Prof.mr. R.J.N. Schlössels is hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Meer over de auteursBestuursrecht in de sociale rechtsstaat Band 2
Rechtsbescherming/Overheidsaansprakelijkheid
Samenvatting
Het handboek Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat bestaat uit twee banden. Band 1 (2017) behandelt de Grondslagen, Begrippen, Normering, Organisatie, Wet- en regelgeving, Uitvoering en Handhaving. Band 2 (2019) behandelt Rechtsbescherming en Overheidsaansprakelijkheid.
Het handboek Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat behandelt het algemeen deel van het bestuursrecht vanuit een zo breed mogelijke benadering. Niet alleen de normerende en waarborgfunctie van het bestuursrecht komen aan de orde, maar ook de instrumentele functie. De instrumentele functie van het bestuursrecht dient een volwaardige plaats te hebben bij de bespreking van de algemene leerstukken en begrippen van dat rechtsgebied.
Daarnaast wordt uitgegaan van de centrale betekenis van de beginselen van de democratische rechtsstaat als beoordelingskader bij uitstek van het positieve bestuursrecht. Deze gedachte zet zich voort in de behandeling van vragen over de verhouding tussen staat en samenleving, maar ook over zaken als delegatie van wetgeving, gebruik van vergunningstelsels en de inrichting van de bestuursrechtspraak.
Specificaties
Inhoudsopgave
LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN / XXVII
HOOFDSTUK 23
Het stelsel van rechtsbescherming tegen de overheid, grondslagen van het bestuursprocesrecht en klachtrecht / 1
23.1 INLEIDING / 1
720 Bestuursrechtspraak als waarborg / 1
721 Het begrip bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 2
722 Varianten van bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 5
723 Het begrip rechtspraak / 6
724 Het begrip bestuursrechtspraak / 6
725 Argumenten voor en tegen afzonderlijke bestuursrechtspraak; enkele randvoorwaarden / 8
726 Het begrip bestuursrechter / 9
727 Verschillende bestuursrechters en rechtsgangen; het systeem van rechtsbescherming tegen de overheid / 10
728 De karakteristieken van het bestuursprocesrecht / 13
729 Klachtrecht / 14
23.2 CONSTITUTIONELE ASPECTEN EN DE GESCHIEDENIS VAN DE BESTUURSRECHTSPRAAK / 15
23.2.1 Constitutioneel kader / 15
730 Bestuursrechtspraak en Grondwet / 15
731 Administratief beroep / 16
732 Recht op een rechter en andere constitutionele waarborgen / 17
733 Belang van art. 6 EVRM en art. 47 Handvest Grondrechten EU voor het bestuursprocesrecht / 18
734 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechtspraak / 20
735 Rechtspraak door de Raad van State / 23
23.2.2 Korte geschiedenis van de algemene bestuursrechtspraak (1848-1994) / 26
736 De periode tot 1887 / 26
737 De Grondwet van 1887 en het stranden van de voorstellen van Loeff / 27
738 De commissies Koolen en De Monchy; de Wet Bab / 28
739 De komst van de Wet AROB / 29
23.2.3 De gespecialiseerde bestuursrechtspraak / 29
740 De komst van de bijzondere bestuursrechters / 29
741 De TwK-rechtspraak; een bijzonder geval / 31
23.2.4 De herziening van de rechterlijke organisatie / 31
742 Knelpunten in het stelsel van bestuursrechtspraak / 31
743 Staatscommissie / 32
744 Herziening van de rechterlijke organisatie / 33
