Van bacterie naar Bach en terug

Voorwoord 11

Deel I: Onze wereld op z’n kop zetten 15
1. Inleiding
Welkom in het oerwoud 17
De reis in vogelvlucht 21
De cartesiaanse wond 28
Cartesiaanse zwaartekracht 32

2. Vóór bacterie en Bach
Waarom Bach? 39
In welke opzichten het onderzoeken van de prebiotische wereld op schaken lijkt 42

3. Over de oorsprong van redenen
Dood of wedergeboorte van de teleologie? 50
De verschillende betekenissen van ‘Waarom’ 55
De evolutie van het waarom: van ‘Hoe?’ tot ‘Waarvoor?’ 57
Gaat heen en vermenigvuldigt u 61

4. Twee vreemde omkeringen van het denken
Hoe Darwin en Turing een ban verbraken 70
Ontologie en het manifeste beeld 77
De lift automatiseren 80
De intelligente ontwerpers van Oak Ridge en gofai 88

5. De evolutie van het begrip
Dieren zijn erop ontworpen om met gebruiksmogelijkheden om te gaan 95
Hogere dieren als intentionele systemen: het emergente ontstaan van begrip 104
Begrip komt in verschillende gradaties 114

Deel II: Van evolutie tot intelligent ontwerp 123
6. Wat is informatie?
Welkom in het informatietijdperk 125
Hoe kunnen we semantische informatie kenschetsen? 133
Handelsgeheimen, patenten, copyright en Birds invloed op de bebop 150

7. Darwiniaanse ruimten: een intermezzo
Een nieuw stuk gereedschap om na te denken over de evolutie 160
Culturele evolutie: de omkering van een darwiniaanse ruimte 168

8 Hersenen die van hersenen gemaakt zijn
Top-down computers en bottom-up hersenen 174
Concurrentie en coalitie in de hersenen 178
Neuronen, muilezels en termieten 185
Hoe pikken de hersenen gebruiksmogelijkheden op? 191
Verwilderde neuronen? 196

9. De rol van woorden in de culturele evolutie
De evolutie van woorden 202
Woorden onder de loep 208
Hoe planten woorden zich voort? 217

10. Gezien vanuit het oogpunt van de meme
Woorden en andere memen 233
Wat is er goed aan memen? 237

11. Wat is er mis met memen? Bezwaren en antwoorden
Memen bestaan niet! 250
Memen worden beschreven als ‘los te onderscheiden’ en ‘getrouw doorgegeven’, maar voor veel wat cultureel wordt doorgegeven geldt dat geen van beide 253
Anders dan genen hebben memen geen concurrerende varianten (allelen) die elkaar beconcurreren om een bepaalde plek op een chromosoom (locus) 263
Memen voegen niets toe aan wat we al weten over cultuur De memetica wil graag een exacte wetenschap zijn, maar voorspellingen kun je er niet mee doen 271
Memen kunnen deze culturele eigenschappen niet verklaren, en de traditionele sociale wetenschappen wel 272
Culturele evolutie is lamarckiaans 273

12. De oorsprong van de taal
De kip of het ei? 279
Kronkelwegen naar de menselijke taal 297

13. De evolutie van culturele evolutie
Darwiniaanse beginnetjes 316
De vrij zwevende grondgedachten van de menselijke communicatie 322
Onze gereedschappen gebruiken om te denken 330
Het tijdperk van intelligent ontwerp 337
Pinker, Wilde, Edison en Frankenstein 353
Bach als mijlpaal van intelligent ontwerp 362
De evolutie van de selectieve omgeving voor de menselijke cultuur 368

Deel III: Onze geest binnenstebuiten keren 371
14. Bewustzijn als geëvolueerde gebruikersillusie
De geest benaderen met open ogen 373
Hoe komen menselijke hersenen tot ‘globaal’ begrip met behulp van ‘lokale’ competenties/bekwaamheden? 378
Hoe is ons manifeste beeld voor ons manifest geworden? 382
Waarom ervaren we de dingen zoals we ze ervaren? 385
Humes vreemde omkering van het denken 393
Een rode streep als intentioneel object 397
Wat is cartesiaanse zwaartekracht en wat maakt die zo hardnekkig? 404

15. Het tijdperk van postintelligent ontwerp
Wat zijn de grenzen aan ons begripsvermogen? 412
‘Kijk eens ma, zonder handen!’ 420
De structuur van een intelligente actor 431
Wat gaat er van óns worden? 444
Eindelijk thuis 454

Appendix: De achtergrond 459

Noten 461
Literatuur 473
Register 495