Dr. B.C.J. van Velthoven is als universitair hoofddocent economie verbonden aan de juridische faculteit van de Universiteit Leiden.
Meer over de auteursRecht en efficiëntie
Een inleiding in de economische analyse van het recht
Samenvatting
Bent u op zoek naar een toegankelijke inleiding in de rechtseconomie? Dit boek analyseert op behapbare wijze welke gedrags- en welvaartseffecten verwacht kunnen worden van rechtsregels met betrekking tot eigendom, contracten, aansprakelijkheid, geschilbeslechting, mededinging, milieu, (sociale) verzekeringen en criminaliteit. Hierbij staat het Nederlandse recht centraal.
In Recht en efficiëntie maakt u op toegankelijke wijze kennis met de rechtseconomie. Het boek buigt zich hierbij uitgebreid over het complexe samenspel tussen rechtsregels en gedrag.
De titel volgt de centrale gedachtelijn dat het recht van invloed is op de voor- en nadelen die mensen aan verschillende keuzemogelijkheden ontlenen. Deze voor- en nadelen zijn op hun beurt bepalend voor gedrag. De auteurs brengen eerst de gedragseffecten van het recht in kaart, waarna ze een licht werpen op de consequenties voor de maatschappelijke welvaart.
Het boek start met een korte inleiding in de (micro-)economische theorie, waarna een economische analyse van verschillende rechtsgebieden volgt. De volgende onderwerpen komen daarbij aan de orde:
- Eigendomsrechten
- Overeenkomsten
- Aansprakelijkheid uit hoofde van onrechtmatige daad
- Geschilbeslechting
- Mededingingsbeleid
- Milieurecht
- Sociale zekerheid
- Criminaliteitsbestrijding
- Actuele inleiding rechtseconomie
Uiteraard zijn in deze zesde druk de verwijzingen naar de wet- en regelgeving geactualiseerd, evenals het cijfermateriaal met betrekking tot de werking van het Nederlandse rechtssysteem.
Hiernaast zijn verschillende hoofdstukken aangevuld. Zo bevat het hoofdstuk over de onrechtmatige daad nu ook een passage over proportionele aansprakelijkheid en besteedt het hoofdstuk over geschilbeslechting nu meer aandacht aan het belang van eenduidige rechtspraak. Hiernaast bevat het hoofdstuk over beperkte mededinging nu een nieuwe paragraaf over oligopolie en kartelvorming. Tot slot is in het hoofdstuk over misdaad en straf nu een afzonderlijk paragraaf opgenomen over de maatschappelijke omvang van de criminaliteit.
Dit boek wordt veelvuldig gebruikt door studenten die onderwijs volgen in de rechtseconomie. Hiernaast schetst de titel voor eenieder die meer inzicht wil verkrijgen in gedrags- en welvaartseffecten van het recht een verhelderend beeld.
Specificaties
Inhoudsopgave
LIJST VAN AFKORTINGEN / XIII
HOOFDSTUK 1 INLEIDING / 1
HOOFDSTUK 2 WELVAART, MARKTEN EN OVERHEID / 7
2.1 Inleiding / 7
2.2 Nutsmaximaliserend gedrag / 7
2.2.1 Voorkeuren / 8
2.2.2 Keuzemogelijkheden / 12
2.2.3 De optimale keuze / 13
2.3 Wederzijds voordelige ruil en het Pareto-criterium / 14
2.4 Interpersonele nutsvergelijking / 20
2.5 Het Hicks-Kaldor-criterium / 22
2.6 Markten en welvaart / 25
2.6.1 Specialisatie / 26
2.6.2 Transactiekosten / 27
2.6.3 Volledige mededinging / 30
2.6.4 Volledige mededinging en welvaart / 42
2.7 Marktfalen en overheidsingrijpen / 45
2.7.1 Externe effecten / 45
2.7.2 Collectieve goederen / 49
2.7.3 Onvolledige mededinging / 52
2.7.4 Onzekerheid en informatiegebreken / 53
2.8 Samenvatting / 58
HOOFDSTUK 3 EIGENDOMSRECHTEN / 61