745 Voltooiing eerste fase / 35
23.2.5 Het stelsel van bestuursrechtspraak en het vraagstuk van de rechtseenheid / 36
746 Algemene ontwikkelingen, minder versnippering, twee instanties / 36
747 Vergroten inzichtelijkheid van de competentieverdeling tussen de bestuursrechters / 37
748 Verdere integratie en het vraagstuk van de rechtseenheid / 38
749 Informele afstemming en overleg; rechterlijk beleid; institutionele voorzieningen / 40
23.3 GRONDSLAGEN, ALGEMENE LEERSTUKKEN EN KENMERKEN VAN HET BESTUURSPROCESRECHT / 45
23.3.1 Constitutionele randvoorwaarden / 45
750 Grondslagen, beginselen en kenmerken / 45
751 Invloed van het EVRM op het bestuursprocesrecht / 50
752 Toegang tot de rechter / 52
753 Fair trial en equality of arms / 55
754 Full jurisdiction / 58
755 Redelijke termijn / 60
756 De invloed van het EU-recht op het bestuursprocesrecht / 65
757 Gevolgen voor het nationale bestuursprocesrecht / 69
23.3.2 Het uniforme bestuursprocesrecht; doelstellingen / 71
758 Totstandkoming van het uniforme procesrecht / 71
759 Verdere relativering van de uniformiteit van het bestuursprocesrecht / 72
760 Recours objectif versus recours subjectif / 74
761 Het uniforme bestuursprocesrecht: een mengvorm / 75
762 Verbod op reformatio in peius / 77
763 Verbod op ultra petita / 80
764 Discussies over de doelstellingen van het bestuursprocesrecht / 81
765 Relativiteitstoets, Schutznormleer, Europese implicaties / 86
23.3.3 Overige karakteristieken en kenmerken van het bestuursprocesrecht / 90
766 Toetsing van besluiten ex tunc / 90
767 Grenzen aan de ex tunc-toetsing / 91
768 Actieve rechter; uitgangspunt van niet-lijdelijkheid / 95
769 Vrij-bewijsleer; bewijsrechtelijke ontwikkelingen / 99
770 Materieel en formeel bewijsrecht; bewijslevering in het bestuursprocesrecht / 101
771 Bronnen van bestuursrechtelijke bewijsregels; de bewijslastverdeling bij beschikkingen / 103
772 Bijzondere wetgever en vuistregels inzake bewijslevering / 105
773 Binding aan rechterlijke bewijsoordelen; onrechtmatig verkregen bewijs / 107
774 Overige karakteristieken van het bestuursprocesrecht / 110
23.3.4 Ontwikkelingen in het uniform bestuursprocesrecht / 111
775 Formalisering van het bestuursprocesrecht / 111
776 Het trechtermodel, de gronden- en bewijsfuik; algemene aspecten / 113
777 Uitdrukkelijk en zonder voorbehoud in eerste aanleg verworpen gronden / 122
778 Tijdigheid en finaliteit van bestuursrechtspraak / 125
779 Tijdigheid / 127
780 Finale geschilbeslechting en het besluitmodel / 130
781 Finaliteit, bestuur en rechter / 131
782 Alternatieve geschilbeslechting / 133
23.4 AANVULLENDE RECHTSBESCHERMING DOOR DE BURGERLIJKE RECHTER / 136
23.4.1 Restrechter met een vangnetfunctie / 136
783 Algemene karakteristieken / 136
23.4.2 Bevoegdheid van de burgerlijke rechter / 137
784 De keuze voor de objectum litis-leer / 137
785 Consequente toepassing / 140
23.4.3 Ontvankelijkheid van de eiser in zijn vordering / 140
786 Algemeen / 140
787 Ontvankelijkheid; algemene en publieke belangen / 141
788 Burgerlijke rechter en trias politica / 143
789 Ontvankelijkheidsleer; bijzondere rechtsgang levert potentieel hetzelfde resultaat / 145
790 Ontvankelijkheidsleer; onvoldoende rechtsbescherming bijzondere rechtsgang / 146
