Subsidierecht

Voorwoord bij de eerste druk / V
Voorwoord bij de tweede druk / VI
Voorwoord bij de derde druk / VII
Afkortingenlijst / XXI

DEEL I HET ALGEMEEN SUBSIDIERECHT
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Algemeen, bijzonder en Unierechtelijk subsidierecht / 1
1.2 De geschiedenis van het algemeen subsidierecht / 4
1.3 De totstandkoming van titel 4.2 Awb / 6
1.4 Recente ontwikkelingen in het algemeen subsidierecht / 9
1.5 De aard van de subsidietitel en haar plaats in de Awb / 11

HOOFDSTUK 2
Het subsidiebegrip / 17
2.1 Inleiding / 17
2.2 De materiële subsidiedefinitie van de Awb / 17
2.3 Een aanspraak op financiële middelen / 18
2.4 Door een bestuursorgaan verstrekt / 21
2.4.1 A-en b-bestuursorganen / 21
2.4.2 De subsidie nieuwe stijl / 25
2.4.3 Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter? / 26
2.4.4 De eis van een wettelijke grondslag bij subsidieverstrekking door buitenwettelijke b-bestuursorganen / 27
2.5 Met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager / 28
2.5.1 Gebonden overdracht / 28
2.5.2 Om wenselijke activiteiten te stimuleren / 29
2.5.3 Subsidie of schadevergoeding? / 30
2.6 Anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan verleende goederen of diensten / 33
2.6.1 Commerciële transacties / 33
2.6.2 Het aanbestedingsrecht / 34
2.6.3 Onderscheidende elementen voor scheidslijn met betaling / 36
2.7 Uitzonderingen / 42
2.7.1 Fiscale faciliteiten / 42
2.7.2 Subsidies aan overheden / 43
2.7.3 De bekostiging van het onderwijs / 46
2.8 Subsidiesoorten / 49

HOOFDSTUK 3
De bevoegdheid om te subsidiëren / 57
3.1 Inleiding / 57
3.2 De eis van een wettelijke grondslag / 58
3.2.1 Ratio van de eis van de wettelijke grondslag / 58
3.2.2 Regeling bij wettelijk voorschrift / 58
3.2.3 Delegatiemogelijkheden / 60
3.2.4 De eis van de wettelijke grondslag bij subsidieverlening door buitenwettelijke b-organen / 62
3.2.5 Gevolgen ontbreken wettelijke grondslag / 68
3.2.6 Evaluatie van subsidieregelingen / 72
3.3 Uitzonderingen op het vereiste van de wettelijke grondslag / 72
3.3.1 Inleiding / 72
3.3.2 Spoedeisende subsidies / 72
3.3.3 Europese subsidies / 73
3.3.4 Begrotingssubsidies / 75
3.3.5 Incidentele subsidies / 76
3.3.6 Geen wettelijke grondslag noodzakelijk, maar toch algemene regels van toepassing / 77
3.3.7 Verslagleggingsplicht / 79

