Reflecteren: de basis

Deel 1
Kennismaking 13

1 Reflecteren, een praktijkvoorbeeld 15
1.1 Reflectievragen door de ik-persoon 17
1.2 Wanneer stel ik deze vragen? 20
1.3 Betekenisvolle situatie 21
1.4 Bewustwording en gevoelssignaal 21
1.5 Eigen gedrag centraal stellen 23
1.6 Vragen stellen 24
Samenvatting 27
Opdrachten 28

2 Reflecteren: doel, betekenis en gebruik 33
2.1 Het doel van reflecteren 35
2.2 Een uitstapje naar de filosofie 35
2.3 Supervisie en intervisie 38
2.4 Reflecteren: een beroepsvaardigheid 40
2.5 Het belang van reflectie 42
2.6 Relatieafhankelijkheid en samenwerking 45
2.7 Reflecteren: actueel, toekomstgericht en actiegericht 46
Samenvatting 49
Opdrachten 50

3 Het vermogen om te reflecteren 55
3.1 Reflectievermogen 57
3.2 Abstract denken 57
3.3 Adolescentie 58
3.4 Diversiteit 62
Samenvatting 69
Opdrachten 70

Deel 2
Theoretisch kader 75
4 Theorieën over reflecteren 77
4.1 Leren en reflecteren 79
4.2 Reflecteren in de beroepspraktijk 83
4.3 Het reflectieproces 87
4.4 Het reflectieproces in de praktijk: Lonneke 95
4.5 Reflecteren: omschrijving en stappenplan 100
Samenvatting 102
Opdrachten 103

5 Beheersingsniveaus van reflecteren 107
5.1 De niveaus van reflectievaardigheid 109
5.2 Beheersingsniveau per fase 110
Samenvatting 118
Opdrachten 119

Deel 3
Praktijk 123
6 Reflecteren in de praktijk 125
6.1 Bewustwording door gevoelssignaal 127
6.2 Reflectievragen door de ik-persoon 128
6.3 Bereidheid om vragen te stellen 129
6.4 Verwoorden 129
6.5 Manieren van verslaglegging 130
Samenvatting 140
Opdrachten 141

7 Hulpmiddelen bij reflectie 145
7.1 De ander 147
7.2 Veiligheid en vertrouwen 147
7.3 Hulpmiddelen en werkvormen 149
Samenvatting 157
Opdrachten 158

8 Voorwaarden, vaardigheden en attitudes voor reflectie 163
8.1 Voorwaarden voor reflectie 165
8.2 Vaardigheden voor reflectie 166
8.3 Attitudes voor reflectie 168
Samenvatting 169
Opdrachten 170

9 Kritische analyse van eigen verslag 173
9.1 Persoon en situatie 175
9.2 Weergave van informatie 179
9.3 Checklist: vereisten voor reflectie 183
Samenvatting 185
Opdrachten 186

Deel 4
Verdieping 189
10 Professionaliteit 191
10.1 Professionaliteit 193
10.2 Beroepsethiek 196
10.3 Integriteit 198
10.4 Dilemma 201
10.5 Handreiking: omgaan met een dilemma 203
Samenvatting 205
Opdrachten 206

11 Professionals in de beroepspraktijk 209
11.1 Werken in een organisatie 211
11.2 Professionele betekenisvolle situatie: een casus 211
11.3 Dilemma’s en vragen uit de praktijk 213
11.4 Transfermodel: verdieping in de beroepspraktijk 219
Samenvatting 221
Opdrachten 222

Literatuur 224
Over de auteur 229
Register 230