791 Ontvankelijkheidsleer; schadevergoeding voor appellabele besluiten / 148
792 Alleen bij vorderingen tegen de overheid / 149
23.5 OMBUDSMAN EN INTERNE KLACHTPROCEDURES / 150
23.5.1 Inleiding / 150
793 Vormen / 150
23.5.2 De ombudsmanvoorziening / 151
794 Ontstaan / 151
795 Functies ombudsmanvoorziening / 152
796 Aanvullend karakter ten opzichte van rechtsbescherming / 154
23.5.3 Nationale ombudsman en decentrale ombudsmannen en -commissies / 154
797 Benoeming en ontslag Nationale ombudsman / 154
798 Instelling decentrale ombudsmannen en -commissie / 155
799 Landelijk dekkend stelsel / 156
23.5.4 Klachtrecht bij een ombudsman / 157
800 Bevoegdheid / 157
801 Procedure. Kenbaarheidsvereiste / 159
802 Onderzoek op eigen initiatief / 160
803 Afgrenzing met andere rechtsgangen / 160
804 Oordeel / 160
23.5.5 Interne klachtprocedures / 163
805 Awb-regeling / 163
806 Algemene bepalingen klachtrecht / 164
807 Behandeling van klaagschriften / 164
808 Klachtadviesprocedure / 166
HOOFDSTUK 24
Het uniforme bestuursprocesrecht, de procedure in eerste aanleg, voorlopige voorziening en hoger beroep / 169
24.1 INLEIDING / 169
809 Bestuursprocesrecht in beweging / 169
810 Actuele ontwikkelingen en de maatschappelijke context / 171
811 Invloed van de bestuursrechtspraak op de vormgeving van het procesrecht / 174
24.2 SYSTEMATIEK VAN HET BESTUURSPROCESRECHT / 175
812 Verhouding tussen hoofdstuk 6 en 8 van de Algemene wet bestuursrecht / 175
813 Verhouding tot hoofdstuk 7 / 176
814 Verplichte voorprocedure; samenloop voorprocedures / 177
24.3 ALGEMENE BEPALINGEN / 178
815 Twee afdelingen / 178
816 De gelijkstelling van art. 6:2 Awb / 179
817 Rechtsbescherming bij niet tijdig beslissen; algemeen / 181
818 Beroep bij niet tijdig beslissen / 183
819 Voorbereidingsbeslissingen / 184
820 Overige algemene bepalingen / 185
821 Eisen bezwaar- of beroepschrift / 185
822 Bezwaar- of beroepstermijn; aanvang en einde van de termijn; bewijs / 189
823 Tijdige indiening; ontvangst- en verzendtheorie / 192
824 Premature indiening; verschoonbaarheid van een termijnoverschrijding / 195
825 Termijn bij niet tijdig besluit / 199
826 Beperking beroepsrecht; procedurele uitsluiting / 200
827 Onderdelentrechter / 201
828 Ontvangstbevestiging; procedurele informatie / 204
829 Doorzendplicht / 204
830 Geen schorsende werking / 206
831 Toezending van stukken aan de gemachtigde / 208
832 Intrekking, wijziging en vervanging hangende bezwaar en beroep / 209
833 Het van rechtswege meenemen van nieuwe besluiten nader bezien / 212
834 Beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit; alsnog reëel besluit / 215
835 Intrekken bezwaar en beroep / 215
836 Het passeren van een schending van het recht / 215
837 Overige bepalingen hoofdstuk 6 / 220
24.4 BEZWAAR EN ADMINISTRATIEF BEROEP / 221
24.4.1 De bezwaarschriftprocedure / 221
838 De functies van de bezwaarschriftprocedure / 221
839 De rechtsbeschermingsfunctie / 222
840 De leer-, filter- en verduidelijkingsfunctie / 223
841 Uitzondering van bezwaar / 224
842 Rechtstreeks beroep (prorogatie); algemeen; procedure / 225
843 Rechtstreeks beroep; geschiktheidscriterium / 227
844 Hoorplicht / 228
845 Uitzonderingen / 229
846 Voorbereiding van de hoorzitting / 231
847 De hoorzitting / 233
