

Dr. Steven P.M. de Waal heeft een achtergrond in een leven lang zoeken naar een creatieve en innovatieve combinatie van deelnemen in de bestuurlijke praktijk en academische reflectie daarop.
Meer over Steven de WaalBurgerkracht met Burgermacht
Het einde van de maatschappelijke onderneming en polderpaternalisme
Samenvatting
De Nederlandse publieke sector wordt anno 2015 drastisch en fundamenteel verbouwd. Onder de noemer flexibilisering en individualisering worden veel meer risico’s (zoals bij zorg, pensioenen, huren, onderwijs) bij de burger gelegd. Met een doordachte beleidssalto wordt dit niet gebracht als een probleem van de overheid, maar als een kans en zelfs een plicht voor de burger. Een nieuw paradigma duikt op: kunnen burgers niet veel meer, individueel en collectief? We starten deze publicatie bij een analyse van de bewegingen die we de drie partijen zien maken: de burger (hoofdstuk 2), de overheid (hoofdstuk 3) en de maatschappelijke ondernemingen (hoofdstuk 5). Tussen hoofdstuk 3 en 5 is er een intermezzo (hoofdstuk 4), dat ingaat op de verstrengeling van overheid en middenveld en de achterliggende factoren die dat hebben veroorzaakt. Al deze hoofdstukken worden afgesloten met de afzonderlijke strategische opties van die partij in dit krachtenveld. Aan het slot komen we tot de conclusie dat de discussie over burgerschap en de paradigmatische ombouw van de verzorgingsstaat veel fundamenteler en radicaler moet worden gevoerd.
Trefwoorden
publieke sector burgerschap overheid maatschappelijke ondernemingen privatisering bestuurskunde decentralisatie eigen verantwoordelijkheid coproductie burgermacht burgerkracht verzorgingsstaat new public management corporate governance maatschappij politiek organisatie samenleving gemeenten beleid filantropie paternalisme
Trefwoorden
Specificaties
Inhoudsopgave
U kunt van deze inhoudsopgave een PDF downloaden
De nieuwe privatisering: Naar de burger 1
De oude privatisering: Naar de maatschappelijke onderneming 4
De actualiteit: Ondermijning van de maatschappelijke onderneming als zelfstandige, professionele partij 7
Verwondering en vragen 10
Waarom dit initiatief? 13
Opbouw 15
2. De burger in beweging: Leidend of lijdend? 19
Nieuwe mantra: Eigen verantwoordelijkheid 20
De wispelturige burger 22
Eigen verantwoordelijkheid: Schuld en boete 22
De pragmatische burger? 23
Een verschil in waarden 24
Brave én boze burger 26
Een ongevaarlijke politieke definitie 27
Burgerschap in de boardroom 28
Institutioneel paternalisme 29
Een goedwillende elite 31
Diverse rollen 32
Het einddoel: Coproductie 33
Het florerende burgeralternatief: Filantropische organisaties 35
Wie betaalt, die bepaalt. Maar: Wie betaalt hier eigenlijk? 36
Koesteren van verschillen 39
Ruimte voor zelforganisatie 41
Strategische opties voor de burger 42
Strategische optie 1 - Autonome Maatschappelijke Factor: Burgermacht 42
Strategische optie 2 - Onvoldoende Autonomie: Burgerkracht zonder Burgermacht 43
3. De overheid in beweging: Gulzig voorwaarts, terugtred of vernieuwing? 45
De echte politieke redenen voor meer burgerinbreng 46
IV
De feitelijke keuze: Eerst gemeenten, niet burgers, niet maatschappelijke ondernemingen 49
Praktische vragen bij de decentralisatie 55
De grootste ingreep: Overheidsfilantropie onder een gesloten gemeentelijke huishouding 56
Strategische opties voor de overheid 58
Strategische optie 1 - De Partner Overheid 58
Strategische optie 2 - De Hiërarchische Overheid 58
Strategische optie 3 - De Polderende Overheid 60
4. Intermezzo. De wurggreep van overheid en maatschappelijke ondernemingen: Hoe de burger uit zicht verdween 63
Paternalisme en wantrouwen 64
Omhelzing door een corporatistische staat 65
Een politiek zonder maatschappelijke allianties: Verambtelijking in plaats van verstatelijking 67
New Public Management: Fabrieken van publieke dienstverlening 70
5. De maatschappelijke ondernemingen: Waarden-loos of waardevol? 75
Verweesd 75
Een politiek nuttige private façade 79
De leemte in corporate governance: Geen externe verankering en tegenmacht 79
Nauwelijks leiderschap: Defensief en uitvoerend 81
Foute schaalvergroting en bureaucratisch centralisme 82
Macht voor burgers in een moderne vorm 84
Strategische opties voor de maatschappelijke ondernemingen 85
Strategische optie 1 - Autonome Maatschappelijke Organisatie 85
Strategische optie 2 - Taakorganisatie 87
6. Turbulentie: Frontlinies en scenario’s 89
De uitdaging: Loslaten en opnieuw beginnen 89
Een ordeningsdebat biedt geen uitweg 90
Initiatieven van onderop: Ja. Opstand: Neen 91
Zes frontlinies 92
Vier scenario’s 95
Scenario I: Een Krachtige Maatschappij (Big society revisited) 95
Scenario II: Omhelzing Beginnend Burgerschap 95
Scenario III: De Centrale Controle Staat 96
V
Scenario III-sub (subscenario van scenario III): De Centrale Polderelite 97
Scenario IV: De Ontwrichtende Burger 98
Dreigend scenario: Crash door verstarring 99
Meest gewenste richting: Innovatie en public value 100
7. De enige weg: Burgermacht en een open zoekproces 101
Van maatschappelijke onderneming naar maatschappelijk ondernemen 102
Pensioenen als voorbeeld: Als het collectieve het probleem is 105
Antwoord van de staat: Wettelijke macht van burgers 112
Niet het antwoord: Wettelijke regulering van de maatschappelijke onderneming 117
Nieuwe level playing field: Tussen burgerinitiatief en maatschappelijke onderneming 118
Het antwoord van de maatschappelijke onderneming: Open en verbonden organiseren 119
Misschien wel de grootste omslag: De weg 123
Samenvatting 125
BIJLAGE 1 Public SPACE: Achtergrond en doelstelling debat en essay 129
BIJLAGE 2 Public SPACE als intellectuele community: Debat vooraf op site, keynotes, deelnemers 131
BIJLAGE 3 Achtergrondliteratuur (1): Artikelen op site (links) 135
BIJLAGE 4 Achtergrondliteratuur (2): Adviezen, Kamerstukken, rapporten en andere bronnen 137
BIJLAGE 5 Achtergrondliteratuur (3): Aanbevolen en relevante literatuur 141
Over de auteur 145
Anderen die dit boek kochten, kochten ook
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht