IPMA: Wereldwijde Standaard voor Projectmanagement Professionaliteit

De International Project Management Association (IPMA) is een toonaangevende wereldwijde organisatie die standaarden ontwikkelt voor projectmanagement competenties en certificering biedt aan professionals op verschillende niveaus. Met haar Individual Competence Baseline (ICB) vormt IPMA een belangrijke referentie voor projectmanagers wereldwijd.

In tegenstelling tot methode-gerichte benaderingen zoals PRINCE2 of PMBoK, richt IPMA zich primair op de competenties van de individuele projectprofessional. De ICB4, de vierde versie van deze competentiestandaard, onderscheidt drie kerngebieden: perspectief, personeel en praktijk - oftewel de context, het gedrag en de vaktechnische vaardigheden die een complete projectmanager moet beheersen.

IPMA Certificeringsniveaus: Van Basis tot Expert

IPMA kent een gelaagd certificeringssysteem dat aansluit bij verschillende ervaringsniveaus. Bert Hedeman en Roel Riepma hebben voor verschillende niveaus specifieke trainingsmaterialen ontwikkeld:

De IPMA-D certificering vormt de basis voor beginnende projectmanagers en richt zich op fundamentele projectmanagementkennis. IPMA-C is bedoeld voor ervaren projectmanagers die complexere projecten zelfstandig kunnen leiden. IPMA-B richt zich op senior professionals die ook programma's en portfolio's kunnen managen, terwijl IPMA-A is gereserveerd voor projectdirecteuren met bewezen strategische impact.

ICB4: De Vierde Generatie Competentiestandaard

De Individual Competence Baseline versie 4 (ICB4) markeert een belangrijke evolutie in het denken over projectmanagement. Waar eerdere versies vooral gefocust waren op vaktechnische kennis, erkent ICB4 expliciet het belang van contextuele intelligentie en gedragsmatige vaardigheden.

Deze holistische benadering weerspiegelt de realiteit dat 40% van al het werk tegenwoordig projectmatig wordt aangepakt, maar dat 80% van alle projecten de afgesproken termijnen in tijd, budget of kwaliteit overschrijdt. IPMA erkent dat technische competentie alleen niet voldoende is - projectmanagers moeten ook organisatiesensitief zijn en mensen kunnen inspireren.

De Drie Competentiegebieden van IPMA

ICB4 organiseert projectmanagement competenties rond drie centrale gebieden die gezamenlijk 'de drie P's' worden genoemd: Perspectief (perspective), Personeel (people) en Praktijk (practice).

Perspectief omvat contextuele competenties zoals strategie, governance, portfoliomanagement en verandermanagement. Personeel richt zich op gedragsmatige competenties waaronder leiderschap, teamwerk, conflicthantering en onderhandelingsvaardigheden. Praktijk ten slotte betreft de vaktechnische competenties: scope management, planning, risicomanagement, kwaliteit en financiën.

Deze driedeling onderscheidt IPMA fundamenteel van bijvoorbeeld de PMBoK van PMI, die primair procesgericht is, of PRINCE2 dat vooral methodisch gestructureerd werkt.

IPMA in Internationale Context

IPMA is actief in meer dan 70 landen en heeft nationale afdelingen die lokaal certificering en professionalisering organiseren. In Nederland is IPMA-NL de beroepsvereniging die examens afneemt en het netwerk van gecertificeerde professionals onderhoudt.

Deze internationale verankering geeft IPMA-certificering wereldwijde erkenning. Een IPMA-C certificaat behaald in Nederland wordt erkend in Zwitserland, China of Brazilië. Tegelijkertijd heeft elke nationale IPMA-organisatie de vrijheid om de standaard aan te passen aan lokale context en cultuur, binnen de kaders van de internationale ICB.

IPMA en Agile: Bruggen Bouwen

Een belangrijke ontwikkeling is IPMA's expliciete aandacht voor agile projectmanagement. Waar traditionele IPMA-literatuur vooral gefocust was op waterval-achtige projectbenaderingen, erkent ICB4 dat moderne projectmanagers in diverse contexten moeten kunnen opereren.

Dit heeft geleid tot publicaties die specifiek de brug slaan tussen IPMA-competenties en agile werkwijzen zoals Scrum en SAFe. De kernboodschap: agile is geen vervanging van projectmanagement, maar een andere manier om projectmanagement-competenties in te zetten in dynamische, onvoorspelbare omgevingen.

Organisatiebrede IPMA-Toepassing

Naast individuele certificering biedt IPMA ook standaarden voor organisatiebrede projectmanagement-volwassenheid. De Organisational Competence Baseline (OCB) helpt organisaties hun vermogen om 'managing by projects' te ontwikkelen en te professionaliseren.

Daarnaast kent IPMA het Project Excellence Model, dat niet individuele competenties maar project- en programmaprestaties beoordeelt. Deze verschillende perspectieven - individu, organisatie en resultaat - maken IPMA tot een omvattend ecosysteem voor projectmanagement-professionalisering.

De Toekomst van IPMA Certificering

IPMA evolueert continu mee met veranderende eisen aan projectprofessionals. De discussie over nieuwe rollen zoals agile coach, transformatiemanager en release train engineer (uit SAFe) roept vragen op over hoe IPMA-certificering relevant blijft.

Tegelijkertijd zien we dat de kernwaarde van IPMA - focus op persoonlijke competentieontwikkeling in plaats van rigide methodieknaleving - juist heel goed past bij de moderne vraag naar flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Een IPMA-gecertificeerde professional kan in principe elke projectmanagement-methode toepassen, van PRINCE2 tot Scrum, omdat de onderliggende competenties universeel zijn.

Of je nu werkt aan grote infrastructuurprojecten, IT-transformaties, of organisatieveranderingen - IPMA biedt een solide basis voor professionele ontwikkeling en erkenning van je expertise als projectmanager.