3.1 Inleiding / 61
3.2 Eigendom en eigendomsrechten / 64
3.3 De oorsprong van private eigendomsrechten / 67
3.3.1 Het recht van de sterkste en het sociaal contract / 68
3.3.2 De ‘tragedy of the commons’ en overgebruik / 70
3.3.3 Collectieve eigendom / 81
3.4 Baten en kosten van private eigendomsrechten / 82
3.4.1 Private eigendomsrechten / 82
3.4.2 Het Coase-theorema / 85
3.4.3 Afweging van baten en kosten van private eigendomsrechten / 87
3.5 Waarborging private eigendomsrechten / 90
3.5.1 Waarborging tegen particuliere interventie / 90
3.5.2 Waarborging tegen overheidsinterventie / 92
3.6 Grenzen aan uitoefening private eigendomsrechten / 94
3.7 Intellectuele eigendom / 97
3.7.1 Intellectuele eigendom in het algemeen / 98
3.7.2 Octrooien / 101
3.7.3 Auteursrecht / 103
3.7.4 Merknamen / 106
3.8 Samenvatting / 108
HOOFDSTUK 4 OVEREENKOMSTEN / 111
4.1 Inleiding / 111
4.2 Overeenkomstenrecht en maatschappelijke welvaart / 114
4.2.1 Wederzijds voordelige ruil / 114
4.2.2 Afdwingbaarheid / 115
4.2.3 Transactiekosten en onvolledige overeenkomsten / 117
4.2.4 Conclusie / 119
4.3 De totstandkoming van een overeenkomst / 119
4.3.1 Nutsmaximaliserend gedrag / 119
4.3.2 Onvolmaaktheden bij de totstandkoming / 120
4.4 De inhoud van de overeenkomst / 123
4.4.1 Beperkende werking van het recht / 123
4.4.2 Aanvullende werking van het recht / 126
4.5 Onzekerheid en niet-nakoming / 126
4.5.1 Tekortkoming in de nakoming / 127
4.5.2 Rechten van de schuldeiser / 130
4.5.3 Efficiënte contractbreuk / 131
4.5.4 Schadevergoeding en (niet-)nakoming / 133
4.5.5 Schadevergoeding en voorbereidingsinvesteringen / 139
4.5.6 Recht op (verlate) nakoming / 143
4.5.7 Naar een efficiënte aanpak / 144
4.5.8 Transactiekosten / 146
4.5.9 Boeteclausules / 147
4.6 Samenvatting / 147
HOOFDSTUK 5 ONRECHTMATIGE DAAD / 151
5.1 Inleiding / 151
5.2 Onrechtmatige daad / 153
5.2.1 Onrechtmatigheid / 154
5.2.2 Causaliteit / 156
5.2.3 Schade / 157
5.2.4 Toerekening / 158
5.2.5 Relativiteit / 161
5.3 Naar een economische analyse van aansprakelijkheid / 162
5.3.1 Aansprakelijkheidssystemen / 163
5.3.2 Mate van zorg en aantal activiteiten / 164
5.4 Aansprakelijkheidssystemen vergeleken: unilaterale ongevallen / 165
5.4.1 De mate van zorg: een voorbeeld / 166
5.4.2 Een algemener analyse van de mate van zorg / 170
5.4.3 Het aantal activiteiten / 176
5.4.4 Conclusies / 181
5.5 Aansprakelijkheidssystemen vergeleken: bilaterale ongevallen / 181
5.5.1 De mate van zorg / 183
5.5.2 Het aantal activiteiten / 191
5.5.3 Conclusies / 192
5.6 Aansprakelijkheid van producenten / 193
5.6.1 Aansprakelijkheid van producenten voor schade van niet-klanten / 194
5.6.2 Aansprakelijkheid van producenten voor schade van klanten / 196
5.6.3 De Nederlandse wetgeving / 199
5.7 Samenvatting / 200
HOOFDSTUK 6 GESCHILBESLECHTING / 203
6.1 Inleiding / 203
6.2 Schade, rechtszaak en schikking / 206
6.2.1 De beslissingsboom / 206
6.2.2 Vraag 1: kan B geloofwaardig dreigen? / 210
6.2.3 Vraag 2: schikking of rechtszaak? / 211
6.2.4 Vraag 3: doen of niet doen? / 213
6.2.5 De uitkomst van de interactie tussen A en B / 214
6.2.6 Cijfervoorbeeld: de invloed van de kansinschattingen van partijen / 216
6.2.7 Invloed van de kansinschattingen van partijen: conclusies / 220
6.2.8 Invloed van de proceskosten / 224
6.3 Geschilbeslechting en efficiëntie / 226
6.3.1 Efficiëntie / 226
