vraag & antwoord
Hoe beïnvloedt neoliberalisme moderne managementpraktijken?
Het neoliberalisme heeft een diepgaande invloed op de manier waarop organisaties worden bestuurd en ingericht. Sinds de jaren tachtig is deze economische en politieke stroming, met haar nadruk op marktwerking, efficiëntie en winstmaximalisatie, dominant geworden in het bedrijfsleven, maar ook in de publieke sector. Deze pagina onderzoekt hoe neoliberale principes zijn doorgedrongen in moderne managementpraktijken en welke gevolgen dit heeft voor organisaties, werknemers en de samenleving als geheel.
De opkomst van neoliberaal managementdenken
Het neoliberalisme als economische en politieke stroming heeft een aversie tegen machtsconcentratie en regulering van economische processen. Het stelt dat bestuurders en politici hun focus moeten richten op vrij ondernemerschap met winstmaximalisatie als ultiem doel. Hierbij staat de staat steeds meer in dienst van de vrije markt, waarbij de overheid haar zorg en loyaliteit verschuift van de factor arbeid naar de factor kapitaal, ongeacht werkgelegenheid en welzijn.
Gabriël van den Brink
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
In Ruw ontwaken uit de neoliberale droom laat Gabriël van den Brink zien hoe het neoliberalisme zich heeft ontwikkeld van filosofisch gedachtegoed naar een praktische bestuursstrategie die overheidsmacht inzet om marktwerking te bevorderen, met vergaande gevolgen voor organisaties en werkenden.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
De neoliberale principes zijn niet alleen toegepast in het bedrijfsleven, maar ook op 'overheidsproducten' en sectoren als zorg, onderwijs en energie. Uiteindelijk is het neoliberale gedachtegoed zelfs het privéleven gaan bepalen, waarbij het individu als 'homo economicus' zichzelf als ondernemer moet zien met een bepaalde marktwaarde waarin geïnvesteerd moet worden.
De modelmanager en neoliberalisme
Een belangrijk concept in de analyse van neoliberale invloeden op management is de 'modelmanager'. Deze figuur vertegenwoordigt een specifieke kijk op de werkelijkheid en past die overal op toe.
Marjolein Quené
Voorbij de managementmaatschappij
Marjolein Quené introduceert in Voorbij de managementmaatschappij de 'modelmanager': een manager die diensten omzet in producten zodat alles makkelijker in geld te definiëren is, waarna er een controlemiddel op kan worden toegepast. Van menselijke maat is hierbij nauwelijks sprake.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Marjolein Quené: ‘Managementdenken ondermijnt de samenleving’
Marjolein Quené
Het neoliberale managementdenken heeft een funeste invloed op werk, democratie en vrijheid. Nederlandse managers zijn in de greep geraakt van het Amerikaanse denken waarin aandeelhouderswaarde centraal staat, met ingrijpende gevolgen voor de maatschappij.
Een gevolg van deze managementtheorie is dat financiering nu vooral een middel is om geld uit organisaties te halen. Managers spelen hierbij een sleutelrol: zij vertalen de eisen van geldschieters op de mondiale financiële markten naar concrete operationele eisen op de werkvloer.
SPOTLIGHT: Marjolein Quené
Marjolein Quené is historicus en bedrijfskundige. In haar invloedrijke werk ontleedt ze hoe managementdenken de samenleving heeft doordrenkt. Ze analyseert hoe principes uit de zakenwereld, met name geïnspireerd door McKinsey, zijn doorgedrongen in alle sectoren van de maatschappij. Haar werk is essentieel voor het begrijpen van de neoliberale invloed op managementpraktijken.
Meer over Marjolein Quené
Financialisering en aandeelhouderswaarde
Een van de meest zichtbare effecten van neoliberaal denken op management is de toenemende 'financialisering' van organisaties. Hierbij worden alle aspecten van bedrijfsvoering ondergeschikt gemaakt aan financiële doelstellingen, met name het maximaliseren van aandeelhouderswaarde.
Voorbij de managementmaatschappij - De invloed van management
Marjolein Quené
Onder invloed van neoliberaal denken is financiering vooral een middel geworden om geld uit organisaties te halen. Managers vervullen hierbij een cruciale functie door de eisen van financiële markten te vertalen naar operationele doelstellingen op de werkvloer.
Jaap Jan Brouwer
Jaap Peters
Nieuw Europees Organiseren
In Nieuw Europees Organiseren bekritiseren Jaap Peters en Jaap Jan Brouwer de eenzijdige fixatie op aandeelhoudersbelang die onder invloed van neoliberalisme is ontstaan. Ze pleiten voor een hernieuwde focus op vakmanschap, vertrouwen en verbinding als alternatief.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Deze fixatie op financiële resultaten heeft geleid tot korte-termijn denken in organisaties. Investeringen in innovatie, duurzaamheid en menselijk kapitaal worden vaak uitgesteld ten gunste van snelle financiële winsten die de aandeelhouders tevreden stellen.