848 Beslistermijnen / 235
849 Aard en grondslag van de heroverweging / 236
850 Gegrondheid van het bezwaar en de herroeping van het primair besluit / 240
851 Beslissingsbevoegdheid in bezwaar; delegatie en mandaat / 243
852 Adviescommissie / 244
853 Overige bepalingen / 245
854 Massaal bezwaar / 246
24.4.2 Administratief beroep / 247
855 Verhouding tussen bezwaar en administratief beroep / 247
856 Hoorplicht / 248
857 Procedure en beslistermijn / 248
24.5 PROCEDEREN BIJ DE BESTUURSRECHTER / 249
858 Introductie hoofdstuk 8 Awb / 249
24.5.1 Algemene bepalingen over het beroep in eerste aanleg / 251
859 Rechtsmacht en absolute competentie / 251
860 De keuze voor het besluitbegrip / 252
861 Gelijkstelling met besluit; feitelijke handelingen / 253
862 Overige gelijkstellingen / 254
863 Geen beroep tegen algemeen verbindende voorschriften en
beleidsregels / 255
864 Geen beroep tegen besluiten ter voorbereiding van een privaatrechtelijke rechtshandeling / 257
865 Uitgezonderde besluiten en negatieve lijst / 260
866 Verhouding van administratief beroep en bestuursrechtelijke rechtsgangen / 262
867 Relatieve competentie / 263
868 Enkelvoudige of meervoudige kamers; grote kamer / 264
869 Conclusie / 265
870 Verwijzing, voeging en splitsing / 267
871 Wraking en verschoning / 267
872 Partijen in het geding / 269
873 Procesvertegenwoordiging en bijstand / 270
874 Elektronisch bestuurlijk procederen / 272
24.5.2 Behandeling van het beroep in eerste aanleg / 274
875 Griffierecht / 274
24.5.2.1 Vooronderzoek en bestuurlijke lus / 277
876 Verweerschrift en ambtsberichten / 277
877 Informatieplicht; cautie in bestuurlijke boetezaken / 278
878 Geheimhoudingsregeling; recht doen op geheime stukken / 279
879 Repliek en dupliek / 282
880 Verzoek om inlichtingen en stukken / 283
881 Horen van partijen, comparitie en getuigen / 283
882 Deskundigen, tolken en onderzoek ter plaatse / 285
883 Bestuurlijke lus / 288
24.5.2.2 Versnelde en vereenvoudigde behandeling / 292
884 Wettelijk kader versnelde behandeling / 292
885 Termijnbekorting en beëindiging versnelde behandeling / 293
886 Wettelijk kader vereenvoudigde behandeling / 294
887 Criteria vereenvoudigde behandeling / 294
888 Verzet / 295
889 Behandeling verzet / 297
890 Beroep bij niet tijdig beslissen / 298
24.5.2.3 Gewone behandeling / 298
891 Afdoening zonder zitting / 298
892 Voorbereiding van de zitting en indiening nadere stukken; tiendagentermijn / 299
893 Getuigen, deskundigen en tolken / 302
894 Zitting en openbaarheid / 303
895 Horen wederpartij en getuigen / 304
896 Schorsing onderzoek ter zitting, laatste woord en sluiting onderzoek / 305
24.5.2.4 Uitspraak / 306
897 Schriftelijk of mondeling; termijn / 306
898 Omvang van het geding; grondslag voor de uitspraak / 307
899 Beroepsgronden en ambtshalve aanvulling van rechtsgronden / 309
900 Ambtshalve toetsing; bepalingen van openbare orde / 310
901 EVRM en Unierecht / 315
902 Ambtshalve feitenaanvulling / 318
903 Relativiteitsvereiste / 319
904 Dicta / 325
905 Niet-ontvankelijkheid en procesbelang / 326
906 Gegrondheid en ongegrondheid van het beroep / 330
907 De vernietiging / 331
908 Gedektverklaring; in stand laten van de rechtsgevolgen / 332
909 Zelf in de zaak voorzien / 334
