Wat zijn de kenmerken van hoogpresterende teams en hoe creëer ik ze?

Hoogpresterende teams vormen het fundament van succesvolle organisaties. Ze bereiken consequent uitzonderlijke resultaten en overtreffen verwachtingen. Maar wat onderscheidt deze topteams precies van gemiddeld presterende teams? En belangrijker nog: hoe kun je zelf zo'n team opbouwen? In dit artikel onderzoeken we de essentiële kenmerken van high performance teams en de concrete stappen om ze te creëren.

De zes cruciale ingrediënten van hoogpresterende teams

Wetenschappelijk onderzoek naar high performance teams in de publieke sector, beschreven in >De kracht van High Performance Teams, identificeert zes cruciale ingrediënten die deze teams onderscheiden:

1. Teambevlogenheid: Leden verbinden hun werk aan een betekenisvol hoger doel
2. Zelfmanagement: Teamleden nemen zelf verantwoordelijkheid en initiatief
3. Doelgerichte samenwerking: Het team heeft gezamenlijk gedragen doelen
4. Taakgerichte samenwerking: Effectieve uitwisseling van informatie en kennis
5. Stakeholdergerichte samenwerking: Actief onderhouden van relaties met belanghebbenden
6. Faciliterend leiderschap: Leiders zetten het team in zijn kracht

Het interessante is dat high performance teams zich niet kenmerken door heroïsche of bijzondere prestaties, maar doordat gewone teams op een bijzondere manier samenwerken.

Vertrouwen als fundament

Bijna alle experts zijn het erover eens: vertrouwen vormt het fundament van elk hoogpresterend team. Zonder vertrouwen is échte samenwerking onmogelijk. Diederik Steeman benadrukt in zijn boek >Teams in flow dat vertrouwen een cruciale component is van topteams.

Roderick Göttgens beschrijft in >Teamability vertrouwen als de basis voor effectieve samenwerking: "De essentie van high performance bestaat uit twee belangrijke componenten: onbaatzuchtig samenwerken en staan voor een gemeenschappelijk doel. Ieder teamlid dient zich thuis te voelen in het team, vertrouwd en gewaardeerd te voelen."

Balans tussen prestatiegerichtheid en menselijkheid

Een interessante observatie komt van Joris Merks-Benjaminsen, die na twaalf jaar bij Google zijn inzichten deelt over high performance teams:

De rol van team-gewoonten en kerncompetenties

Mark Samuel en Frank Brilman introduceren in >Reimagine teams het concept van 'team habits' als de missende schakel voor effectieve teams. Ze identificeren drie kerncompetenties die teams zelden wordt geleerd:

1. Imperfecte actie ondernemen om momentum te krijgen
2. Proactief herstel om samenwerking en snelheid aan te sturen
3. Gedeeld eigenaarschap voor resultaatgerichte vergaderingen

Deze competenties helpen teams om sneller en effectiever te werken, zonder vast te lopen in overmatige planning of perfectionisme.

Teamenergie als voorspeller van succes

Een vernieuwend perspectief komt van Cees van der Zwan en Leonie van der Zwan-Lindhout, die teamenergie identificeren als de beste voorspeller van teamsucces:

Praktische stappen om een hoogpresterend team te creëren

Nu we de kenmerken begrijpen, hoe bouw je zo'n team op? Hier volgen enkele praktische stappen:

De PITACK-methode voor teamontwikkeling

Gwen Dudok van Heel beschrijft in >Mijn beste team ooit! de PITACK-methode voor teamontwikkeling, bestaande uit zes elementen:

1. Phases – Fasen van je team begrijpen
2. Involvement – Betrokkenheid creëren
3. Trust – Vertrouwen opbouwen
4. Processes – Effectieve processen inrichten
5. Accountability – Verantwoordelijkheid nemen
6. Communication – Open communicatie bevorderen
7. Key – De sleutel tot energie en mindset

Deze methode biedt een gestructureerde aanpak om teams stap voor stap naar high performance te leiden.

De rol van leiderschap bij hoogpresterende teams

Leiderschap speelt een cruciale rol bij het creëren en onderhouden van hoogpresterende teams. Maar dit leiderschap ziet er anders uit dan traditioneel management. Uit diverse bronnen blijkt dat leiders van high performance teams:

• Het team in zijn kracht zetten in plaats van zelf op de voorgrond te treden
• Psychologische veiligheid creëren waarin teamleden risico's durven nemen
• Heldere kaders en doelen stellen, maar autonomie geven in de uitvoering
• Focus leggen op zowel prestaties als menselijke aspecten
• Continu leren en ontwikkelen stimuleren

Zoals Roderick Göttgens in >Teamability stelt: "Leiderschap draait om het verschil tussen macht en gezag. Effectieve leiders creëren een kader waarbinnen het team kan excelleren."

Conclusie: De weg naar een hoogpresterend team

Hoogpresterende teams ontstaan niet vanzelf, maar zijn het resultaat van bewust leiderschap, heldere processen en een sterke teamcultuur. De belangrijkste kenmerken van deze teams zijn:

• Een fundament van vertrouwen en psychologische veiligheid
• Gedeelde en betekenisvolle doelen
• Duidelijke rollen en verantwoordelijkheden
• Effectieve communicatie en feedback
• Balans tussen prestatiegerichtheid en menselijkheid
• Zelfmanagement en eigen initiatief
• Energie en bevlogenheid

Om zo'n team te creëren, begint u met het opbouwen van vertrouwen, het definiëren van gezamenlijke doelen en het creëren van een cultuur waarin teamleden zich veilig voelen om risico's te nemen en te leren van fouten. Vervolgens kunt u werken aan effectieve processen, heldere verantwoordelijkheden en open communicatie.

Onthoud dat teamontwikkeling tijd kost. Het is een reis, geen bestemming. Maar met de juiste aanpak en toewijding kan elk team uitgroeien tot een hoogpresterend team dat samen bergen verzet.