Verhoging strafmaximum moord

1 Inleiding 13
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 13
1.2 Probleemstelling en onderzoeksvragen 14
1.3 Opzet en methode 15
1.3.1 Beleidstheorie 15
1.3.2 Kwantitatieve analyse voltooide doodslag- en moordzaken 16
1.3.3 Kwalitatieve analyse voltooide doodslag- en moordzaken 16
1.3.4 Juridische en wetssystematische analyse 17
1.3.5 Interviews met vertegenwoordigers van betrokken organisaties 17
1.3.6 Expertmeeting 18
1.3.7 Begeleidingscommissie 18
1.4 Leeswijzer 19

2 Achtergrond en het juridische, wetssystematische kader 21
2.1 Inleiding 21
2.2 Beleidstheorie 21
2.3 Juridische, wetssystematische analyse 25
2.3.1 Inleiding 25
2.3.2 Het systeem van het WvSr sinds 1886 tot nu 26
2.3.2.1 Inleiding 26
2.3.2.2 De geldende hoofdlijnen van systematiek in het wettelijk sanctiestelsel van het WvSr 27
2.3.2.2.1 Levenslang of tijdelijk 27
2.3.2.2.2 De maximale duur van de tijdelijke gevangenisstraf binnen de systematiek van het WvSr 29
2.3.2.3 De invalshoek gewijzigd: is moord binnen het Wetboek van Strafrecht een bijzonder misdrijf dat een uitzonderlijke regeling rechtvaardigt? 38
2.3.3 Is er een bovengrens? Een bovengrens in aantal jaren gevangenisstraf?; evenredige bestraffing als begrenzing? 42
2.3.3.1 Het nationale niveau; bewuste keuze van strafmaxima; evenredigheid als impliciete veronderstelling onder de inrichting van het wettelijk sanctiestelsel 43
2.3.3.2 Bovennationale normering; Europa 1: Raad van Europa; proportionaliteit als expliciete grondslag maar geen begrenzing van strafmaxima 46
2.3.3.3 Europa 2: Artikel 49, derde lid, EU-Handvest; expliciete bescherming tegen onevenredige bestraffing 51
2.3.4 Resocialisatie; 20 – 30 – 40 jaren; vrijheidsbeneming en vrijheidsbeperking; straf en maatregel; samenhang met (de regeling van) de v.i. 53
2.3.4.1 Resocialisatie algemeen: geen absoluut recht op resocialisatie 53
2.3.4.2 Enkele concrete aspecten van de te onderzoeken gedachte tegen de achtergrond van resocialisatie nader belicht 58
2.4 Rechtsvergelijking 68
2.4.1 Curaçao 69
2.4.2 Aruba 69
2.4.3 Sint Maarten 70
2.4.4 BES-eilanden 71
2.4.5 Suriname 72
2.4.6 Frankrijk 73
2.4.7 België 74
2.4.8 Duitsland 76
2.4.9 Zwitserland 78
2.4.10 Spanje 80
2.4.11 Schematisch 81
2.4.12 Enige relevante conclusies uit de rechtsvergelijkende verkenning 82
2.5 Deelconclusie 83

3 Kwantitatieve analyse 87
3.1 Inleiding 87
3.2 Inventarisatie opgelegde vrijheidsbenemende sancties voor moord en doodslag 87
3.2.1 Toelichting op en verantwoording van de inventarisatie 88
3.2.2 Resultaten van de inventarisatie 89
3.2.2.1 Resultaten inzake moord 90
3.2.2.2 Resultaten inzake doodslag 95
3.3 Inventarisatie maximale gevangenisstraffen: levenslang en dertig jaren 101
3.4 Deelconclusie 110

4 Kwalitatieve analyse; signalen uit de strafrechtspraktijk 113
4.1 Inleiding 113
4.2 Analyse van de strafmaatoverwegingen bij moord en doodslag 113
4.3 Invloed jurisprudentie Hoge Raad inzake voorbedachte raad 129
4.3.1 Juridisch kader voorbedachte raad 129
4.3.2 Cijfermatige analyse 132
4.3.3 Nadere analyse; indrukken lagere rechtspraak 135
4.4 Waardering van een eventuele verhoging door de actoren in de strafrechtspraktijk 141
4.4.1 Behoefte aan verruiming van de maximale tijdelijke gevangenisstraf voor moord 141
4.4.2 Waardering door actoren in de strafrechtspraktijk 146
4.5 Deelconclusie 151

5 Conclusies en beantwoording van de onderzoeksvragen 153
5.1 Inleiding 153
5.2 Beantwoording onderzoeksvragen 153
5.2.1 Achtergrond en het juridische, wetssystematische kader; beantwoording onderzoeksvragen 1 en 6 153
5.2.2 Kwantitatieve analyse; beantwoording onderzoeksvragen 2, 3 en 4 156
5.2.3 Kwalitatieve analyse; beantwoording onderzoeksvraag 5a en 5b 157
5.2.4 Waardering door de actoren binnen de strafrechtspraktijk; beantwoording onderzoeksvraag 7 159
5.3 Slotbeschouwing; beantwoording centrale probleemstelling 159
5.3.1 Slotbeschouwing 159
5.3.2 Beantwoording centrale probleemstelling 162
5.3.3 Alleen als alternatief bij meerdaadse samenloop van moord? 163

Samenvatting 165
Summary 171
Geraadpleegde bronnen 177

Bijlagen 185
I Overzicht van alle moordzaken 187
II Overzicht van alle doodslagzaken 205
III Samenstelling begeleidingscommissie 239
IV Namen deelnemers expertmeeting 241
V Topiclist t.b.v. de interviews 243
VI Fictieve casus t.b.v. de interviews 245
VII Lijst met functies van respondenten 247