Basisboek recht in de zorg- en welzijnssector 2020-2021

Leeswijzer V
Gebruikte afkortingen IX

Deel 1 Inleiding in het recht en het oplossen van een casus 1
Inhoud 3
1 Basisstructuur van het recht 9
1.1 De basisstructuur van het recht 9
1.2 Objectief en subjectief recht 9
1.3 Doel van objectief recht 10
1.4 Ordening van rechtsregels 11
1.5 Aard van rechtsregels 16
1.6 Rechtsbronnen 17
2 Staats- en bestuursrecht 20
2.1 Hoofdthema’s staatsrecht 20
2.2 Kenmerken van de Nederlandse staat 20
2.3 (Bestuurs)organen van de staat 23
2.4 Overheidshandelingen (bestuurshandelingen) 28
2.5 Categorie besluiten: algemeen verbindende voorschriften (avv’s) 31
2.6 Categorie besluiten: geen algemeen verbindende voorschriften 43
2.7 Wet openbaarheid van bestuur 48
2.8 Mensenrechten en grondrechten 49
2.9 Privacybescherming 53
2.10 Klagen 57
3 Civielrechtelijke thema’s 61
3.1 De rechtshandeling 61
3.2 Verbintenis uit (obligatoire) overeenkomst 66
3.3 Verbintenis uit de wet 71
3.4 Vertegenwoordiging en volmacht 74
4 Strafrechtelijke thema’s 77
4.1 Het eigene van het strafrecht 77
4.2 Algemene regels van materieel strafrecht 78
5 Rechtspraak 90
5.1 Definiëring 90
5.2 Kenmerken van de Nederlandse rechtspraak 90
5.3 Soorten rechtspraak 90
5.4 Rechterlijke macht 91
5.5 Kosten rechtspraak 95
6 Civiele rechtspraak 96
6.1 Rechtsbron 96
6.2 Absolute en relatieve bevoegdheid 96
6.3 Civiele procedures 97
7 Strafrechtspraak 108
7.1 Rechtsbron 108
7.2 Absolute en relatieve competentie in het strafrecht 108
7.3 Strafrechtelijke procedure 109
7.4 Mediation 109
7.5 Sepot, voorwaardelijk sepot, transactie en strafbeschikking 109
7.6 Het slachtoffer 111
8 Administratieve of bestuursrechtspraak 114
8.1 Rechtsbron – de Algemene wet bestuursrecht (Awb) 114
8.2 Absolute en relatieve competentie 114
8.3 Administratiefrechtelijke procedure voor de rechtbank – de Awb-procedure 116
9 De rechtsbijstand 120
9.1 Door de overheid gefinancierde rechtsbijstand 120
9.2 Niet door de overheid gefinancierde rechtshulp 122
10 Internationaal recht 127
10.1 Inleiding 127
10.2 Volkenrechtelijke/internationale organisaties 127
10.3 Verenigde Naties 128
10.4 Raad van Europa 129
10.5 Europese Unie 131
11 Methodiek van casussen oplossen 139
11.1 FASE I: Het bewerken van feitelijke casusgegevens 139
11.2 FASE II: Selecteren en interpreteren van de rechtsregel 140
11.3 FASE III: Rechtsregels en rechtsgevolgen toepassen op de casus 142

Deel 2 Rechten en plichten in verschillende levensfasen 145
Inhoud 147
12 (Voor) de geboorte 155
12.1 (Anti)conceptie en zwangerschapsafbreking 155
12.2 Kinderloosheid 158
12.3 Zwangerschap en bevalling 160
12.4 Aangifte van geboorte 161
12.5 Uitwerking van de casus 162
13 Het kind/de jongere 164
13.1 Kind/jongere en gezin 164
13.2 Kind/jongere en wonen 202
13.3 Kind/jongere en gezondheid 205
13.4 Kind/jongere en onderwijs 208
13.5 Kind/jongere en arbeid 223
13.6 Kind/jongere en financiën 226
13.7 Kind/jongere en consumentenzaken 234
13.8 Uitwerking van de casus 236
14 De volwassene 238
14.1 Volwassene (meerderjarig) en samenlevingsvormen 238
14.2 Volwassene en huisvesting 255
14.3 Volwassene en gezondheid 294
14.4 Volwassene en arbeid 333
14.5 Volwassene en uitkering (verstrekkingen en voorzieningen) 389
14.6 Volwassene en consument 426
14.7 Volwassene en hulpverlening 455
14.8 Volwassene en rijksbelasting 468
14.9 Uitwerking van de casus 472
15 De zelfstandig wonende oudere 474
15.1 Oudere en huisvesting 474
15.2 Oudere en gezondheid 475
15.3 Oudere en arbeid 479
15.4 Oudere en uitkering (en verstrekkingen) 480
15.5 Oudere en consumentenzaken 483
15.6 Oudere en hulpverlening 485
15.7 Uitwerking van de casus 489
16 Overlijden 491
16.1 Zorg rond de stervende 491
16.2 Euthanasie en andere vormen van levensbeëindiging 493
16.3 Zorg rond de overledene 496
16.4 Nalatenschap 498
16.5 Uitkering nabestaanden 504
16.6 Uitwerking van de casus 507