6.3.2 Generalisatie / 228
6.4 Gesubsidieerde rechtsbijstand / 232
6.5 Geschilbeslechting in Nederland / 234
6.6 Samenvatting / 237
HOOFDSTUK 7 ONVOLLEDIGE MEDEDINGING / 241
7.1 Inleiding / 241
7.2 Monopolie / 242
7.2.1 Vormen van monopolie / 242
7.2.2 Winstmaximaliserend gedrag / 243
7.2.3 Welvaartseffecten / 249
7.2.4 Prijsdiscriminatie / 254
7.2.5 Corrigerend overheidsingrijpen: marginalekostenregel / 255
7.2.6 Natuurlijk monopolie / 257
7.3 Oligopolie en kartelvorming / 261
7.3.1 Duopolie / 262
7.3.2 Welvaartseffecten van het duopolie / 266
7.3.3 Kartelvorming / 268
7.3.4 Welvaartsbeoordeling van het oligopolie in breder perspectief / 269
7.4 Onvolledige mededinging en mededingingsbeleid / 270
7.4.1 Afbakening van de relevante markt / 271
7.4.2 Verbod op mededingingsafspraken / 273
7.4.3 Verbod op misbruik van economische machtsposities / 276
7.4.4 Concentratietoezicht / 277
7.5 Samenvatting / 278
HOOFDSTUK 8 MILIEURECHT / 281
8.1 Inleiding / 281
8.2 Milieuschade en de rol van transactiekosten / 282
8.2.1 Milieuschade als negatief extern effect / 282
8.2.2 Efficiënte uitkomst bij het ontbreken van transactiekosten / 286
8.2.3 Milieuschade en transactiekosten / 291
8.2.4 Milieurecht en transactiekosten / 293
8.3 Lage transactiekosten: privaatrecht / 294
8.4 Hoge transactiekosten: privaat- en publiekrecht / 296
8.4.1 Privaatrecht / 296
8.4.2 Publiekrecht / 299
8.4.3 Heffingen / 300
8.4.4 Regulering via algemene regels en vergunningen / 306
8.4.5 Verhandelbare emissierechten / 310
8.5 Samenvatting / 314
HOOFDSTUK 9 SOCIALE ZEKERHEID / 317
9.1 Inleiding / 317
9.2 De markt voor verzekeringen / 319
9.2.1 De vraag naar verzekeringen / 319
9.2.2 Het aanbod van verzekeringen / 323
9.2.3 Evenwicht op de verzekeringsmarkt / 325
9.3 Efficiëntie en falen van de verzekeringsmarkt / 327
9.4 Falende verzekeringsmarkten en de overheid / 335
9.4.1 Selectief overheidsingrijpen / 335
9.4.2 Het stelsel van sociale zekerheid in Nederland / 338
9.4.3 De overheid en de voorziening van bestaanszekerheid / 340
9.4.4 Overheidsinterventie en efficiëntie / 348
9.4.5 Uitvoeringskosten en moreel risico / 350
9.5 Falende overheidsinterventie / 352
9.6 Samenvatting / 356
HOOFDSTUK 10 MISDAAD EN STRAF / 359
10.1 Inleiding / 359
10.2 Het begrip strafbaar feit / 360
10.3 Wanneer strafrecht? / 363
10.3.1 Schade / 363
10.3.2 Plaats en functie van het strafrecht / 365
10.3.3 Naar een efficiënt strafrechtelijk systeem / 370
10.4 Een economisch model van crimineel gedrag / 371
10.4.1 Persoonlijk gewin van de dader / 373
10.4.2 Strafrisico / 374
10.4.3 Lonende wetsovertredingen / 376
10.4.4 Invloed van de risicohouding / 377
10.4.5 Maatschappelijke omvang van de criminaliteit / 382
10.5 Efficiënte aanpak criminaliteitsbestrijding / 383
10.5.1 Kosten van het strafrechtelijke systeem / 385
10.5.2 Keuze van de strafsoort / 386
10.5.3 Hoogte en samenstelling van het strafrisico, de basisredenering / 387
10.5.4 Hoogte en samenstelling van het strafrisico nader bekeken / 390
10.5.5 Rechtvaardigheid / 393
10.6 Misdaad en straf in Nederland / 395
10.7 Legalisering van drugs? / 400
10.8 Faire procesvoering / 405
10.9 Samenvatting / 408
HOOFDSTUK 11 EPILOOG / 411
LITERATUURSUGGESTIES / 415
TREFWOORDENREGISTER / 417
Mensen die dit boek kochten, kochten ook...
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht