Verscheidenheid in Veiligheid

Samenvatting 11

1 Diversiteit in betekenissen en interacties rond veiligheid in wijken 29
1.1 Inleiding 29
1.2 Internationaal vergelijkende opzet 31
1.3 Onderzoeksdoelen 35
1.4 Hoofd- en onderzoeksvragen 38
1.5 Positionering binnen het veld van veiligheidsstudies 39

2 Aanpak van een vergelijkend onderzoek naar lokale veiligheid 47
2.1 Inleiding 47
2.2 Onderzoeksstrategie 47
2.3 Voorbereiding, presentatie en ontvangst in het veld 50
2.4 Positiespel in het veld 51
2.5 Onderzoeksmethoden en verslaglegging 53
2.6 Data-analyse 56
2.7 Leeswijzer 58

3 Kennismaking met het ‘onderzoeksveld’ 63
3.1 Inleiding 63
Deel I Rotterdam 64
3.2 Het Oude Westen 64
3.2.1 Ontstaan en ontwikkeling 64
3.2.2 Wijkkenmerken 67
Deel II Antwerpen 74
3.3 Antwerpen Noord 74
3.3.1 Ontstaan en ontwikkeling 75
3.3.2 Wijkkenmerken 77
Deel III Conclusies 84
3.4 Conclusies 84

4 Het ‘papieren’ beleid rond veiligheid in de onderzoekslocaties 87
4.1 Inleiding 87
Deel I Rotterdam 88
4.2 Beleidscontext van het Oude Westen 88
4.2.1 Bovenlokaal beleid rond veiligheid 88
4.2.2 Stedelijk veiligheidsbeleid 90
4.2.3 Wijkgebonden beleid rond veiligheid 98
4.3 Conclusies beleidsontwikkelingen casus Rotterdam 101
Deel II Antwerpen 102
4.4 Beleidscontext van Antwerpen Noord 102
4.4.1 Bovenlokaal beleid rond veiligheid 103
4.4.2 Stedelijk veiligheidsbeleid 106
4.4.3 Wijkgebonden beleid rond veiligheid 113
4.5 Conclusies beleidsontwikkelingen casus Antwerpen 115
Deel III Conclusies 117
4.6 Conclusies beleidsontwikkelingen rond veiligheid in Rotterdam en Antwerpen 117

5 Bestuurders- en ambtenaren perspectieven op wijk, veiligheid en beleid 123
5.1 Inleiding 123
Deel I Het Oude Westen 124
5.2 De Rotterdamse lokale politiek-bestuurlijke organisatie 124
5.2.1 Gemeente Rotterdam 125
5.2.2 Deelgemeente Centrum 126
5.3 Bestuurders en ambtenaren over het besturen en uitvoeren van beleid 128
5.3.1 Samenwerking en spanningen tussen centrale en decentrale lokale overheid 128
5.3.2 Mogelijkheden en beperkingen in de implementatie van het ‘papieren’ beleid 131
5.4 Bestuurders en ambtenaren over de inhoud van het lokaal veiligheidsbeleid 132
5.4.1 Steun aan bestaand beleid 132
5.4.2 Kritiek op bestaand beleid 135
5.5 Bestuurders en ambtenaren over de samenwerking met veiligheidspartners 138
5.5.1 Samenwerken met professionals 139
5.5.2 Samenwerken met bewoners(collectieven) 142
5.6 Bestuurders en ambtenarenperspectieven op wijk, veiligheid en beleid 148
5.6.1 Sociaal heroverend perspectief 148
5.6.2 Pragmatisch functionalistisch perspectief 150
5.6.3 Sociaal verheffend perspectief 153
5.7 Deelconclusies Rotterdamse bestuurders- en ambtenarenperspectieven 155
Deel II Antwerpen Noord 158
5.8 De Antwerpse lokale politiek-bestuurlijke organisatie 158
5.8.1 Gemeente Antwerpen 159
5.8.2 District Antwerpen 161
5.9 Bestuurders en ambtenaren over het besturen en uitvoeren van beleid 162
5.9.1 Samenwerking en spanningen tussen centrale en decentrale lokale overheid 162
5.9.2 Mogelijkheden en beperkingen in de implementatie van het ‘papieren’ beleid 164
5.10 Bestuurders en ambtenaren over de inhoud van het lokale veiligheidsbeleid 167
5.10.1 Steun aan bestaand beleid 167
5.10.2 Kritiek op bestaand beleid 171
5.11 Bestuurders en ambtenaren over de samenwerking metveiligheidspartners 174
5.11.1 Samenwerken met professionals 174
5.11.2 Samenwerken met bewoners(collectieven) 178
5.12 Bestuurders- en ambtenarenperspectieven op wijk, veiligheid en beleid 183
5.12.1 Sociaal heroverend perspectief 184
5.12.2 Pragmatisch functionalistisch perspectief 187
5.12.3 Sociaal verheffend perspectief 189
5.13 Deelconclusies Antwerpse bestuurders- en ambtenarenperspectieven 193
Deel III Conclusies 197
5.14 Conclusies over bestuurs- en beleidsperspectieven in Rotterdam en Antwerpen 197
5.14.1 Samenwerking en spanningen tussen centrale en decentrale lokale overheid 198
5.14.2 Mogelijkheden en beperkingen in de implementatie van het ‘papieren’ beleid 198
5.14.3 Inhoud van het lokale veiligheidsbeleid 200
5.14.4 Samenwerking en spanningen met professionele partners 201
5.14.5 Samenwerking en spanningen met bewoners(collectieven) 204
5.14.6 Bestuurders- en ambtenarenperspectieven op wijken, veiligheid en beleid 206

