Goud geld

Voorwoord 13
Over de auteurs 17

Deel 1: De financiële sector algemeen 25
1. De financiële sector. Een beknopt overzicht 27
Inleiding 27
1.1 Een korte beschrijving van de financiële sector 28
1.2 Functies in de financiële sector 28
1.2.1 Functies van de financiële sector 28
1.2.2 Brokers, market makers en dealers 29
1.2.3 Investeringsbanken 32
1.2.4 Wet- en regelgeving en toezichthouders 34
1.3 ‘De sociale verantwoordelijkheid van ondernemingen is om winst te vergroten’ 36

2. Een heroverweging van de moraliteit van het geldwezen 39
Inleiding 39
2.1 Het produceren van producenten 40
2.2 Win-win 44
2.3 Overheid versus het geldwezen 48
2.4 De morele casus van het geldwezen 51

3. Van vertrouwen naar loyaliteit 55
Inleiding 55
3.1 Ethiek en vertrouwen 57
3.2 Ethische besluitvorming 57
3.3 Ethiek versus compliance 58
3.4 Factoren die leiden tot onethisch gedrag 59
3.5 Het oplossen van ethische dilemma’s 59
3.6 Wat beleggers willen 60
3.7 Onderzoek door CFA Institute 61
3.7.1 Beleggersvertrouwen 61
3.7.2 Loyaliteit 61
3.7.3 Transparantie 62
3.7.4 Cyberveiligheid 63
3.7.5 De human touch 63
3.7.6 Waar het echt om draait 64
3.7.7 Leveren vermogensbeheerders waarde voor uw geld? 64
3.7.8 De banden versterken 65
3.7.9 Het mandaat overstijgen 66
3.8 Conclusie 67

Deel 2: De invloed van ‘Europa’ op de financiële sector 69
4. Tussen Europese samenwerking en euroscepsis: enige overwegingen vanuit historisch perspectief 71
Inleiding 71
4.1 Eurosceptische argumentatie 71
4.2 De EU: samenwerking van soevereine lidstaten? 73
4.3 EU als waardengemeenschap? 74
4.4 Het ideaal van Europese samenwerking en de opkomst van het nationalisme 76
4.5 Monetair politieke ontwikkelingen 79
4.6 Europese samenwerking in de schaduw van oorlog en oorlogsdreiging 80
4.7 Beyen-plan en de Europese economische samenwerking 83
4.8 Toekomstige ontwikkelingen: EU quo vadis? 84
4.9 Europa als natie? 85
4.10 Afsluiting 89

5. Invloed van monetair beleid op de financiële sector 91
Inleiding 91
5.1 Geldstelsels 92
5.2 Doelstelling van het monetair beleid in het eurogebied 93
5.3 De bank als geldscheppende instelling 95
5.4 De monetaire beleidsstrategie van de ECB 95
5.5 Instrumenten en procedures van het monetaire beleid 96
5.6 Monetair beleid na de financiële crisis van 2008 99
5.7 Communicatie monetair beleid 101
5.8 Onafhankelijkheid ECB 101
5.9 Effecten van monetair beleid op financiële instellingen 103
5.10 Conclusie 105

6. Hoeveel puzzels wil je leggen? Financiële conglomeraten heroverwogen 107
6.1 Conglomeraten zullen er altijd zijn 107
6.2 Welke regelgeving is van toepassing op complexe groepen? 111
6.3 Groepsrisico’s, de 7 C’s 114
6.3.1 Capital as group risk 114
6.3.2 Concentratie van risico’s 116
6.3.3 Contagion 117
6.3.4 Complexity & Conflicts of interest 119
6.3.5 Cultuur als groepsrisico 122
6.3.6 Cyberrisico 123
6.4 En dus? 125

7. Oppakken, aanpakken, doorpakken – een MEP in actie, drs. Cora van Nieuwenhuizen MEP 129

8. Een overzicht van rechtspraak: consumentenbescherming als rode draad 139
Inleiding 139
8.1 Froukje Faber, C-497/13 140
8.2 Dansk Industi, C-441/14 141
8.3 NN/Van Leeuwen, C-51/13 142
8.4 UNIS, C-25/14 143
8.5 Conclusie en afsluitende woorden 144