Standaardisatie en controlemechanismen
Een ander kenmerk van neoliberaal management is de nadruk op standaardisatie en controle. Processen worden gestandaardiseerd om efficiëntie te verhogen en kosten te verlagen, terwijl uitgebreide controlemechanismen worden ingezet om prestaties te meten en te sturen.
Waarom we werken
Robert Buisman
Hedendaagse managementmethodes zijn nog steeds gebaseerd op principes uit de vorige eeuw. Het doorgeslagen productie-efficiency-denken heeft geleid tot het fabrieksmatig inrichten van werk waarbij aan vrijwel alles een tarief wordt gekoppeld, wat resulteert in een systeemwereld die botst met de menselijke behoeften.
Deze systemen van standaardisatie en controle leiden tot wat sommige critici 'fragilisering' noemen: organisaties worden zo strak georganiseerd en 'lean' gemaakt dat ze geen ruimte meer hebben om zich aan te passen aan onverwachte gebeurtenissen.
Onmacht - 'Leerzaam boek voor veranderaars en organisatieontwerpers'
Rudy Kor
Door de doorgeschoten effecten van het neoliberalisme zijn organisaties 'gefragiliseerd': ze zijn zo energiezuinig lean en just-in-time gemaakt dat ze geen mogelijkheid meer hebben om zich aan te passen aan onverwachte gebeurtenissen. De focus op effectiviteit en efficiency heeft geleid tot systemen waaruit redundantie is verdwenen.
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom leert ons dat het neoliberalisme zich heeft ontwikkeld van filosofisch gedachtegoed naar een praktische bestuursstrategie die overheidsmacht inzet om marktwerking te bevorderen.
New Public Management: neoliberalisme in de publieke sector
Een belangrijk aspect van de neoliberale invloed op management is de toepassing van bedrijfsmatige principes in de publieke sector, bekend als New Public Management (NPM). Hierbij worden overheidsdiensten geherstructureerd volgens marktprincipes.
De Tirannie van Experts - ‘Veranderen doe je niet met structuren, modellen en tools’
Sjors van Leeuwen
De neoliberale koers van de afgelopen jaren was duidelijk: de overheid moest kleiner en efficiënter worden, terwijl de (semi-)publieke sector meer als bedrijf gerund moest worden. Bestuursdiensten werden opgedeeld in beleids- en uitvoeringsonderdelen, inhoudelijke kennis werd minder belangrijk, en het management- en procesdenken voerde de boventoon.
Deze ontwikkeling heeft geleid tot een verschuiving in de publieke sector waarbij dienstverlening wordt omgevormd tot 'producten', en burgers worden gezien als 'klanten'. Efficiëntie en kostenbesparing worden vaak belangrijker geacht dan de kwaliteit en toegankelijkheid van publieke diensten.
Robert van Putten
De ban van beheersing
De ban van beheersing analyseert hoe onder neoliberale invloed het maakbaarheidsdenken niet is verdwenen maar getransformeerd naar nieuwe vormen van bestuurlijke controle die zich richten op het individu, met name in de publieke sector.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Invloed op de individuele medewerker
Het neoliberalisme heeft niet alleen organisaties veranderd, maar ook grote invloed gehad op hoe individuele werknemers zichzelf en hun werk zien. Onder invloed van neoliberaal denken worden werknemers steeds meer gezien als 'human resources' of 'human capital'.
Tom Grosfeld: ‘Omdat we werk als passie zien, zijn we nog harder gaan werken’
Tom Grosfeld
Onder invloed van neoliberalisme is de mens een 'competentiemachine' geworden. Alles in de mens wordt een bron van inkomen dat je inzet voor een carrière, inclusief persoonlijke ontwikkeling in de vrije tijd. Het neoliberalisme moedigt aan dat mensen 'concurrerende ondernemers' worden, waarbij alles wat je doet bijdraagt aan je marktwaarde.
Deze verschuiving heeft geleid tot een toenemende druk op werknemers om continu aan zelfverbetering te doen, hun vaardigheden te vermarkten en zichzelf als 'merk' te positioneren. Zelfs vrije tijd wordt steeds meer gezien als een investering in de eigen 'marktwaarde'.
De managementideeënfabriek
Onder invloed van neoliberalisme is een hele industrie ontstaan rond managementideeën en -concepten. Deze 'managementideeënfabriek' produceert voortdurend nieuwe theorieën, modellen en benaderingen die beloven organisaties effectiever en winstgevender te maken.
Waar komen managementideeën vandaan, en wat maakt hen succesvol?