HOOFDSTUK 4
Eisen aan subsidieregelingen en de aanwijzingen voor subsidieverstrekking / 83
4.1 Inleiding / 83
4.2 Wel of geen subsidieregeling opstellen? / 84
4.3 Wat is een wettelijk voorschrift? / 85
4.4 Elementen van een subsidieregeling / 87
4.4.1 Inleiding / 87
4.4.2 Omschrijving subsidiabele activiteiten / 88
4.4.3 Omschrijving subsidiabele activiteiten in verhouding tot kaderwet en ASV / 88
4.4.4 De subsidieontvanger / 89
4.4.5 ‘Eerst verlenen, dan vaststellen’ of ‘direct vaststellen’? / 89
4.4.6 Criteria om voor subsidie in aanmerking te komen/weigeringsgronden / 90
4.4.7 Subsidieplafond en verdeelsystematiek / 90
4.4.8 Volledigheid van de aanvraag / 92
4.4.9 Subsidiebedrag / 92
4.4.10 Subsidieverplichtingen / 93
4.4.11 Vermogensvorming / 95
4.4.12 Subsidievaststelling / 95
4.4.13 Intrekking en wijziging nog niet vastgestelde subsidie / 96
4.4.14 Betaling in gedeelten / 96
4.4.15 Boekjaarsubsidies / 96
4.4.16 Horizonbepaling bij subsidieregelingen van het Rijk / 97
4.4.17 Verhouding tot titel 4.4 Awb (bestuursrechtelijke geldschulden) / 98
4.4.18 Discretionaire bevoegdheden Awb niet ‘dichtregelen’ / 99
4.5 Aanwijzingen voor subsidieverstrekking / 99
4.5.1 Inleiding / 99
4.5.2 Status van de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking / 99
4.5.3 Doel van de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking: lastenreductie / 100
4.5.4 Reikwijdte van de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking / 100
4.5.5 Drie arrangementen / 102
4.5.6 Uniformering en vereenvoudiging van begrippen en verplichtingen / 105
4.5.7 Misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies / 106
4.5.8 Evaluatie en horizonbepaling / 107
4.6 Staatssteunrecht / 107
4.7 Europese subsidies / 112
\
DEEL II HET SUBSIDIEPROCES
HOOFDSTUK 5
Het proces van subsidieverstrekking / 119
5.1 Inleiding / 119
5.2 De subsidieaanvraag / 121
5.2.1 De inhoud van de aanvraag / 122
5.2.2 Standaard aanvraagformulier / 122
5.2.3 Verantwoordelijkheden aanvrager / 123
5.2.4 Kennelijke fouten in de aanvraag / 124
5.2.5 Wijzigen of aanvullen van de aanvraag / 125
5.2.6 Onvolledige aanvragen / 125
5.2.7 De beoordeling van de aanvraag / 127
5.2.8 Advies over de aanvraag / 127
5.3 Weigeringsgronden / 130
5.3.1 Inleiding / 130
5.3.2 Weigeringsgronden in de Awb / 131
5.3.3 Weigeringsgronden in bijzondere subsidieregelingen / 134
5.3.4 De hoorplicht / 135
5.4 De subsidieverlening / 137
5.4.1 Inleiding / 137
5.4.2 De beslistermijn / 138
5.4.3 De inhoud van de subsidieverlening / 139
5.4.4 In verleningsbeschikking verwijzen naar aanvraag en begroting / 140
5.4.5 Voorwaardelijke subsidieverlening / 141
5.5 De subsidievaststelling / 144
5.5.1 Inleiding / 144
5.5.2 Aan de vaststelling is een verlening voorafgegaan / 146
5.5.3 Aan de vaststelling is geen verlening voorafgegaan / 150
5.5.4 Ambtshalve vaststelling / 151
5.5.5 De hoorplicht / 152
5.5.6 De inhoud van de vaststellingsbeschikking / 153
5.5.7 De beslistermijn / 155

HOOFDSTUK 6
Verplichtingen van de subsidieontvanger / 157
6.1 Inleiding / 157
6.2 Het rechtskarakter van subsidieverplichtingen / 158
6.3 Kenbare subsidieverplichtingen / 159
6.4 Verplichtingen geregeld in de Awb / 161
6.5 Standaardverplichtingen / 164
6.6 Andere doelgerichte verplichtingen / 165
6.6.1 Subsidies met een wettelijke grondslag / 166
6.6.2 Subsidies zonder een wettelijke grondslag / 167
6.7 Oneigenlijke verplichtingen / 167
6.8 Verplichtingen opgelegd bij verleningsbeschikking of vaststellingsbeschikking / 172
6.9 Uitwerken van subsidieverplichtingen / 174

HOOFDSTUK 7
Intrekking en wijziging / 179
7.1 Inleiding / 179
7.2 Intrekking ‘ex tunc’ van de subsidieverlening / 180
7.3 Intrekken verlening of lager vaststellen? / 183
7.4 Gehele of gedeeltelijke intrekking verleningsbeschikking? / 183
7.5 Intrekking ‘ex tunc’ van de subsidievaststelling / 184
7.6 Intrekken na een directe vaststelling / 190
HOOFDSTUK 8
Betaling, terugvordering en verrekening van subsidiebedragen / 193
8.1 Inleiding / 193
8.2 Betaling door het bestuursorgaan / 194
8.2.1 Inleiding / 194
8.2.2 De netwerksubsidie: betaling aan samenwerkingsverbanden / 195
8.2.3 Wijze van betaling / 196
8.2.4 Rechtskarakter van de betaling / 197
8.2.5 De betalingstermijn / 198
8.2.6 Betaling in gedeelten / 199
8.2.7 Gevolgen van te late betaling door het bestuursorgaan / 200
8.2.8 Verjaring van vorderingen op het bestuursorgaan / 202
8.2.9 De betaling van voorschotten / 203
8.2.10 Opschorting van betalingen / 204
8.3 Terugvordering / 205
8.3.1 Inleiding / 205
8.3.2 Terugvordering is een besluit / 209
8.3.3 De discretionaire bevoegdheid tot terugvordering / 209
8.3.4 Bij wie terugvorderen? / 213
8.3.5 Terugvordering bij een samenwerkingsverband / 214
8.3.6 Rente / 216
8.3.7 Termijn / 218
8.4 Verrekening / 221
8.5 Betaling door de ontvanger / 225
8.5.1 Inleiding / 225
8.5.2 Uitstel van betaling / 225
8.5.3 Kwijtschelding / 225
8.5.4 Verjaring / 226
8.5.5 Overige verschillen / 226
8.6 Invordering / 226
8.6.1 Inleiding / 226
8.6.2 Aanmaning / 227
8.6.3 Dwangbevel / 227
8.6.4 Het open systeem / 228

