Gevoelens: De onmisbare kompassen in werk en leven

Gevoelens zijn veel meer dan losse emoties die even opflakkeren. Ze zijn de kompassen die richting geven aan onze beslissingen, onze relaties vormgeven en ons waarschuwen voor gevaar. Toch hebben we geleerd ze weg te stoppen, vooral in professionele contexten. 'Emoties doe je maar thuis' – een zin die nog steeds resoneert in veel organisaties.

Maar wat als het onderdrukken van gevoelens juist tot ineffectief leiderschap leidt? Wat als emotionele intelligentie belangrijker is dan IQ voor je carrièresucces? En hoe komt het dat mensen overal ter wereld dezelfde basale emoties herkennen, maar er zo verschillend mee omgaan?

De grondlegger: emotionele intelligentie als nieuw paradigma

In 1995 zette Daniel Goleman de wereld op zijn kop met een revolutionair inzicht: je emotionele intelligentie bepaalt voor een groot deel je succes in werk en leven. Belangrijker nog: je kunt het ontwikkelen.

Gevoelens in het werk: van taboe naar kracht

De professionele wereld worstelt met een paradox. Enerzijds weten we dat beslissingen voor meer dan de helft door emoties worden bepaald. Anderzijds is er het hardnekkige idee dat emoties en professionaliteit elkaar uitsluiten. Maar juist ondernemers en leiders die hun gevoelens begrijpen en benutten, presteren beter.

Het doorbreekt een patroon waarin we onszelf onbewust onder druk zetten om altijd rationeel en beheerst te acteren. Die druk leidt juist tot ineffectief gedrag. Wanneer ondernemers leren om onrust en onzekerheid te accepteren in plaats van direct weg te werken, ontstaat er ruimte voor mensgericht leiderschap.

De klassiekers: hoe gedachten gevoelens creëren

Twee Nederlandse klassiekers hebben generaties professionals geholpen de link tussen denken en voelen te begrijpen. Theo IJzermans en Coen Dirkx legden op toegankelijke wijze uit hoe onze gedachten grotendeels bepalen wat we voelen – en hoe we door gedachten te veranderen, anders kunnen voelen.

Gevoelens doorvoelen en benutten

Emoties negeren of wegdrukken werkt averechts. Het levert lichamelijke klachten en futloosheid op. Maar hoe leer je dan wél goed met gevoelens om te gaan? Door ze te doorvoelen, de energie eruit te gebruiken en in te zetten voor betere relaties.

Het accepteren van emoties is de eerste stap. Zoals Michelle van Dusseldorp het verwoordt: we zijn vergeten naar onze emoties te luisteren, terwijl ze ons juist in beweging brengen en waarschuwen voor gevaar of oproepen tot actie. Angst zorgt dat je het veilig maakt, nieuwsgierigheid zet aan tot verkenning, boosheid helpt bij het aangeven van grenzen.

Gevoelens zijn cultuurgebonden

We denken vaak dat emoties universeel zijn. En dat klopt deels: over de hele wereld herkennen mensen dezelfde gezichtsuitdrukkingen. Maar hoe we emoties ervaren, interpreteren en uiten verschilt enorm per cultuur. Batja Mesquita laat zien dat emoties geen individuele gebeurtenissen zijn, maar sociale fenomenen die plaatsvinden tussen mensen.

Nieuwe perspectieven op gevoelens

De wetenschap over emoties ontwikkelt zich razendsnel. Nieuwe inzichten tonen aan dat gevoelens complexer zijn dan we dachten, en dat zelfs het idee dat emoties 'bestaan' ter discussie staat.

Ook in de geopolitiek spelen emoties een cruciale rol. Dominique Moïsi analyseert wereldregio's aan de hand van drie dominante emoties: angst, vernedering en hoop. Martha Nussbaum onderzoekt hoe angst, woede en walging de politieke arena vormgeven. Emoties zijn dus niet alleen persoonlijk, maar ook maatschappelijk bepalend.

Gevoelens in specifieke contexten

Sommige beroepen vragen extra veel van je emotionele veerkracht. Zorgverleners worden geacht professioneel afstand te houden, maar worstelen tegelijkertijd met intense emoties. Ook jongere generaties ervaren unieke uitdagingen in het navigeren door een wereld vol mogelijkheden en verwachtingen.

De kracht van bewustzijn

Alle kennis over gevoelens mondt uit in één essentieel inzicht: bewustzijn. Ken jezelf. Weet wat je voelt en waarom. Alleen dan kun je emoties voor je laten werken in plaats van erdoor beheerst te worden.

Of je nu ondernemer bent, arts, advocaat, manager of docent – emotionele vaardigheden zijn twee keer zo belangrijk als technische en intellectuele vaardigheden. Niet voor niets dat emotionele intelligentie centraal staat in modern leiderschap. Gevoelens zijn geen last maar een kompas, geen zwakte maar een kracht, geen storing maar signaal.

De reis naar emotionele wijsheid begint met een simpele erkenning: ik voel dus ik ben. En wat ik voel, verdient aandacht, begrip en respect. Want alleen door te voelen, kunnen we echt leven.