910 Zelf voorzien en primair besluit / 340
911 Opnieuw voorzien door het bestuursorgaan; effect aangeklede uitspraak / 340
912 Bestuurlijke lus, tussenuitspraak en afdoening / 343
913 Schadevergoeding; verzoekschriftprocedure / 347
914 Vergoeding van griffierecht / 348
915 Proceskostenveroordeling: algemeen / 349
916 Kostenveroordeling ten bate en ten laste van partijen / 351
917 Forfaitair stelsel / 352
918 Overige bepalingen; dictum en motivering van de uitspraak / 355
24.5.2.5 Voorlopige voorziening en kortsluiting / 357
919 Kenmerken van de voorlopige voorziening / 357
920 Rechtsmacht voorzieningenrechter / 360
921 Onverwijlde spoed / 361
922 Toewijsbaarheid van een voorziening / 363
923 Eisen op grond van het Unierecht / 364
924 Procedure / 365
925 Termijn voor het doen van een verzoek / 365
926 Zitting / 366
927 Uitspraak / 366
928 Werking in de tijd / 367
929 Opheffing of wijziging / 368
930 Kortsluiting / 369
24.6 HOGER BEROEP / 370
931 Hoger beroep versus cassatie; functies van het hoger beroep / 370
932 Hoofdregel: bestuursrechtspraak in twee feitelijke instanties / 373
933 Sprongberoep; judiciële lus / 374
934 Rechtsmacht in hoger beroep / 375
935 Wettelijke appelverboden; doorbreking appelverboden / 376
936 Partijen / 377
937 Slechts hoger beroep tegen einduitspraken; niet tegen procesbeslissingen / 378
938 Tussenuitspraak / 379
939 Procesbelang en gezag van gewijsde / 379
940 Rechtsoverwegingen ten overvloede / 380
941 Procesbelang bij hoger beroep; gegrond en ongegrond beroep, uitdrukkelijk verworpen gronden en onbesproken gronden / 381
942 Incidenteel hoger beroep / 384
943 Schorsende werking / 387
944 Devolutieve werking; omvang geding / 388
945 Afdoening, uitspraak en dicta / 388
24.7 HERZIENING / 390
946 Algemeen; het stellen van nova; misslagen / 390
HOOFDSTUK 25
Overheidsaansprakelijkheid: algemene leerstukken / 393
25.1 HET OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEIDSRECHT / 393
947 Overheidsaansprakelijkheid: twee bloedgroepen / 393
948 Overheidsaansprakelijkheid en rechtsstaat: de onrechtmatige overheidsdaad / 393
949 Overheidsaansprakelijkheid en rechtsstaat: de rechtmatige overheidsdaad / 395
25.2 VORMEN VAN OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID / 396
950 Vermogensrechtelijke overheidsaansprakelijkheid / 396
951 Aansprakelijkheid voor justitieel optreden / 397
952 Strafrechtelijke overheidsaansprakelijkheid / 400
953 Staatsrechtelijke verantwoordelijkheid / 400
954 Overheidsaansprakelijkheid: ‘gewone’ aansprakelijkheid? / 401
955 Buitenlandse rechtsstelsels / 402
25.3 ALGEMENE ASPECTEN VAN VERMOGENSRECHTELIJKE OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID / 405
956 De aansprakelijke persoon / 405
957 Rechtsgrond van aansprakelijkheid wegens onrechtmatige overheidsdaad / 407
958 Rechtsgrond van aansprakelijkheid bij rechtmatige overheidsdaad / 408
959 Uitdijende overheidsaansprakelijkheid? / 410
960 Overmatige aandacht voor rechtsmachtkwesties / 411
25.4 TWEE DECENNIA ONTWIKKELINGEN IN DE BEVOEGDHEID OM OVER SCHADECLAIMS TE OORDELEN / 412
961 Onrechtmatig overheidshandelen: geen terugtocht van de burgerlijke rechter; situatie tot medio 2013 / 412
962 Nadeelcompensatie: terugtred van de burgerlijke rechter / 413
