De advocatuur als onderneming

1 VOORAF EN INLEIDING 17
Willem Hengeveld

2 EEN VERKENNING VAN HET JURIDISCHE LANDSCHAP ANNO 2020 21
Willem Hengeveld
2.1 Opbouw juridische gemeenschap 22
2.2 Mid Market 24
2.3 Onderscheid naar winstgevendheid 25
2.4 Leverage 26
2.5 Gevolgen groei advocatenkantoren 28
2.6 Straalt de ontwikkeling in de VS uit naar Nederland en België? 29
2.7 Grote kantoren versus kleinere kantoren 31
2.8 Gevolgen toename aantallen juristen 31
2.9 Verschuivingen in het juridische landschap 32
2.10 Hoe nu verder? 43

3 VISIE OP DE ADVOCATUUR: CE N’EST PAS UNE ENTREPRISE 55
Han Mesters
3.1 De grotere kantoren: commerciële slagkracht en cultuur staan centraal 56
3.3 De advocatuur en purpose… en toen werd het stil 60
3.4 Ja, maar welke impact heb ik dan als kantoor? 61
3.5 De kleinere kantoren: margedruk en vinden en behouden van talent staan centraal 62
3.6 Margedruk versus groei: niche- versus full service-kantoren 63
3.7 Het vinden en binden van talent: bedrijfscultuur wordt
de basis van onderscheidend vermogen 64
3.8 Wenkend perspectief 65

4 HET KANTOOR EN DE STRATEGIE (BUSINESSPLAN) 67
Willem Hengeveld
4.1 Strategie en planning 67
4.2 Het businessplan 68
4.3 Samenvatting 69
4.4 Missie 69
4.5 Analyse bestaande praktijk 70
4.6 Analyse markt en concurrentie 71
4.7 Doelen 71
4.8 Marketingplan en strategie 72
4.9 Uitgangspunten voor opzet kantoor 73
4.10 ICT 74
4.11 Personeelsplan 75
4.12 Financiële onderbouwing 76
4.13 Samenwerking met derden 77
4.14 Diversen 79
4.15 Concrete besluiten en uitvoering (implementatie) 79
4.16 Wettelijke formaliteiten 79

5 PARTNERSHIP, OF HOE DE HAZEN LOPEN 83
Willem Hengeveld
5.1 Partnerbenoemingsprocedure 83
5.2 De te hanteren uren- en omzetnorm 84
5.3 Het zijn van een goede advocaat 85
5.4 Hedendaagse vereisten 85
5.5 De weg naar het partnership 86
5.6 Partner, associate partner, salaried partner of counsel? 87
5.7 Streng aan de poort 87
5.8 Lateral moves 88

6 FLEXPOOLS IN DE ADVOCATUUR 91
Marijn Rooymans
6.1 Historie van flexibilisering in de Nederlandse advocatuur 91
6.2 De ratio achter de opkomst van flexpools 94
6.3 Fases in de flexibilisering van advocatenkantoren 98
6.4 Afsluitend 108

7 BESTUUR EN LEIDERSCHAP 111
Willem Hengeveld
7.1 Blik over de kantoormuren heen 111
7.2 Partnership of top-down bestuur 112
7.3 Toegewijd bestuur 113
7.4 De advocatuur in perspectief 113
7.5 High end versus commodity 114
7.6 Besluitvorming 115
7.7 Waarneming uit de praktijk 116
7.8 Iedereen moet meedoen 117
7.9 Verschuivingen in het juridisch landschap en transitie van de advocatuur 117
7.10 Nogmaals consensus versus top-down 120
7.11 Wie zijn de leiders? 121
7.12 Praktische tips 123

8 KWALITEITEN EN VAARDIGHEDEN VAN BESTUURDERS VAN ADVOCATENKANTOREN 125
Elodie van Sytzama
8.1 Introductie 125
8.2 Bewaker van de visie 126
8.3 Vijf kwaliteiten 129
8.4 Vaardigheden voor de bestuurder op een rij 138
8.5 Wat levert het op? En dan? 145

9 FINANCIËN 147
Hans Schuurman
9.1 Financiële verbetering van het kantoor 147
9.2 Financiële metrokaart 147
9.3 Financiële kalender en instrumenten 150
9.4 Balans en resultatenrekening 151
9.5 Omzetketen 159
9.6 Pricing 164
9.7 Kostenmanagement 173
9.8 Investeringen 174
9.9 Winst en winstdeling 175
9.10 Financieel dashboard en besturing 177
9.11 Begroting 179
9.12 Het startende kantoor 180

