Participatie in het onderwijs gaat over 'onderzoek met en door leerlingen' in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Het betreft onderzoek naar de visies die zij hebben op aspecten van hun leefwereld binnen, maar ook buiten de school of opleiding, zoals musea en bibliotheken. Het doel hiervan is hen te betrekken bij het begrijpen en vormgeven van omgevingen waarin zij leren. Dat gebeurt door hen daar zelf systematisch informatie over te laten verzamelen op basis waarvan zij aanbevelingen ter verbetering kunnen doen.
Er wordt in dit boek onder andere antwoord gegeven op de vraag wat bedoeld wordt met 'onderzoek met en door leerlingen', waar dit idee vandaan komt en wat het belang ervan is. Eén en ander wordt geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de reguliere en speciale onderwijspraktijk in Nederland en Australië. Ook worden concrete aanwijzingen gegeven aan de hand waarvan professionals aan de slag kunnen. De onderwijspraktijk staat hierbij centraal, maar de gepresenteerde ideeën zijn ook makkelijk te vertalen naar andere pedagogische contexten, zoals de jeugdhulpverlening en de zorg.