963 Discussies over de rechtsmachtverdeling / 414
964 De nieuwe taakverdeling tussen burgerlijke rechter en bestuursrechter / 416
HOOFDSTUK 26
Overheidsaansprakelijkheid voor onrechtmatig handelen / 419
26.1 INLEIDING / 419
965 De onrechtmatige overheidsdaad / 419
26.2 GESCHIEDENIS VAN DE ONRECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD / 419
966 Het leerstuk van de onrechtmatige overheidsdaad: toepassing van het ‘gemene’ recht / 419
967 De onrechtmatige overheidsdaad: de verfijning van een algemeen leerstuk / 422
968 Onrechtmatigheid: rechtsinbreuk en handelen in strijd met de wet / 423
969 Onrechtmatigheid: schending van ongeschreven recht / 425
970 Onrechtmatigheid en bestuurlijke discretie / 428
26.3 AANSPRAKELIJKHEID VOOR APPELLABELE BESLUITEN / 429
971 Algemeen / 429
972 Burgerlijke rechter en bestuursrechtelijke kolom: de noodzaak van taakafbakening / 430
973 Het leerstuk van de formele rechtskracht / 432
974 Ratio van de leer van formele rechtskracht; verhouding tot de ontvankelijkheidsleer / 434
975 Strikte toepassing formele rechtskrachtleer / 436
976 Formele rechtskracht bij meerdere belanghebbenden / 437
977 Formele rechtskracht: de uitzonderingen / 437
978 Heesch/Van de Akker en de eerste uitzondering / 439
979 Tweede uitzondering: erkenning door bestuursorgaan / 440
980 Derde uitzondering: bestuursrechter schond fundamentele rechtsbeginselen / 440
981 Vierde uitzondering: benadeelde is geen belanghebbende / 441
982 Niet tijdig beslissen valt buiten formele rechtskrachtsleer / 442
983 Feitelijke voorbereidingshandelingen soms binnen formele rechtskracht / 444
984 Feitelijke voorbereidingshandelingen voor vernietigd besluit; aansluitingsregel / 447
985 Formele rechtskracht en Unierecht / 448
986 De heroverwegingsplicht uit Kühne & Heitz / 449
987 Niet-uitputting rechtsmiddelen; toch heroverwegingsplicht? / 451
988 Besluit blijkt achteraf in strijd met Unierecht; aansprakelijkheid? / 452
989 Formele rechtskracht en Internationale mensenrechten / 453
990 Onrechtmatige besluiten; oordeel bestuursrechtelijke kolom primeert in aansprakelijkheidsprocedure / 454
991 Primaat van de bestuursrechtelijke kolom; (on)rechtmatigheid primair besluit / 454
992 Primaat van de bestuursrechtelijke kolom: oneigenlijke formele rechtskracht van vernietigde besluiten / 456
993 Primaat van de bestuursrechtelijke kolom: (on)rechtmatigheid primair besluit en ‘verlengde besluitvorming’ / 458
994 Ratio oneigenlijke formele rechtskracht/primaat bestuursrechtelijke kolom / 460
995 Formele en oneigenlijke formele rechtskracht: de kritiek / 460
996 Primaat van de bestuursrechtelijke kolom en verjaring / 462
997 Intermezzo: toetsing van appellabele besluiten door de strafrechter / 464
998 Het toerekenbaarheidsvereiste / 467
999 Art. 6:163 BW en art. 6:69a Awb: twee verschillende relativiteitsvereisten / 468
1000 Het relativiteitsvereiste in het overheidsaansprakelijkheidsrecht / 471
1001 Het relativiteitsvereiste bij schending van formele a.b.b.b. / 474
1002 Aanvullende beoordeling via de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm / 476
1003 Causaal verband / 476
1004 De leer van het hypothetisch rechtmatig besluit / 477
1005 Redelijke toerekening; schadebeperking; aan benadeelde toe te rekenen omstandigheden / 481