10 HUMAN RESOURCE MANAGEMENT 187
Martine Brouwer-’t Hart en Anne-Marie Brueren
10.1 Introductie 187
10.2 Instroom 187
10.3 Doorstroom 191
10.4 Uitstroom 198
11 VERANDERMANAGEMENT 203
Interview met Nico Bruijel over de voetangels en klemmen bij verandermanagement

12 DE UITDAGING DIE VERNIEUWING HEET 213
Anne-Laure Losseau
12.1 Waarom veranderen: (de behoeften van) de cliënten evolueren 213
12.2 Probleem: advocatenkantoren zijn te veel bezig met zichzelf 214
12.3 Oplossing: de juiste prioriteiten stellen 216
12.4 Hoe veranderen we de situatie? Enkele pistes 219
12.5 Conclusies 223

13 ICT EN DIGITALISERING 227
Marjan Hermkes-van Ham en Eva Peeters
13.1 Introductie 227
13.2 Technologie 230
13.3 Mens en gedrag 251
13.4 Processen 254

14 LEGAL PROJECT MANAGEMENT. WAT HEEFT EEN ADVOCAAT AAN LPM? 263
Hans Schuurman
14.1 LPM: expliciet maken wat voorheen impliciet was 264
14.2 Voorbereiding 264
14.3 En wat lossen we hier nu mee op? 267
14.4 Waarde en efficiëntie 268
14.5 Voorspelbaarheid 269
14.6 Communicatie 270
14.7 Begrip van de business van de cliënt 271
14.8 Afstemming van belangen 272
14.9 Afsluitend 273

15 BUSINESS DEVELOPMENT VOOR ADVOCATENKANTOREN 275
Beatrijs van Selm
15.1 Inleiding 275
15.2 Wat is business development? 278
15.3 Essentiële bouwstenen 283

16 WAT WIL DE KLANT? 307
Drie interviews met General Counsels over de vraag: wat wil de klant van de advocaat?

17 CONTENT MARKETING 323
Beatrijs van Selm
17.1 Inleiding 323
17.2 Wat is content marketing? 323
17.3 Doel van content marketing 325
17.4 Wie is de doelgroep? 325
17.5 Hoe moet de doelgroep worden bereikt? 326
17.6 Met welke contentmarketingmiddelen wordt de doelgroep bereikt? 328
17.7 Wanneer? 330

18 LEGAL OPERATIONS IN DE ADVOCATUUR 333
Cindy de la Fuente
18.1 Introductie 333
18.2 Trends en ontwikkelingen 334
18.3 Wat is legal operations? 336
18.4 Wat zijn de voordelen van legal operations? 339
18.5 Wie voert legal operations-activiteiten uit? 342
18.6 Wanneer loont legal operations? 345
18.7 Starten met legal operations 345

19 LEGAL DESIGN VOOR DE ADVOCATUUR 351
Anna Posthumus Meyjes
19.1 Wat is legal design? 351
19.2 Legal design-mindset 353
19.3 Information design en visuele vaardigheden 354
19.4 Waar dienen information design en visualisatie in de advocatuur voor? 355
19.5 Toepassingen information design en visualisatie 358
19.6 Hoe en met wie? 361
19.7 Risico’s en valkuilen 361
19.8 Design thinking 362
19.9 Legal design in de toekomst 368

20 LEGALTECH 371
Marjan Hermkes
20.1 Wat is legaltech? 371
20.2 Legaltech in de praktijk 372
20.3 Het speelveld van legaltech 376
20.4 Praktische toepassingen van AI 378

21 COMPLIANCE, PRIVACY EN KLOKKENLUIDERSREGELING 381
Edwin Weller
21.1 Inleiding 381
21.2 Regelgeving of cultuur? 382
21.3 De rol van de compliance officer in de financiële sector 387
21.4 Identificeren 391
21.5 Implementeren 394
21.6 Monitoren 395
21.7 Rapporteren 396
21.8 De Europese Privacyverordening 396
21.9 De Klokkenluidersregeling 400
21.10 Slotbeschouwingen 401

OVER DE AUTEURS 405