HOOFDSTUK 9
Beëindiging van subsidies / 231
9.1 Algemeen / 231
9.2 Intrekking van ‘lopende’ subsidiebeschikkingen / 233
9.2.1 Inleiding / 233
9.2.2 De subsidieverlening is onjuist / 233
9.2.3 Veranderde omstandigheden of gewijzigde inzichten / 234
9.2.4 Bij wettelijk voorschrift geregelde gevallen / 235
9.2.5 Schadevergoeding of redelijke overgangstermijn? / 236
9.2.6 Zelfstandig schadebesluit? / 236
9.3 Weigering voor een volgend subsidietijdvak / 237
9.3.1 Algemeen / 237
9.3.2 De driejaarstermijn / 240
9.3.3 In hoofdzaak dezelfde voortdurende activiteiten / 242
9.3.4 Het beëindigingbesluit / 243
9.3.5 Gewijzigde inzichten of veranderde omstandigheden / 246
9.3.6 Gelijke monniken, gelijke kappen? / 248
9.4 De redelijke termijn / 249
9.4.1 Algemeen / 249
9.4.2 Eerdere mededelingen / 252
9.4.3 Overgangsregelingen en afbouwsubsidies / 254
9.5 De hoorplicht / 255

HOOFDSTUK 10
Rechtsbescherming / 259
10.1 Inleiding / 259
10.2 Voor bezwaar en beroep vatbare besluiten / 260
10.2.1 Inleiding / 260
10.2.2 Overzicht / 261
10.3 Wie is belanghebbende? / 266
10.3.1 De aanvrager/ontvanger / 266
10.3.2 Derden-belanghebbenden met tegengestelde belangen / 268
10.3.3 Derden met parallelle belangen / 274
10.3.4 Algemene en collectieve belangen / 280
10.4 De rechtsgang / 280
10.4.1 De bezwaarschriftprocedure / 280
10.4.2 Beroep bij de bestuursrechter / 282
10.4.3 Voorlopige voorziening / 283
10.4.4 Concentratie van rechtsbescherming / 286
10.5 De rol van de burgerlijke rechter / 286

DEEL III CAPITA SELECTA
HOOFDSTUK 11
Beschikbaarheid en verdeling van middelen / 293
11.1 Inleiding / 293
11.2 Het begrotingsvoorbehoud / 294
11.2.1 Inleiding / 294
11.2.2 Geen begrotingsvoorbehoud bij een openeinderegeling / 295
11.2.3 Beroep op de voorwaarde binnen vier weken / 295
11.2.4 Beroep op het begrotingsvoorbehoud door intrekking/wijziging subsidieverlening / 296
11.2.5 Jegens wie wordt een beroep op het begrotingsvoorbehoud gedaan? / 297
11.2.6 Combinatie begrotingsvoorbehoud met subsidieplafond / 298
11.3 Het subsidieplafond / 299
11.3.1 Inleiding / 299
11.3.2 Vereisten / 300
11.3.3 Verplichte weigeringsgrond / 302
11.3.4 Uitzonderingen op de verplichting om te weigeren / 305
11.3.5 Toetsing in bezwaar en na vernietiging / 306
11.3.6 Rechtskarakter van het subsidieplafond / 306
11.4 Verdeling van het beschikbare bedrag / 307
11.4.1 Inleiding / 307
11.4.2 Wanneer is er sprake van schaarse subsidies? / 309
11.4.3 Verdeling op volgorde van binnenkomst (wie het eerst komt, het eerst maalt) / 312
11.4.4 Tendersysteem / 315
11.4.5 Loting / 327
11.4.6 Evenredige verdeling / 329