Deel 3: Risicomanagement 147
9. Risicomanagement – Sterk wijzigend landschap voor verzekeraars en pensioeninstellingen 149
Inleiding 149
9.1 Ontwikkelingen 149
9.2 Het toezicht verscherpt 152
9.2.1 Kapitaalvereisten 152
9.2.1.1 Kapitaalvereisten voor verzekeraars: Solvency II 153
9.2.1.2 Kapitaalvereisten voor pensioenfondsen: FTK 154
9.3 Governance en integraal risicomanagement 156
9.3.1 Governancevereisten verzekeraars: Solvency II 157
9.3.2 Governancevereisten pensioenfondsen: FTK en IORP II 158
9.4 Rapportagevereisten en ingrijpmogelijkheden 160
9.4.1 Rapportagevereisten verzekeraars: Solvency II 160
9.4.2 Rapportagevereisten pensioenfondsen: IORP II 161
9.5 Focus op versterking risicomanagement 161
9.6 Tot slot 162

10. Risicomanagement bezien vanuit het perspectief van de banken 163
Inleiding 163
10.1 Wat is risicomanagement bij een bank? 163
10.2 Verschillen tussen banken en andere financiële instellingen 164
10.2.1 Bankenfunctie en kernactiviteiten 164
10.2.2 Bancaire risico’s 165
10.2.3 Bankentoezicht en regelgevende instanties 165
10.3 Bancair risicomanagement: stand van zaken 166
10.3.1 Wetgeving en toezicht 166
10.3.2 Liquiditeits- en kapitaalvereisten 167
10.3.3 Stresstesten 167
10.4 Werkmodel risicobeheer 168
10.4.1 Integrated Enterprise Risk Management (ERM) 168
10.4.2 Governance-model 168
10.4.3 Banking Risk Appetite Statement (RAS) 170
10.4.4 Strategie 170
10.5 Van IST naar SOLL 171
10.5.1 Verwachte trends 171
10.6 Verbeterpunten bancair risicomanagement 173
10.7 Onderdelen voor een optimaal bancair risicomanagementmodel 173
10.8 Conclusie 175

Deel 4: Toezicht 179
11. Toezicht gericht op herstel van vertrouwen 181
Inleiding 181
11.1 Vooruitblikkend toezicht 183
11.1.1 De trendmatige daling van de rente zet het bedrijfsmodel van financiële instellingen onder druk 184
11.1.2 Nieuwe toetreders vragen gevestigde spelers hun bedrijfsmodel te herzien 187
11.1.3 Integriteit vraagt om een betere analyse van risico’s en een diepere verankering van organisatie- en cultuurveranderingen 188
11.2 Transparant waar mogelijk 190
11.3 Dialoog met sector en samenleving 195
11.4 Tot slot 199

12. Informeel toezicht en ‘zachte’ dwang 201
Inleiding 201
12.1 Ontwikkeling informele toezichtspraktijk en voordelen daarvan 202
12.2 Verschijningsvormen 205
12.3 Punten van kritiek 207
12.4 Afrondende opmerkingen en voorspellingen 208

Deel 5: Banken, verzekeraars, vermogensbeheerders, participatiemaatschappijen, en pensioeninstellingen 211
13. Fintech: disruptie, revolutie of evolutie? 213
Inleiding 213
13.1 De wereld verandert 214
13.2 Technologische ontwikkelingen 216
13.3 Hoe gaan banken om met de uitdagingen? 218

14. Kansen voor de verzekeringssector 221

15. Investeren in de toekomst: nieuwe kansen voor vermogensbeheerders 225
15.1 Op zoek naar een goed pensioen 225
15.2 Met het pensioen moet je niet gokken 226
15.3 Robo-advies 227
15.4 Kapers op de kust: fintech en bigtech 227
15.5 Het belang van een sterk merk en een goede reputatie 228
15.6 Conclusie 229
16 Private equity en venture capital als belangrijke economischmaatschappelijke kracht 231
16.1 Venture capital voor de marktverstoorders 232
16.2 Private equity, slim kapitaal voor succesvolle transities 234
16.3 Impact van private equity en venture capital 236
16.4 Conclusie 238