1006 Geen doorbreking causaal verband door latere alternatieve schadeoorzaak / 483
1007 De bestuursrechter als schadevergoedingsrechter; aansluiting bij het civiele aansprakelijkheidsrecht / 484
1008 Achtergrond van Titel 8.4 Awb (Schadevergoeding) / 486
1009 De schadevergoedingsbevoegdheid van de bestuursrechter, art. 8:88 en 8:89 Awb / 487
1010 De verzoekschriftprocedure / 490
1011 De bestuursrechter: formele en oneigenlijke formele rechtskracht / 492
1012 De bestuursrechtelijke schadevergoedingsrechter; onrechtmatigheid primair besluit na een succesvol vernietigingsberoep / 493
1013 De bestuursrechtelijke schadevergoedingsrechter: causaal verband / 494
1014 Materiële schadevergoeding; wettelijke rente / 495
1015 Immateriële schadevergoeding; compensatie bij schending redelijke termijn / 496
1016 Kostenvergoeding bestuurlijke voorprocedure en beroep / 497
26.4 AANSPRAKELIJKHEID VOOR NIET-APPELLABELE BESLUITEN / 499
1017 Niet-appellabele besluiten / 499
26.5 AANSPRAKELIJKHEID VOOR FEITELIJK BESTUURSHANDELEN / 500
1018 Feitelijk bestuurshandelen / 500
1019 Overheidsaansprakelijkheid voor ‘openbare opstallen’ / 501
1020 Onjuiste informatieverstrekking en niet waargemaakte toezeggingen / 506
1021 Algemene informatieverstrekking / 510
26.6 AANSPRAKELIJKHEID VOOR GEBREKKIG TOEZICHT EN GEBREKKIGE HANDHAVING / 512
1022 De problematiek van het falend toezicht / 512
1023 Een afgeleide aansprakelijkheid; terughoudendheid geboden? / 513
1024 IJkpunten voor aansprakelijkheid / 515
1025 De rechtsontwikkeling gewogen / 518
26.7 AANSPRAKELIJKHEID VOOR WET- EN REGELGEVING / 519
1026 Wetgeving in formele zin, lagere algemeen verbindende voorschriften en beleidsregels: de rol van de burgerlijke rechter / 519
1027 Exceptieve toetsing door straf- of bestuursrechter / 521
1028 Het civiele wetgevingsgeding: ontvankelijkheidsregels / 521
1029 Het civiele wetgevingsgeding: volgplichtjurisprudentie / 524
1030 Het civiele wetgevingsgeding: uitspraakbevoegdheden / 525
1031 Lagere regelgeving: materiële beoordeling / 526
1032 Wetgeving in formele zin: het toetsingsverbod van art. 120 Gw / 529
1033 Contra legem-werking van ongeschreven recht / 531
1034 Onrechtmatige formele wetgeving: belang van het supranationale recht / 532
26.8 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ONRECHTMATIGE RECHTSPRAAK / 534
1035 Nationaal recht: beperkte rechtspraakaansprakelijkheid / 534
1036 Unierecht: ruimere erkenning rechtspraakaansprakelijkheid / 537
1037 Uitbreiding gewenst? / 538
1038 Schending van de redelijke termijn / 539
26.9 OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID OP GROND VAN EU-RECHT / 542
1039 Overheidsaansprakelijkheid als onmisbaar element van het unierecht / 542
1040 Francovich-aansprakelijkheid / 544
1041 Bescheiden impact op het nationale overheidsaansprakelijkheidsrecht / 546
HOOFDSTUK 27
Overheidsaansprakelijkheid voor rechtmatig handelen / 549
27.1 INLEIDING EN KORTE HISTORIE / 549
1042 Een versnipperd leerstuk / 549
1043 Beknopte schets van de rechtsontwikkeling / 550
27.2 RECHTSGROND EN MATERIEEL RECHT / 553
1044 Geldend recht: rechtsgrond of rechtsgronden voor nadeelcompensatie / 553
1045 Het égalitébeginsel; algemeen / 554
