Hoe kan ik als manager meer empathie tonen naar mijn team?

Als manager vraag je je misschien af hoe je meer empathie kunt tonen naar je team. In een tijd waarin werkdruk en veranderingen aan de orde van de dag zijn, is empathisch leiderschap geen luxe maar een noodzaak. Empathie stelt je in staat om je in te leven in de belevingswereld van je teamleden, hun perspectief te begrijpen en daardoor effectiever te communiceren en samen te werken. In deze pagina ontdek je concrete manieren om als manager je empathisch vermogen te vergroten en toe te passen in je dagelijkse werk.

Wat is empathisch leiderschap?

Empathisch leiderschap wordt vaak ten onrechte gezien als 'zacht' of een teken van zwakte. In werkelijkheid vraagt het juist om moed, integriteit en daadkracht. Het gaat om het vermogen je in te leven in de gevoelens en perspectieven van anderen, zonder daarbij je eigen positie te verliezen.

Volgens Petra Kuipers, auteur van >Empathisch leiderschap is niet voor watjes, is het de hoogste tijd voor een empathierevolutie: "Niet door grote woorden of heroïsche acties, maar door in onze organisaties heel bewust de kwaliteit van relaties centraal te stellen. Door er florerende ecosystemen van te maken, niet ondanks maar dankzij die bonte verzameling aan afkomsten, karakters en perspectieven."

Beginnen bij jezelf: zelfleiderschap en emotieregulatie

Voordat je empathie kunt tonen naar je team, is het essentieel om eerst naar jezelf te kijken. Empathisch leiderschap begint met zelfinzicht en het vermogen om je eigen emoties te reguleren.

Marjon Bohré-den Harder legt in >Emoties doe je maar thuis uit dat we op het werk vaak onze emoties onderdrukken, terwijl deze juist waardevolle informatie bevatten. Door bewust te worden van je eigen emoties, kun je ze beter reguleren en ben je ook beter in staat om de emoties van anderen te begrijpen.

Empathisch luisteren: de basis van verbinding

Een van de krachtigste manieren om empathie te tonen is door écht te luisteren. Niet alleen horen wat iemand zegt, maar ook proberen te begrijpen wat er achter de woorden schuilgaat.

Hester Macrander beschrijft in >Verbindend communiceren, hoe dan? empathie als een 'wondermiddel' voor effectieve communicatie. Ze legt uit dat empathisch luisteren betekent dat je eerst echt hoort wat de ander zegt en diens behoeften erkent, voordat je reageert of oplossingen aandraagt.

Oprechte interesse tonen in je teamleden

Empathie in de praktijk brengen betekent ook dat je oprechte interesse toont in je teamleden, zowel professioneel als persoonlijk. Dit hoeft niet ingewikkeld te zijn, maar vraagt wel om je aandacht.

Joris Merks-Benjaminsen, auteur van >Managen zonder macht, adviseert: "Maak bijvoorbeeld de nodige tijd vrij voor een-op-een gesprekken, zodat je een goede vertrouwensband met je teamleden kunt opbouwen. Het belang van dit soort gesprekken wordt nogal onderschat. Want juist in een een-op-een gesprek, dat echt wel langer moet duren dan een half uur, kan je begrijpen waar je teamleden mee worstelen, op welke punten ze ondersteuning nodig hebben, noem maar op."

Kwetsbaarheid tonen als kracht

Een vaak onderschatte manier om empathie te tonen is door je als leider kwetsbaar op te stellen. Dit betekent niet dat je zwak bent, maar juist dat je durft te laten zien dat je ook maar een mens bent.

Matthijs Steeneveld legt uit: "Een van de interventies die ik in dat verband beschrijf, is dat je je kwetsbaar durft op te stellen. Maar wel met mate. Je hoeft niet direct alles met iedereen te delen. En je hoeft ook niet ontzettend emotioneel te worden. Kwetsbaarheid tonen is geen teken van zwakte, al is dat vaak de aanname. Als je je twijfels laat zien, duidelijk maakt dat jij als manager ook niet alle antwoorden hebt, zullen medewerkers dat gedrag ook sneller laten zien. Zo geef je hen de ruimte om meer zichzelf te zijn en bijvoorbeeld fouten te bespreken. Dat zorgt voor een gezonde voedingsbodem voor een goede werkrelatie."

