De ontnemingsmaatregel

Voorwoord / V

1. Inleiding / 1

2. Voordeel / 5
2.1 Inleiding / 5
2.2 Ontnemingsmogelijkheden / 6
2.2.1 Inleiding / 6
2.2.2 Ontneming op basis van artikel 36 lid 2 Sr / 6
2.2.3 Ontneming op basis van artikel 36 lid 3 Sr / 6
2.2.4 Situatie vóór 1 juli 2011 / 8
2.3 Voordeel / 10
2.3.1 Definitie / 10
2.3.2 Besparing van de kosten / 11
2.3.3 Vervolgprofijt / 12
2.4 Van strafbaar feit naar wederrechtelijke verkregen voordeel / 12
2.4.1 Causaliteit: Vergelijking met hypothetische situatie / 12
2.4.2 Het verband tussen feit en voordeel / 15
2.5 Bepaling van het voordeel / 16
2.5.1 Inleiding / 16
2.5.2 Waardebepaling / 17
2.6 Verkrijgen van voordeel / 20
2.7 Kostenaftrek / 21
2.7.1 Inleiding / 21
2.7.2 Achtergrond / 21
2.7.3 Direct verband tussen kosten en feit / 22
2.7.4 Investeringskosten / 24
2.7.5 Kosten daadwerkelijk gemaakt / 25
2.7.6 Onredelijke kosten / 25
2.7.7 Wetswijziging / 26
2.7.8 Kostenverweren / 27
2.8 Berekeningsmethoden / 28
2.8.1 Inleiding / 28
2.8.2 Concrete methode: transactieresultaat / 28
2.8.3 Abstracte methoden / 30
2.8.4 Meerdere berekeningsmethoden / 37
2.8.5 Selectie van de berekeningsmethode / 38
2.9 Reeds ontnomen voordeel / 38
2.9.1 In rechte toegekende vorderingen van benadeelden / 38
2.9.2 Eerdere ontnemingsbeslissingen / 41
2.10 Toerekenen van voordeel / 42
2.10.1 Hoofdelijke aansprakelijkheid / 42
2.10.2 Pondspondsgewijze verdeling / 43
2.10.3 Door rechtspersonen genoten voordeel / 43

3. Bewijsrecht / 45
3.1 Inleiding / 45
3.2 Kader bewijsrecht / 45
3.3 Artikel 36e Strafrecht / 46
3.3.1 Geval I, voordeel uit gronddelict / 47
3.3.2 Geval II, voordeel uit andere feiten / 48
3.3.3 Geval III, aannemelijkheid van voordeel / 52
3.3.4 Geval IV, bewijsvermoeden / 56
3.4 Geerings-arrest / 58
3.4.1 Inleiding / 58
3.4.2 Concrete berekeningsmethoden / 59
3.4.3 Vrijspraak / 59
3.4.4 OVAR en nietigverklaring dagvaarding / 60
3.4.5 Criminele organisatie / 60
3.4.6 Conclusie / 61
3.5 Schatting voordeel / 61
3.5.1 Bewijsrecht / 61
3.5.2 Overige bewijsregels / 63
3.5.3 Bewijsmotivering / 64
3.6 Verhouding strafzaak – ontnemingszaak / 65

4. De procedure / 69
4.1 Inleiding / 69
4.2 De aanleiding tot de procedure / 70
4.3 Fiscale delicten / 71
4.4 Overlijden van de betrokkene / 71
4.5 Vordering / 72
4.5.1 Aankondiging van de ontnemingsvordering / 72
4.5.2 Functie van de ontnemingsvordering / 75
4.5.3 Inhoud van de ontnemingsvordering / 75
4.5.4 Termijn voor uitbrenging / 77
4.5.5 Wijze van uitbrenging: betekening / 79
4.6 Intrekking en bezwaar / 80
4.7 De processtukken / 81
4.8 Schriftelijke voorbereiding / 82
4.9 Behandeling ter zitting / 84
4.9.1 Recht op raadsman / 84
4.9.2 Bevoegde rechter en moment van behandeling / 84
4.9.3 Samenstelling en wraking / 85
4.9.4 Aanwezigheidsrecht / 86
4.9.5 Verloop van de zitting / 86
4.9.6 Getuigen / 87
4.9.7 Nader onderzoek / 93
4.10 Uitspraak / 93
4.11 Hoger beroep / 98
4.11.1 Instellen / 98
4.11.2 Appelschriftuur / 101
4.12 Cassatie / 103
4.13 Schikking / 105
4.14 De redelijke termijn / 105
4.14.1 Inleiding / 105
4.14.2 Start- en eindpunt redelijke termijn / 106
4.14.3 Duur redelijke termijn / 107
4.14.4 Inzending stukken / 108
4.14.5 Gevolgen overschrijding redelijke termijn / 108
4.14.6 Toetsing door de Hoge Raad / 110
4.14.7 Motiveringseisen / 110
4.14.8 Compensatie van overschrijding van de redelijke termijn door vervolgprofijt / 111
4.14.9 Conclusie / 116

