Jaarverslaggeving

Studiewijzer 9

1 Externe verslaggeving: relaties met andere vakgebieden en ontwikkeling 13
1.1 Afbakening van het vakgebied 14
1.2 De externe jaarrekening 17
1.3 Ontwikkeling van de externe verslaggeving 25
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening 27
1.5 Creative accounting 29
1.6 Wetenschappelijk onderzoek op het terrein van de externe verslaggeving 32

Deel 1
Bedrijfseconomische en juridische grondslagen van de externe
verslaggeving 35
2 Waarde en winst 37
2.1 Het economisch waardebegrip 38
2.2 Het boekhoudkundig waardebegrip 42
2.3 Economisch versus boekhoudkundig: vergelijking en samenvatting 44
2.4 De waardekloof 45

3 Verslaggevingsprincipes van de boekhoudkundige waarde- en winstbepaling 51
3.1 Verslaggevingsprincipes in hun onderling verband 52
3.2 Toerekening (accrual) 54
3.3 Realisatie 56
3.4 Matching 58
3.5 Continuïteit 61
3.6 Voorzichtigheid 62
3.7 Bestendigheid 66

4 Regelgevers en toezichthouders 71
4.1 Het institutionele kader van de externe verslaggeving 72
4.2 Regelgevende instanties nader bekeken 77
4.3 Toezichthouders op de externe verslaggeving 86
5 Regelgeving: materiële en formele aspecten van de publicatieplicht 91
5.1 Toepassingsgebied 92
5.2 Onderdelen van het jaarrapport 93
5.3 Vrijstellingen voor middelgrote, kleine en micro rechtspersonen 100
5.4 Formele aspecten van de publicatieplicht 104
5.5 Accountantscontrole 110

Deel 2
De basisoverzichten van de externe verslaggeving: balans,
resultatenrekening en kasstroomoverzicht 113
6 Vaste activa 115
6.1 Indeling en vorm van de balans 116
6.2 Immateriële vaste activa 118
6.3 Materiële vaste activa 126
6.4 Financiële vaste activa 146

7 Vlottende activa 153
7.1 Begripsbepaling en rubricering 154
7.2 Voorraden 154
7.3 Langlopende werken 164
7.4 Overige vlottende activa 173

8 Eigen vermogen 179
8.1 Rubricering van het eigen vermogen 180
8.2 Geplaatst kapitaal en agio 181
8.3 Reserves 189
8.4 Gebonden en vrij eigen vermogen 195

9 Vreemd vermogen 199
9.1 Begripsbepaling en onderverdeling 200
9.2 Algemene aspecten van voorzieningen 200
9.3 Enige veelvoorkomende voorzieningen 207
9.4 Schulden 212
9.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 216

10 Resultatenrekening 221
10.1 Keuzemogelijkheden bij de opstelling van de resultatenrekening 222
10.2 Categorisch versus functioneel 222
10.3 Specifieke voorschriften 225
10.4 Bijzondere resultaten 230
10.5 Rechtstreekse vermogensmutaties 232
10.6 Verwerking van langlopende werken 234

11 Kasstroomoverzicht 239
11.1 Functies en status van kasstroomoverzichten 240
11.2 Rubricering van het kasstroomoverzicht 241
11.3 Voorbeeld van een kasstroomoverzicht 246

Deel 3
Winst- en vermogensbepaling in geval van prijsfluctuaties 253
12 Instandhoudingsdoelstellingen en waarderingsgrondslagen 255
12.1 Elementen van een winstbepalingsstelsel 256
12.2 Introductie van het centrale voorbeeld 262

13 Historischekostenstelsel 265
13.1 Toepassing van historische kosten op de vaste activa 266
13.2 Toepassing van historische kosten op de voorraden 266
13.3 Vermogensbepaling 274
13.4 Prijsdaling 275
13.5 Regelgeving inzake historische kosten 277
13.6 Toepassing van het historischekostenstelsel in de praktijk 278

14 Actuelewaardestelsel 281
14.1 Essentie van het actuelewaardestelsel 282
14.2 Toepassing van actuele waarde op de vaste activa 283
14.3 Toepassing van actuele waarde op de voorraden 284
14.4 Regelgeving inzake het actuelewaardestelsel 288
14.5 Toepassing van het actuelewaardestelsel in de praktijk 290

15 Overige winstbepalingsstelsels 295
15.1 Het moderne nominalisme 296
15.2 Het stelsel-Bakker 300
15.3 General price-level accounting 303

Deel 4
Concernvorming 307
16 Kapitaalbelangen 309
16.1 Mogelijke waarderingsgrondslagen 310
16.2 Onderlinge leveranties 317
16.3 Regelgeving van de IASB 321
16.4 Regelgeving van de wet (en de RJ) 324
16.5 Wettelijke reserve deelnemingen 329
16.6 Gekochte goodwill 331
16.7 Informatieverschaffing 334

17 Consolidatie 337
17.1 Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening 338
17.2 Regelgeving inzake consolidatie 339
17.3 De consolidatietechniek 345
17.4 De consolidatie van niet-100%-kapitaalbelangen 358
17.5 Omgekeerde overnames 363
17.6 Fusies 364
Overige onderwerpen 369

18 Vreemde valuta 371
18.1 Valutarisico 372
18.2 Transacties in vreemde valuta 373
18.3 Afdekking van valutarisico’s 375
18.4 Bedrijfsuitoefening in het buitenland 378

19 Winstbelasting 391
19.1 Fiscale versus bedrijfseconomische winstbepaling 392
19.2 Verschillen tussen fiscale en bedrijfseconomische winst 395
19.3 Tijdelijke winstverschillen 397
19.4 Definitieve winstverschillen 404
19.5 Latente belastingen in het kader van een overname 412
19.6 Waarderingsgrondslag 414
19.7 Wijziging belastingtarief 415
19.8 Resultaatbenadering versus balansbenadering 417
19.9 Naamgeving voorziening voor latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen 418

Appendices 419
1 Wetteksten 420
2 Algemene Maatregel van Bestuur inzake Modellen (Besluitmodellen jaarrekening) 466
3 Algemene Maatregel van Bestuur inzake Actuele waarde (Besluit actuele waarde) 481

Literatuuroverzicht 485
Register 487
Illustratieverantwoording 492
Over de auteur 493