17. Onder constructie: een sector voor financieel welbevinden 239
Inleiding 239
17.1 Waarom het huidige pensioenstelsel om drastische aanpassing vraagt 240
17.2 Thema’s voor een goed stelsel voor financieel welbevinden 242
17.2.1 Individuele keuzes nodig voor bewerkstelligen betrokkenheid en verantwoordelijkheid deelnemers 242
17.2.2 Focus op behoeften van het individu in plaats van op producten vergt goede advisering en begeleiding 245
17.2.3 Digitalisering noodzakelijk voor real time inzicht en overzicht én voor kostenefficiëntie 246
17.2.4 Maatschappelijke belangen moeten in het oog gehouden worden door het opstellen van randvoorwaarden 247
17.3 Ten slotte 249
18 Toekomstbestendige pensioenoplossingen: wat is de beste keuze? 251
18.1 Trends 252
18.2 Pensioenregelingen 253
18.3 Defined Benefit 254
18.4 Defined Contribution 255
18.5 Pensioenuitvoerders 256
18.6 Premie Pensioen Instelling 256
18.7 Algemeen Pensioenfonds 258
18.8 Overzicht 261

Deel 6: Governance 263
19 De invalshoek van mens en organisatie in de financiële sector 265
Inleiding 265
19.1 Organisatie 265
19.1.1 Minder mensen, andere functies 266
19.1.2 De klantgerichte organisatie 266
19.1.3 De wendbare organisatie 267
19.2 Leiderschap en klimaat 268
19.2.1 Verandering in leiderschapsstijlen noodzakelijk 268
19.2.2 Beleidsregel geschiktheid effectief? 269
19.2.3 Sturen op integer gedrag 269
19.2.4 Betrokkenheid medewerkers in de lift 270
19.3 Beloning 271
19.3.1 Verschillen tussen sectoren 271
19.3.2 Versobering 271
19.3.3 Variabel inkomen sterk gereguleerd 272
19.3.4 Secundaire arbeidsvoorwaarden 273
19.3.5 Sturen op prestaties 273
19.4 Samenvatting 274

20 De opkomst van wereldwijde procesvoering over effecten 275
20.1 De weg naar meerdere jurisdicties 276
20.2 Belangrijke jurisdicties 277
20.3 Ten slotte 280

21 De impact van de UN Sustainable Development Goals op de financiële sector 283
Inleiding 283
21.1 Beroep doen op de private sector 285
21.2 De rol van de financiële sector 285
21.3 Hoe draagt Robeco bij aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen? 288
21.4 Volgende stappen 292
21.5 Conclusie 294

Deel 7: Communicatie 295
22 Fintech en big data als basis voor integrale klantbediening 297
Inleiding 297
22.1 Stap voor stap naar een nieuwe wereld 297
22.2 Wet pensioencommunicatie als aanjager voor digitale klantbediening 298
22.3 Het ontwerp van het bedieningsconcept 299
22.4 De customer journey als digitaal bedieningsconcept 300
22.5 Informatiebeveiliging, borging van processen 301
22.6 Digitalisering van processen leidt tot efficiencyslag 301
22.7 Management control 302
22.8 Analyseren en optimaliseren 303

23 De impact van fintech 305
Inleiding 305
23.1 Accountants: kansen in financial coach en hoogwaardig advies 308
23.2 De financieel adviseur: focus op klantbeleving 309
23.3 Banken: uitdaging van de blockchain, kansen in klantsegmentatie 310
23.4 Verzekeraars: integrale klantaanpak 311
23.5 Impact voor pensioenuitvoerders 312
23.6 Technologische innovatie: de toekomst 313

24 De nieuwe controleverklaring van de externe accountant bij de jaarrekening van institutionele beleggers 315
24.1 De controleverklaring 316
24.2 Controleverklaring vanaf 2013 319
24.3 Een verkennend onderzoek 320
24.4 Duiding van de onderzoeksresultaten en nabeschouwing 330