Harry van Kruiningen: Op zoek naar waarheid en schoonheid

Harry van Kruiningen (1906-1996) was in de twintigste eeuw één van de toonaangevende kunstenaars en kunstdocenten in Nederland. Vóór de Tweede Wereldoorlog schilderde hij voornamelijk in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid en maakte hij politiek geëngageerde grafiek. Na de oorlog begon hij experimenteel te werken en introduceerde hij veel nieuwe grafische technieken in de Nederlandse kunst. Een relatief onbekende kunstenaar, maar van grote betekenis. In deze oeuvrecatalogus is vrijwel al zijn bekende werk opgenomen.

De beeldend kunstenaar Harry van Kruiningen (1906-1996) was wat we tegenwoordig een multitalent zouden noemen: naast schilder, graficus, keramist en monumentaal kunstenaar was hij schrijver en illustrator van jeugdboeken en docent grafische kunsten aan de Academie voor Beeldende Kunst te Arnhem. Hij bedrukte zijden en linnen stoffen met litho’s en vervaardigde wandschilderingen met sprookjesvoorstellingen. Ook mogen we de films die hij samen met zijn zoon Ulco maakte, niet vergeten: De zwarte tampon, een leerzame film over de geschiedenis en techniek van de grafische kunst (1961), en een documentaire over Rembrandt als etser (1963). Zijn grootste roem vierde hij als graficus en zo kennen de meeste kunstliefhebbers hem nu nog. In de grafische kunsten was hij een vernieuwer en dat aspect geeft hem een vaste plaats in de Nederlandse kunstgeschiedenis.

Een belangrijke verdienste van Harry van Kruiningen als graficus was zijn introductie van de kleurenlitho als kunstvorm. Voordien werd de litho uitsluitend in de reclame gebruikt. Het toepassen van de kleurenlitho als kunstuiting was in Nederland vlak na de oorlog nieuw. Ook etsen werden tot in de jaren zestig nog alleen in zwart-wit afgedrukt. Van Kruiningen experimenteerde met kleur en bracht in 1963 zijn eerste kleurenetsen uit in de serie Gilgamesj.

Hij werd hiervoor als graficus zeer gewaardeerd en bewonderd, zoals blijkt uit de vele positieve recensies van zijn werk. Door de verfijnde technieken die hij in zijn etsen toepaste en waarmee hij bijzonder fraaie resultaten wist te behalen, kreeg hij veel erkenning. De waardering betrof niet alleen zijn technische perfectie, maar ook zijn oorspronkelijkheid in uitdrukking, zijn persoonlijke visie op de onderwerpen, en de fantasierijke voorstellingen.

Hoewel niet algemeen bekend, is het werk van Harry van Kruiningen te vinden in veel Nederlandse musea en particuliere collecties. Cultuurhistorica Annemieke Jurgens inventariseerde zijn werk en stelde deze oeuvrecatalogus samen. Het oeuvre omvat meer dan 950 werken, waaronder schilderijen, etsen, litho’s, tekeningen, mozaïeken en beelden.

Aan de catalogus werken 22 bekende auteurs mee uit de wereld van kunst, geschiedenis en wetenschap: Martijn Breuning, Rudolf Dekker, Jos van Dijk, Uka Dijkstra, Albertine Ellis-Adam, Maarten Frankenhuis, Klaartje Groot, Els Kloek, Fransje Kuyvenhoven, Selma Leydesdorff, Machteld Löwensteyn, Henk Nellen, Olivier Nieuwenhuyse, Tom Rooduijn, Marijn Schapelhouman, Robert Scheller, Dorien Tamis, Lieske Tibbe, Wouter Welling, Claartje Wesselink en Wanda Zevenboom.

Samen met de oeuvrecatalogus verscheen ook de biografie van Harry van Kruiningen, geschreven door Annemieke Jurgens.