5. Het strafrechtelijk financieel onderzoek (SFO) / 119
5.1 Inleiding / 119
5.2 Achtergrond SFO / 119
5.3 Doel SFO / 120
5.4 Soorten SFO’s / 121
5.4.1 (Nader) SFO op vordering van de officier van justitie / 121
5.4.2 (Nader) SFO op bevel van de rechter / 121
5.4.3 SFO na de uitspraak in de ontnemingsprocedure / 122
5.4.4 Voorwaarden SFO / 123
5.5 Sluiting SFO / 129
5.6 Heropening SFO / 130
5.7 Bevoegdheden / 131
5.7.1 Inleiding / 131
5.7.2 Bevoegdheden van de rechter-commissaris / 131
5.7.3 De officier van justitie / 133
5.7.4 De opsporingsambtenaar / 133
5.8 Rechten en plichten gedurende het SFO / 135
5.8.1 De betrokkene / 135
5.8.2 Derden / 136
5.8.3 Verschoningsgerechtigden / 137
5.9 Rechterlijke controle / 138
5.10 De Contourennota Modernisering Wetboek van Strafvordering / 139
5.11 Het strafrechtelijk executie onderzoek (SEO) / 140
5.11.1 Doel SEO / 140
5.11.2 Voorwaarden SEO / 141
5.11.3 Bevoegdheden SEO / 145
5.11.4 Sluiting SEO / 146

6. Beslag / 147
6.1 Inleiding / 147
6.2 Klassiek beslag / 148
6.2.1 Inleiding / 148
6.2.2 Grondslag / 148
6.2.3 Doel van beslag / 148
6.2.4 Voorwerpen / 149
6.2.5 Wijze van inbeslagname / 149
6.2.6 Bevoegdheid tot inbeslagneming / 150
6.2.7 Kennisgeving van inbeslagneming / 151
6.2.8 Beoordeling / 151
6.2.9 Faillissement / 153
6.2.10 Inhoudelijke behandeling / 153
6.3 Conservatoir beslag / 153
6.3.1 Inleiding / 153
6.3.2 Vereisten / 154
6.3.3 Voorwerpen / 155
6.3.4 Inbeslagneming / 155
6.3.5 Bevoegdheid tot inbeslagneming / 156
6.3.6 Bevoegdheid tot handhaven beslag / 157
6.3.7 Machtiging / 157
6.3.8 Proces-verbaal / beslagexploot / 158
6.3.9 Faillissement / 159
6.3.10 De derde partij bij conservatoir beslag / 159
6.4 Beklag tegen beslag / 164
6.4.1 Inleiding / 164
6.4.2 Belanghebbenden / 165
6.4.3 Vereisten klaagschrift / 166
6.4.4 Beoordeling van het beklag / 168

7. Tenuitvoerlegging/executie van de betalingsverplichting / 175
7.1 Inleiding / 175
7.2 Executie door het CJIB / 176
7.3 Betalingsregeling / 177
7.4 Vermindering / kwijtschelding / 179
7.5 Lijfsdwang / 184
7.6 Samenloop van betalingsverplichtingen / 189
7.7 Strafrechtelijk executie onderzoek (SEO) / 189
7.8 Toekomstig recht / 190

8. Schikking / 193
8.1 Inleiding / 193
8.2 Onderscheid transactie en schikking / 193
8.2.1 Inleiding / 193
8.2.2 Transactie / 194
8.2.3 Schikking / 195
8.3 Verzoek tot teruggave en beklag / 199
8.3.1 Inleiding / 199
8.3.2 Verzoek tot teruggave en beklag bij vrijspraak / 199
8.3.3 Verzoek tot teruggave en beklag bij te veel betaald voordeel / 200
8.3.4 Beklag door een derde / 201
8.4 Niet-nakoming van de schikking / 202
8.5 Rapport Commissie Oosting naar aanleiding van de Teeven-deal / 202

9. Varia / 207
9.1 Ontneming uit fiscale delicten / 207
9.2 Ontneming en belastingheffing / 209
9.3 Ne bis in idem / 210
9.3.1 Inleiding / 210
9.3.2 Het ne bis in idem-beginsel / 211
9.3.3 Schikking / 212
9.3.4 Verbeurdverklaring / 213
9.4 Crediteursbevoegdheden OM: actio pauliana en opkomen als schuldeiser bij faillissement / 213
9.4.1 Actio pauliana en paulianabeslag / 213
9.4.2 Opkomen als schuldeiser bij faillissement / 214

Literatuurlijst / 217