Deel 3 Rechten en plichten van verschillende doelgroepen 511
Inhoud 513
17 Het kind/de jongere en gedwongen hulpverlening 519
17.1 Gezinsproblematiek en gedwongen jeugdhulp 519
17.2 Gezondheidsproblematiek en dwangzorg 550
17.3 Uitwerking van de casus 552
18 De gehandicapte 556
18.1 Gehandicapte: zorg- en dienstverlening 556
18.2 Gehandicapte en vertegenwoordiging 558
18.3 Gehandicapte en arbeid 572
18.4 Gehandicapte: uitkeringen en voorzieningen 575
18.5 Gehandicapte en seksueel misbruik 577
18.6 Uitwerking van de casus 578
19 De verdachte 581
19.1 Meerderjarige verdachte 581
19.2 Minderjarige verdachte 609
19.3 Uitwerking van de casus 618
20 De vreemdeling 620
20.1 Regulier verblijvende vreemdeling 620
20.2 Asielzoeker en statushouder 644
20.3 Alleenstaande minderjarige vreemdeling 662
20.4 Handhaving 667
20.5 Illegaal verblijvende vreemdeling 671
20.6 Uitwerking van de casus 673
21 Dwangzorg bij de psychiatrische patiënt, de verstandelijk gehandicapte- en psychogeriatrische cliënt 675
21.1 Verplichte zorg aan een psychiatrische patiënt 675
21.2 Onvrijwillige zorg aan de verstandelijk gehandicapte en psychogeriatrische cliënt 684
21.3 Uitwerking van de casus 694

Deel 4 De professional in de zorg- en welzijnsinstelling 697
Inhoud 699
22 De juridische organisatievormen van de zorg- en welzijnsinstelling 701
22.1 Juridische organisatievormen 701
22.2 Arbeidsorganisatie zonder rechtspersoonlijkheid 703
22.3 Arbeidsorganisatie met privaatrechtelijke rechtspersoonlijkheid 704
22.4 Arbeidsorganisatie met publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid 711
23 De juridische relaties tussen zorg- en welzijnsinstelling en medewerkers 714
23.1 Hoofdstructuur van de instelling 714
23.2 Medewerkers van de zorg- en welzijnsinstelling 714
24 De omgeving van de zorg- en welzijnsinstelling 720
24.1 Organisaties betrokken bij het tot stand brengen van zorg- en welzijnsvoorzieningen 720
24.2 Financiers van de zorg- en welzijnsinstellingen 727
24.3 Samenwerking met andere zorg- en welzijnsinstellingen 736
24.4 Patiënten-/cliëntenorganisaties 737
24.5 Beroepsorganisaties 739
24.6 Werknemersorganisaties 740
24.7 Werkgeversorganisaties 740
24.8 Overige organisaties 741
25 Kaderwetgeving voor de inrichting van de zorg- en welzijnsinstelling 743
25.1 Hulpverlening aan cliënten 743
25.2 Arbeidsomstandigheden van het personeel 750
25.3 De financiële huishouding van de instelling 754
26 De zorg- en welzijnsinstelling in bedrijf 757
26.1 Beleidscyclus 757
26.2 Beleidscyclus in de praktijk 758

Deel 5 De professional in de samenleving 765
Inhoud 767
27 Problemen in de samenleving 768
27.1 Van machtsstaat naar sociale rechtsstaat 768
27.2 Professionalisering in de sociale rechtsstaat 769
27.3 De sociale rechtsstaat in de problemen 770
28 Beleidskeuzes 772
28.1 Beleidsvoorbereiding 772
28.2 Inrichting van de samenleving 775
29 Juridisch kader 778
29.1 Europees niveau 778
29.2 Nationaal 778
29.3 Instellingsniveau 779
30 Professionele beroepsuitoefening 780
30.1 Professionele standaard en professionele autonomie in balans 780
30.2 Toepassing in de praktijk 782

Trefwoordenregister 785