Stefan Heusinkveld
Managementideeën beïnvloeden niet alleen de manier waarop we over management en organisaties denken, maar ook de taal waarmee we over organisaties spreken en zelfs de manier waarop we deze organisaties inrichten. Klassieke ideeën zoals het 7S Model en de BCG Matrix zijn standaard onderdeel geworden van veel studieboeken.
The Management Idea Factory
Sjors van Leeuwen
Onder invloed van steeds nieuwe managementideeën worden organisaties voortdurend gereorganiseerd. Van Business Process Re-engineering en outsourcing tot de Balanced Scorecard en zelfsturende teams - managementmodes komen en gaan, vaak met ingrijpende gevolgen voor de betrokken organisaties en medewerkers.
Stefan Heusinkveld
De managementideeënfabriek
In De managementideeënfabriek onderzoekt Stefan Heusinkveld hoe managementideeën ontstaan en worden vermarkt. Het boek helpt managers en consultants kritisch te kijken naar de ideeën die ze krijgen aangereikt in boeken, via seminars en van collega's.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Kritiek en alternatieven
Er is toenemende kritiek op de neoliberale invloed op management. Critici wijzen op de nadelige effecten voor werknemers, de samenleving en uiteindelijk ook voor organisaties zelf. Ze pleiten voor alternatieve benaderingen die meer recht doen aan menselijke behoeften en duurzaamheid.
Denken in organisaties - 'Een uitstekend perspectief'
Peter de Roode
Het economisch denken in organisaties heeft een enorme vlucht genomen. We vinden het normaal om te praten over KPI's, SMART-doelen, efficiency en winst. Maar thema's als zelfstandigheid, eigenaarschap, vrijheid en autonomie lijken tegenwoordig meer te gelden voor directeuren en managers dan voor medewerkers.
Tjip de Jong
Joseph Kessels
Denken in organisaties
Denken in organisaties van Joseph Kessels en Tjip de Jong pleit voor een nieuwe Verlichting in organisaties. Ze stellen dat veel economische wetten die lange tijd de basis vormden van het denken in organisaties niet meer werken en dat het tijd is voor meer aandacht voor altruïsme, empathie en duurzaamheid.
Boek bekijken
Dit product is niet leverbaar
Artikelen over neoliberalisme en management
Hieronder vind je een selectie van artikelen die dieper ingaan op de relatie tussen neoliberalisme en moderne managementpraktijken:
Voorbij de managementmaatschappij - 'Een tweede leven waard'
Jaap Peters
Marjolein Quené legt in 'Voorbij de managementmaatschappij' verbanden bloot tussen het Amerikaanse neoliberalisme en de toepassing binnen organisaties van 'het geheim van McKinsey'. Haar analyse toont hoe wat we tot dusver voor 'objectief' hielden, in de praktijk dienstbaar is aan het neoliberalisme.
Voorbij de managementmaatschappij
Rick Lindeman
In haar analyse van moderne managementpraktijken begint Quené bij Frederic Taylor en zijn Scientific Management, via McKinsey's begroting tot de platformeconomie en het aandeelhouderskapitalisme. Ze laat zien hoe al deze elementen samen hebben geleid tot een alomvattend systeem van management.
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom - 'Belangrijke basis voor debat'
Peter van den Boom
Van den Brink analyseert hoe neoliberale principes zijn toegepast op 'overheidsproducten' en sectoren als zorg, onderwijs en energie. Het neoliberale gedachtegoed is ook het privéleven gaan bepalen, waarbij een individu als 'homo economicus' zichzelf als ondernemer moet zien met een bepaalde marktwaarde.
Conclusie: voorbij het neoliberale management
De neoliberale invloed op moderne managementpraktijken is diepgaand en veelzijdig. Van financialisering en aandeelhouderswaarde tot standaardisatie en controlemechanismen, van New Public Management tot de individualisering van werkrelaties – neoliberale principes hebben organisaties en werkend leven fundamenteel veranderd.
Hoewel deze benadering onmiskenbaar heeft bijgedragen aan efficiëntie en winstgevendheid in sommige contexten, wijzen critici op de keerzijden: toenemende ongelijkheid, uitholling van publieke diensten, stress en burn-out onder werknemers, en een gebrek aan weerbaarheid tegen onverwachte gebeurtenissen.
Er is een groeiende roep om alternatieve benaderingen die meer recht doen aan menselijke behoeften, duurzaamheid en maatschappelijke waarde. De uitdaging voor de toekomst lijkt te zijn om voorbij het neoliberale management te denken en nieuwe vormen van organiseren te ontwikkelen die economische, sociale en ecologische waarden in balans brengen.
De bestsellers
-
€ 39,90
-
€ 19,99
-
€ 34,99
-
€ 25,00
-
€ 30,95
