.5 Inzet van niet-juridische instrumenten / 226
10.6 Voorbeelden instrumentkeuze / 226

HOOFDSTUK 11
Overgangsrecht / 229
11.1 Inleiding / 229
11.2 Uitgangspunten en werking van het overgangsrecht / 229
11.3 Waar is het overgangsrecht te vinden? / 232
11.4 Hoofdlijnen van het overgangsrecht / 234
11.4.1 Vormgeving en terminologie / 234
11.4.2 Lopende procedures / 234
11.4.3 Gelijkstelling besluiten en andere rechtsfiguren / 235
11.5 Specifiek overgangsrecht / 236
11.6 Overgangsrecht (kern)instrumenten / 237
11.6.1 Visies en programma’s / 237
11.6.2 Decentrale regels: omgevingsplan / 238
11.6.3 Decentrale regels: waterschapsverordening en omgevingsverordening / 242
11.6.4 Algemene rijksregels / 243
11.6.5 Omgevingsvergunning / 244
11.6.6 Projectbesluit / 244
11.6.7 Handhavingsbesluiten / 246

BIJLAGEN
BIJLAGE 1
Transponeringstabellen / 251
BIJLAGE 2
Begrippenlijst / 279

Trefwoordenregister / 283