6 Politieperspectieven op wijk, veiligheid en beleid 209
6.1 Inleiding 209
Inhoudsopgave 23
Deel I Het Oude Westen 210
6.2 Kenmerken Politie Rotterdam Rijnmond 210
6.3 Politieperspectieven op de politiële praktijk rond veiligheid 213
6.3.1 Verhoudingen binnen het Rotterdamse politiekorps 214
6.3.2 Coping met spanningen en beperkingen binnen de politieorganisatie 217
6.3.3 Effecten van de politiële aanpak van overlast en criminaliteit 218
6.3.4 Effectiviteit en efficiency van de politiële aanpak van overlast en criminaliteit 222
6.4 Politieperspectieven op (samenwerking met) ‘veiligheidspartners’ 227
6.4.1 Lokale bestuurders en ambtenaren 227
6.4.2 Welzijnswerkers en hulpverleners 229
6.4.3 Medewerkers van de woningcorporatie 230
6.4.4 Bewoners(collectieven) 231
6.4.5 Integrale samenwerking 233
6.5 Politieperspectieven op de wijk, veiligheid en beleid 234
6.5.1 Stereotyperend perspectief 235
6.5.2 Risicotaxerend perspectief 237
6.5.3 Nuancerend perspectief 240
6.6 Deelconclusies Rotterdamse politiemedewerkers 243
Deel II Antwerpen Noord 246
6.7 Kenmerken lokale politie Antwerpen 246
6.8 Politieperspectieven op de politiële praktijk rond veiligheid 249
6.8.1 Verhoudingen binnen het Antwerpse politiekorps 249
6.8.2 Coping met spanningen en beperkingen binnen de politieorganisatie 253
6.8.3 Effecten van de politiële aanpak van overlast en criminaliteit 254
6.8.4 Effectiviteit & efficiency van de politiële aanpak van overlast en criminaliteit 258
6.9 Politieperspectieven op ‘veiligheidspartners’ in Antwerpen 261
6.9.1 Lokale politici, bestuurders en ambtenaren 262
6.9.2 Welzijnswerkers en hulpverleners 263
6.9.3 Bewoners en bewonerscollectieven 265
6.9.4 Integrale samenwerking 267
6.10 Politieperspectieven op de wijk, veiligheid en beleid 269
6.10.1 Stereotyperend perspectief 270
6.10.2 Risicotaxerend perspectief 271
6.10.3 Nuancerend perspectief 274
6.11 Deelconclusies Antwerpse politiemedewerkers 277
Deel III Conclusies 280
6.12 Conclusies over politieperspectieven in Rotterdam en Antwerpen 280

7 Bewonersperspectieven op veiligheid, wijk en beleid 289
7.1 Inleiding 289
Deel I Het Oude Westen 290
7.2 Diversiteit in bewonersperspectieven en lokale context 290
7.3 Vijf bewonersperspectieven op de wijk, veiligheid en beleid 291
7.3.1 Cultureel conservatief perspectief 292
7.3.2 Cultureel progressief perspectief 298
7.3.3 Economisch progressief perspectief 305
7.3.4 Gemengd (niet-westers) perspectief 312
7.3.5 Ambivalent jongerenperspectief 317
7.4 Deelconclusies bewonersperspectieven Oude Westen 325
Deel II Antwerpen Noord 327
7.5 Diversiteit in bewonersperspectieven en lokale context 328
7.6 Vijf bewonersperspectieven op de wijk, veiligheid en beleid 329
7.6.1 Cultureel conservatief perspectief 329
7.6.2 Cultureel progressief perspectief 335
7.6.3 Economisch progressief perspectief 342
7.6.4 Gemengd (niet-westers) perspectief 347
7.6.5 Ambivalent jongerenperspectief 355
7.7 Deelconclusies bewonersperspectieven Antwerpen Noord 363
Deel III Conclusies 366
7.8 Conclusies over bewonersperspectieven in Rotterdam en Antwerpen 366

8 Conclusies over perspectieven op wijk, veiligheid en beleid 379
8.1 Inleiding 379
8.2 Overeenkomsten en verschillen tussen de twee wijken en de beleidscontext 382
8.3 Perspectieven van actoren op de wijk, veiligheid en beleid 389
8.4 Algemene lessen uit de internationale vergelijking van veiligheidsperspectieven 407
8.5 Theoretische en beleidsimplicaties van diversiteit in veiligheidsperspectieven 413
8.5.1 Theoretische implicaties 413
8.5.2 Beleidsimplicaties 421
8.6 Tot besluit: een aanzet tot meer lokale veiligheidsetnografie 433

Literatuurlijst 435
Beleidsstukken 451
Bijlagen 453
Over de auteur 475
Het groene gras 477