Een veilige werkomgeving creëren

Empathisch leiderschap betekent ook dat je een omgeving creëert waarin mensen zich veilig voelen om zich uit te spreken en zichzelf te zijn. Dit is essentieel voor creativiteit, innovatie en samenwerking.

Mieke Fonck, co-auteur van >Empathie werkt, hanteert tien 'gouden regels' van empathie op de werkvloer. Een daarvan is: luisteren is de basis. "Empathische leiders hebben het vermogen om zonder oordeel naar ideeën te luisteren. Dat stimuleert creativiteit en innovatie omdat werknemers dan veel eerder hun nek durven uitsteken, in het vertrouwen dat er serieus naar hen geluisterd wordt. Als werkgever of manager heb je de verantwoordelijkheid om een omgeving te creëren waar empathie mogelijk is."

Empathie in besluitvorming

Empathisch leiderschap uit zich ook in de manier waarop je beslissingen neemt. Door verschillende perspectieven mee te nemen in je besluitvorming, kom je tot betere en meer gedragen besluiten.

Danny Mullenders en Tjomme Reeringh leggen in >De kunst van niet kiezen uit hoe empathie je helpt om je in de ander te verplaatsen zonder je eigen positie te verliezen. "Tot slot versterkt empathie de effectiviteit van jou als leidinggevende in het omgaan met paradoxen. Door verbinding te maken met anderen en open te staan voor hun perspectieven, begrijp je verschillende standpunten beter. Dit stelt je in staat om samen te werken aan oplossingen voor complexe problemen. Empathische leidinggevenden creëren een inclusieve omgeving waarin teamleden zich gehoord en gewaardeerd voelen."

Praktische tips om direct mee aan de slag te gaan

Nu je meer inzicht hebt in wat empathisch leiderschap inhoudt, hier enkele concrete tips om direct mee aan de slag te gaan:

1. Plan regelmatig één-op-één gesprekken met je teamleden waarin je niet alleen over werk praat, maar ook vraagt hoe het echt met ze gaat.
2. Oefen met actief luisteren: stel open vragen, parafraseer wat je hoort, en check of je het goed begrepen hebt.
3. Toon kwetsbaarheid door ook je eigen twijfels en fouten te delen, maar wel op een gepaste manier.
4. Organiseer een gesprek over ieders 'persoonlijke werkhandleiding' waarin teamleden delen wat anderen verkeerd kunnen begrijpen aan hen, waar ze moeite mee hebben en hoe collega's kunnen helpen.
5. Maak dagelijks tijd vrij om even over de afdeling te lopen en in te tunen op hoe mensen erbij zitten.
6. Betrek je team bij beslissingen en laat verschillende perspectieven aan bod komen.
7. Erken emoties en geef ze een plek in plaats van ze te negeren.

Conclusie: Empathisch leiderschap als investering

Empathisch leiderschap is geen trend of luxe, maar een essentiële vaardigheid voor elke manager die het beste uit zijn of haar team wil halen. Door te investeren in je empathisch vermogen, creëer je niet alleen een prettigere werkomgeving, maar ook een team dat beter presteert, innovatiever is en beter kan omgaan met verandering.

Zoals een manager in een interview treffend verwoordt: "Natuurlijk, om een goed leider te zijn, is empathie onontbeerlijk. Je werkt nou eenmaal met mensen. In de zakenwereld is het beeld nog vaak: hoe harder, hoe beter. Dat vind ik totaal achterhaald. Misschien verdien je er als bedrijf op korte termijn meer geld mee, maar maakt het je personeel gelukkig? Natuurlijk niet."

Empathisch leiderschap gaat uiteindelijk om het creëren van menselijke verbinding in een professionele context. Het vraagt om moed, oefening en zelfbewustzijn, maar de beloning - een team dat zich gezien en gewaardeerd voelt en daardoor optimaal presteert - is de investering meer dan waard.