1046 Égalité: de abnormale last; normaal maatschappelijk of ondernemersrisico / 557
1047 Égalité: de abnormale last; drempels en kortingen / 560
1048 Égalité: de speciale last; referentiegroep / 562
1049 Égalité en draagkracht van de benadeelde / 564
1050 Égalité en evenredigheidsbeginsel: verschil / 565
1051 Evenredigheidsbeginsel als kapstok voor nadeelcompensatie / 566
1052 Het streven naar systematiek; andere rechtsgronden voor nadeelcompensatie / 569
1053 Overige vereisten voor nadeelcompensatie / 571
1054 Nadeelcompensatie en causaliteit / 571
1055 Nadeelcompensatie en risicoaanvaarding / 572
1056 Nadeelcompensatie en voordeelstoerekening / 574
1057 Nadeelcompensatie en schadebeperkingsplicht / 575
1058 Aard van de nadeelcompensatie / 575
1059 Afwenteling nadeelcompensatieplicht / 576
1060 Buitenwettelijke afwenteling; rechtsstatelijke bezwaren / 577
1061 Rechtsgrond voor afwenteling / 578
27.3 JURISPRUDENTIEEL NADEELCOMPENSATIERECHT / 579
1062 Algemeen / 579
1063 Geldend recht (2018): rechtsmacht en rechtsingang bij nadeelcompensatie / 580
27.3.1 Rechtspraak burgerlijke rechter / 581
1064 Onrechtmatig of rechtmatig? / 581
1065 Evolutie van de civiele rechtspraak: opkomst van de égalité / 582
27.3.2 Rechtspraak bestuursrechter / 585
1066 Het ‘onzelfstandig’ of ‘onzuiver’ schadebesluit / 585
1067 Paul Krugerbrug-uitspraken / 587
1068 Onzelfstandig schadebesluit; afsluitende opmerkingen / 587
1069 Nadeelcompensatie: ontwikkeling in de bestuurspraktijk / 588
1070 De gepubliceerde beleidsregel als grondslag voor appellabele compensatiebesluiten / 589
1071 Buitenwettelijke nadeelcompensatieregelingen / 590
1072 Zelfstandige schadebesluiten; formele en materiële connexiteitseis / 591
27.3.3 De verhouding tussen de procedurele wegen / 592
1073 Onzuivere schadebesluiten en formele rechtskracht; algemeen / 592
1074 Burgerlijke rechter, onzelfstandig schadebesluit en formele rechtskracht / 593
1075 Bestuursrechter: oordeel over ‘égalité’ ontkoppeld van formele rechtskracht / 594
27.4 WETTELIJK GEREGELDE SCHADEVERGOEDING BIJ RECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD / 594
1076 Volledige schadevergoeding versus compensatie / 594
27.4.1 Onteigening / 595
1077 Procedure en onteigeningsnoodzaak / 595
1078 Volledige schadeloosstelling / 598
1079 Belemmeringenwet Privaatrecht / 598
27.4.2 Wettelijke nadeelcompensatie / 599
1080 Verschillende bijzondere nadeelcompensatiebepalingen / 599
27.4.3 Planschadevergoeding / 600
1081 Begripsvorming: planschade en planschadevergoeding / 600
1082 Ontwikkeling van de rechtsgrond voor planschadevergoeding / 601
1083 Planvergelijking en schadevaststelling / 603
1084 Vergoedbaarheid van de schade: normaal maatschappelijk risico / 605
1085 Omstandigheden die aan vergoeding van schade in de weg staan: risicoaanvaarding, voordeelstoerekening, anderszins verzekerd zijn / 606
27.4.4 Titel 4.5 Awb ‘Nadeelcompensatie’ / 608
1086 Inleiding / 608
1087 Rechtsgrond en reikwijdte van de regeling; bevoegde rechter / 609
1088 Overige materiële aspecten / 611
1089 Procedurele aspecten / 612
JURISPRUDENTIEREGISTER / 615
WETSARTIKELENREGISTER / 681
TREFWOORDENREGISTER / 723
Mensen die dit boek kochten, kochten ook...
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht