De amicus curiae geëvalueerd

Voorwoord
1 Inleiding: aanleiding, opzet en methode
1.1 Aanleiding voor en doelstelling van dit onderzoek 13
1.2 Een korte schets van de drie zaken 14
1.3 Beoogde doelen en voorziene voor- en nadelen van de amicus curiae 16
1.3.1 Evaluatiekader 16
1.3.2 Doelstelling en voorziene voor- en nadelen 16
1.4 Onderzoeksvraag en deelthema’s 17
1.5 Opzet en methode van het onderzoek 17
1.6 Terminologie 19

2 Literatuurstudie
2.1 Inleiding 23
2.2 De materiële werking van de amicus curiae 24
2.2.1 Hulpmiddel bij rechtsvorming door inzicht in macrogevolgen 24
2.2.2 Legitimiteit van rechtsvorming 25
2.2.3 Wat moet worden verstaan onder een amicus curiae? 26
2.2.4 Materiële bijwerkingen: het gevaar van lobbyisme en verhoging van werklast en
doorlooptijden 28
2.3 De processuele inbedding van de amicus curiae 29
2.3.1 Uitnodigingsbeleid 29
2.3.2 Rol van de procespartijen in relatie tot de amicus curiae 31
2.3.3 Een filter tegen stortvloed aan reacties 33
2.3.4 Openbaarheid van de reacties 35
2.3.5 Verhouding met de grote kamer en de staatsraad/raadsheer A-G 37
2.3.6 Juridische grondslag van de amicus curiae in de Awb? 39
2.4 Afronding 41

3 Dossierstudie
3.1 Onderzoeksmethode 47
3.1.1 Beantwoordt de inzet van de amicus curiae aan het daarmee beoogde doel? 47
3.1.2 Vijf vragen over de processuele inbedding van de amicus curiae 49
3.2 De materiële werking van de amicus curiae 50
3.2.1 Inzicht in de macro-effecten 50
3.2.2 Legitimiteit van rechtsvorming 52
3.3 Materiële bijwerkingen: het gevaar van lobbyisme en verhoging van werklast en doorlooptijden 55
3.3.1 Lobbyisme 55
3.3.2 Werklast en doorlooptijden 56
3.4 Processuele inbedding van de amicus curiae 58
3.4.1 Uitnodigingsbeleid 58
3.4.2 Openbaarheid van de reacties 59
3.4.3 De rol van de amicus en de rol van procespartijen ten opzichte van de amicus 61
3.5 Afronding 63

4 Interviews
4.1 Onderzoeksmethode 67
4.2 Doel van de inzet van de amicus curiae 68
4.3 Het gevaar van lobbyisme 71
4.4 Uitnodigingsbeleid 73
4.5 Openbaarheid amicusbrieven 75
4.6 Rol van de amicus en de rol van procespartijen ten opzichte van de amicus 76
4.7 Juridische grondslag 78
4.8 Afronding 79

5 Questionnaires
5.1 Onderzoeksmethode 83
5.1.1 Beantwoordt de inzet van de amicus curiae aan het daarmee beoogde doel? 84
5.1.2 Vijf vragen over de processuele inbedding van de amicus curiae 85
5.2 De materiële werking van de amicus curiae 87
5.2.1 Inzicht in de macro-effecten 87
5.2.2 Legitimiteit van rechtsvorming 90
5.3 Materiële bijwerkingen: het gevaar van lobbyisme en verhoging van werklast en doorlooptijden 96
5.3.1 Lobbyisme 96
5.3.2 Doorlooptijden 100
5.4 Processuele inbedding van de amicus curiae 103
5.4.1 Uitnodigingsbeleid 103
5.4.2 Openbaarheid van de reacties 107
5.4.3 De rol van de amicus en de rol van procespartijen ten opzichte van de amicus 110
5.5 Juridische grondslag van de amicus curiae 113
5.6 Conclusie 114

6 Conclusie
6.1 Inleiding 119
6.2 Het antwoord op de eerste onderzoeksvraag 119
6.3 Tweede onderzoeksvraag: specifieke aandachtspunten 124
6.3.1 Het uitnodigingsbeleid 125
6.3.2 De vraagstelling in de uitnodiging 126
6.3.3 Eisen aan de persoon van de amicus curiae en aan de vorm, inhoud en omvang van de inbreng 127
6.3.4 De openbaarheid van de ingekomen opmerkingen 128
6.3.5 De rol van de amicus mede in relatie tot die van procespartijen en de andere amici 129
6.3.6 Doorwerking van de amicusbrieven in de motivering van de uitspraak 130
6.4 Afronding 131

Bijlagen
1 Literatuurlijst 137
2 Lijst van geïnterviewde staatsraden 141
3 Vragen interviews 142
4 Questionnaire procespartijen 145
5 Questionnaire amici 150