Hoe kan ik een positieve organisatiecultuur creëren en onderhouden?

Een positieve organisatiecultuur vormt de basis voor een succesvolle, innovatieve en veerkrachtige organisatie. Het is meer dan alleen een prettige werksfeer; uit onderzoek blijkt dat organisaties met een positieve cultuur 20 tot 40 procent meer winst genereren, innovatiever zijn en beter presteren. Maar hoe creëer je zo'n cultuur en, misschien nog belangrijker, hoe onderhoud je die op de lange termijn?

Wat is een positieve organisatiecultuur?

Een positieve organisatiecultuur is een werkomgeving waarin mensen zich gewaardeerd voelen, waar ze hun talenten kunnen inzetten, en waar ze samen werken aan betekenisvolle doelen. Het gaat niet om oppervlakkige positiviteit of het vermijden van problemen, maar om een cultuur die het beste in mensen naar boven haalt.

Volgens Marcella Bremer bestaat een positieve cultuur uit vier essentiële elementen:

• Positief denken en deviatie (streven naar topprestaties)
• Een positief doel dat richting geeft
• Verbinding en samenwerken
• Leren en autonomie

De fundamenten van een positieve cultuur

Om een positieve organisatiecultuur te creëren, moet je eerst begrijpen hoe cultuur werkt en wat de huidige cultuur in je organisatie is.

Een belangrijk inzicht is dat cultuur niet iets is wat je 'hebt', maar iets wat je 'doet'. Bij elke interactie houd je de cultuur in stand of beïnvloed je die. Zoals Marcella Bremer in >Cultuur doe je zelf! stelt: "We kopiëren elkaar bewust of onbewust en passen ons aan. We coachen elkaar direct of indirect - met welgemeend advies, een grapje, een tip."

Stappen naar een positieve organisatiecultuur

1. Begin met zelfonderzoek

Voordat je de cultuur van je organisatie kunt veranderen, moet je jezelf als leider onder de loep nemen. Hoe sta je zelf in het leven? Denk je positief? Ben je energiek? Durf je jezelf te zijn?

Positieve cultuurverandering begint vaak bij de leidinggevenden. Zij bepalen in grote mate de context waarin mensen werken en hebben daardoor veel invloed op de cultuur.

2. Creëer sociale veiligheid

Een positieve cultuur kan alleen floreren in een omgeving waar mensen zich veilig voelen om zich uit te spreken, risico's te nemen en fouten te maken. Sociale veiligheid is daarom een essentiële voorwaarde.

Dit betekent niet dat een positieve leider altijd lief en aardig moet zijn. Ook in een positieve cultuur moeten problemen worden aangepakt en moeilijke kwesties worden opgelost. Het gaat erom hóe je dat doet.

3. Ontwikkel een positief doel

Mensen willen bijdragen aan iets wat groter is dan zijzelf. Een positief, betekenisvol doel geeft richting en energie aan de organisatie. Het verbindt mensen en inspireert hen om samen te werken aan een gedeelde toekomst.

4. Stimuleer positief denken en positieve deviatie

In een positieve cultuur ligt de focus op wat goed gaat en wat beter kan, niet op wat fout gaat. Dit betekent niet dat problemen worden genegeerd, maar dat ze worden benaderd vanuit een oplossingsgerichte mindset.

Positieve deviatie verwijst naar het streven naar topprestaties die boven het gemiddelde uitstijgen. Dit ontstaat door samen positief te denken en te doen, met oog voor elkaar.

5. Bevorder verbinding en samenwerking

De kracht van een positieve cultuur ligt in de verbindingen tussen mensen. Door goede samenwerking, open communicatie en wederzijds respect ontstaat een omgeving waarin mensen kunnen floreren.

6. Stimuleer leren en autonomie

In een positieve cultuur worden mensen aangemoedigd om te blijven leren en zich te ontwikkelen. Ze krijgen de ruimte en het vertrouwen om zelfstandig beslissingen te nemen en initiatief te tonen.

Onderhouden van een positieve cultuur

Een positieve cultuur creëren is één ding, maar hoe houd je die in stand?

1. Maak het concreet en meetbaar

Cultuur lijkt soms ongrijpbaar, maar je kunt het concreet maken door specifieke gedragingen te benoemen en te meten. Wat zijn de dagelijkse interacties en gewoonten die de gewenste cultuur weerspiegelen?

2. Betrek iedereen

Cultuur wordt gevormd door alle leden van de organisatie, niet alleen door de leiding. Betrek daarom iedereen bij het ontwikkelen en onderhouden van de cultuur.

3. Wees consequent

Cultuur wordt gevormd door consistent gedrag over langere tijd. Zorg ervoor dat je woorden en daden overeenkomen en dat je de gewenste cultuur voorleeft in alles wat je doet.

4. Vier successen

In een positieve cultuur worden successen gevierd en goede prestaties erkend. Dit versterkt het positieve gedrag en motiveert mensen om door te gaan op de ingeslagen weg.

5. Blijf leren en aanpassen

Een positieve cultuur is niet statisch. De wereld verandert, en de cultuur moet meeveranderen om relevant te blijven. Blijf daarom leren, experimenteren en aanpassen.

Uitdagingen bij het creëren van een positieve cultuur

Het creëren en onderhouden van een positieve cultuur gaat niet zonder uitdagingen. Hier zijn enkele veelvoorkomende obstakels en hoe je ermee kunt omgaan:

1. Weerstand tegen verandering

Mensen zijn van nature geneigd om vast te houden aan het bekende, zelfs als dat niet optimaal werkt. Weerstand tegen cultuurverandering is daarom normaal en te verwachten.

Tip: Erken de weerstand, luister naar zorgen en betrek mensen bij het veranderingsproces. Laat zien hoe de nieuwe cultuur voordelen biedt voor iedereen.

2. Cynisme en negativiteit

In sommige organisaties heerst een cultuur van cynisme en negativiteit die moeilijk te doorbreken is. Eén negatieve stem kan veel positieve inspanningen tenietdoen.

Tip: Begin met kleine, zichtbare successen. Zoek bondgenoten die positief zijn en bouw vanuit daar. Negeer niet de zorgen achter het cynisme, maar richt je op constructieve oplossingen.

3. Inconsistentie tussen woorden en daden

Als leiders zeggen dat ze een positieve cultuur willen, maar hun gedrag laat iets anders zien, zal de cultuurverandering niet slagen.

Tip: Begin bij jezelf. Leef de gewenste cultuur voor en wees eerlijk over je eigen uitdagingen daarbij. Vraag om feedback en pas je gedrag aan waar nodig.

Conclusie

Een positieve organisatiecultuur creëren en onderhouden is geen eenmalige actie, maar een doorlopend proces dat aandacht, toewijding en consistentie vereist. Het begint bij jezelf als leider, breidt zich uit naar je team en kan uiteindelijk de hele organisatie transformeren.

Door te focussen op de vier kernelementen - positief denken, een positief doel, verbinding & samenwerken, en leren & autonomie - leg je een solide basis voor een cultuur waarin mensen kunnen floreren en de organisatie kan excelleren.

Zoals Marcella Bremer zegt: "Positieve cultuur maakt je werk leuker en draagt bij aan een betere wereld. Bovendien kun je 20-40% meer resultaten bereiken." Een investering in een positieve cultuur is dus niet alleen goed voor het welzijn van je medewerkers, maar ook voor de resultaten van je organisatie.