Bestuurlijke aanpak: wanneer het strafrecht niet genoeg is

De bestuurlijke aanpak is een krachtige strategie waarbij overheden inzetten op bestuurlijke instrumenten om maatschappelijke problemen aan te pakken. In plaats van uitsluitend te vertrouwen op strafrechtelijke vervolging, gebruiken gemeenten en andere overheden hun eigen bevoegdheden: het sluiten van panden, het weigeren van vergunningen, het intrekken van subsidies. Deze aanpak is vooral effectief gebleken in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit, waar de traditionele opsporing vaak onvoldoende soelaas biedt.

De bestuurlijke aanpak vergt een andere manier van denken en handelen. Waar justitie bewijs moet leveren voor een veroordeling, kan een burgemeester al ingrijpen bij een vermoeden van misstanden. Deze preventieve en signalerende rol van het lokaal bestuur is cruciaal geworden in tijden waarin criminaliteit steeds meer verweven raakt met de legale economie.

Van reactief naar proactief: de RIEC's als verbindende schakel

Een belangrijke ontwikkeling in de bestuurlijke aanpak is de oprichting van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC's). Deze centra brengen informatie samen van verschillende overheden en diensten, waardoor een integraal beeld ontstaat van ondermijnende criminaliteit in een regio. Dit maakt het mogelijk om tijdig en adequaat in te grijpen.

Bestuurlijke instrumenten: het gereedschap van de burgemeester

De bestuurlijke aanpak kent een breed scala aan instrumenten. Burgemeesters kunnen gebruikmaken van de Wet Bibob om vergunningen te weigeren aan personen met een crimineel verleden. Via de Opiumwet kunnen panden worden gesloten waar drugs worden verhandeld. De Drank- en Horecawet biedt mogelijkheden om horecagelegenheden te sluiten die als dekmantel dienen voor criminele activiteiten.

Opsporing en bestuur: complementaire strategieën

De bestuurlijke aanpak vervangt het strafrecht niet, maar vult het aan. Waar de strafrechtketen zich richt op het bestraffen van daders, richt de bestuurlijke aanpak zich op het wegnemen van de mogelijkheden en randvoorwaarden voor criminaliteit. Deze complementariteit is cruciaal voor effectieve criminaliteitsbestrijding.

Bestuurlijke aanpak op het platteland: nieuwe uitdagingen

Ondermijnende criminaliteit beperkt zich niet tot grote steden. Ook op het platteland worstelen gemeenten met drugslabs, illegale hennepkwekerijen en witwassen. De bestuurlijke aanpak kent hier specifieke uitdagingen: kleine gemeenten hebben vaak minder expertise en capaciteit, terwijl de sociale controle juist sterker is.

De toekomst: digitalisering en nieuwe bedreigingen

De bestuurlijke aanpak evolueert continu. Digitalisering biedt nieuwe mogelijkheden voor informatiedeling en analyse, maar creëert ook nieuwe uitdagingen. Cybercriminaliteit, online fraude en cryptocurrencies vragen om innovatieve bestuurlijke instrumenten. Privacy en rechtsbescherming blijven daarbij belangrijke aandachtspunten.

Conclusie: besturen met ruggengraat

De bestuurlijke aanpak vergt moed en doortastendheid van bestuurders. Het vraagt om het durven nemen van beslissingen op basis van signalen en vermoedens, niet alleen op basis van juridisch waterdichte bewijzen. Het vraagt om samenwerking over organisatiegrenzen heen en het delen van gevoelige informatie. Maar bovenal vraagt het om een fundamenteel besef: dat criminaliteitsbestrijding niet alleen een taak is voor politie en justitie, maar een gedeelde verantwoordelijkheid van alle overheden.

De boeken en artikelen over bestuurlijke aanpak laten zien dat deze strategie effectief kan zijn, mits goed uitgevoerd. De komende jaren zal de bestuurlijke aanpak verder moeten professionaliseren, met meer aandacht voor opleiding, kennisdeling en evaluatie. Want één ding is zeker: de dreiging van ondermijnende criminaliteit verdwijnt niet vanzelf. Bestuurders die hun verantwoordelijkheid nemen en de beschikbare instrumenten durven in te zetten, maken het verschil in de veiligheid van hun gemeente.