HOOFDSTUK 12
De subsidieovereenkomst / 335
12.1 Inleiding / 335
12.2 De wetsgeschiedenis van artikel 4:36 Awb / 336
12.3 De (on)toelaatbaarheid van beschikkingvervangende overeenkomsten / 338
12.4 De uitvoeringsovereenkomst / 343
12.4.1 Algemeen / 343
12.4.2 De uitvoeringsovereenkomst met nakomingsplicht / 345
12.4.3 Uitvoeringsovereenkomst: toepasselijk recht en bevoegde rechter / 346
12.4.4 Uitvoeringsovereenkomst komt in strijd met de Awb / 350
12.4.5 Gevolgen van de intrekking of vernietiging van de verleningsbeschikking of de vaststellingsbeschikking / 351
12.5 Een buitenbeentje: de converteerbare lening / 354
12.6 Subsidieovereenkomsten bij EU-subsidies / 355
12.7 Andere overeenkomsten met betrekking tot subsidies / 356
12.8 Het gebruik van beschikkingvervangende overeenkomsten: de wetgever aan
zet! / 358

HOOFDSTUK 13
Handhaving / 367
13.1 Inleiding / 367
13.2 Weigeren, lager vaststellen, intrekken en terugvorderen als sanctie / 368
13.3 Een discretionaire bevoegdheid / 370
13.4 Herstel- of bestraffende sancties? / 373
13.5 Toetsing aan het evenredigheidsbeginsel / 377
13.5.1 Een minder terughoudende toetsing aan het evenredigheidsbeginsel? / 377
13.5.2 Maar wat is evenredig? / 380
13.6 Verwijtbaarheid / 387
13.7 Andere handhavingsinstrumenten / 388
13.7.1 Bestuurlijke boete op grond van de wet / 388
13.7.2 Boeteclausules in een uitvoeringsovereenkomst / 390
13.7.3 Strafrechtelijke handhaving / 391
13.7.4 Bestuursdwang en dwangsom / 392
13.7.5 Toezicht / 392

HOOFDSTUK 14
Per boekjaar verstrekte subsidies aan rechtspersonen / 397
14.1 Inleiding / 397
14.2 Facultatieve standaardregeling / 398
14.3 De aanvraag / 399
14.4 Verlening per boekjaar aan rechtspersonen / 400
14.4.1 Volledige rechtsbevoegdheid / 400
14.4.2 Boekjaar / 400
14.5 Verplichtingen / 401
14.5.1 Toestemming / 401
14.5.2 Egalisatiereserve / 402
14.6 De vaststelling / 405
14.6.1 Financieel verslag / 405
14.6.2 Accountantscontrole / 405
14.7 Invloed van de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking / 406

DEEL IV EUROPEANISERING VAN HET SUBSIDIERECHT
HOOFDSTUK 15
Relevante algemene Unierechtelijke leerstukken en beginselen / 411
15.1 Inleiding / 411
15.2 Gedeeld en gemengd bestuur in het Europese subsidie- en staatssteunrecht / 412
15.3 Algemene doorwerkingsprincipes en -mechanismen / 414
15.3.1 Inleiding / 414
15.3.2 Doorwerkingsprincipes: het beginsel van voorrang, het beginsel van loyale samenwerking en het subsidiariteitsbeginsel / 415
15.3.3 Doorwerkingsmechanismen: rechtstreekse werking, conforme interpretatie en schadevergoeding / 420
15.3.4 Verplichtingen voor de lidstaten: nationale bestuursorganen en de nationale rechter / 425
15.4 Doorwerking van Unierechtelijke verordeningen in het Nederlandse subsidierecht / 426
15.4.1 Inleiding / 426
15.4.2 Unierechtelijke verordeningen in verschillende modaliteiten / 426
15.4.3 Rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten / 430
15.4.4 Nationale uitvoeringsmaatregelen / 431
15.4.5 Unierechtelijke verordeningen als wetten in materiële zin / 441
15.5 Doorwerking Unierechtelijke besluiten die zijn gericht tot de lidstaten / 442
15.6 Procedurele autonomie en de inkadering daarvan / 444
15.6.1 Beginsel van procedurele autonomie / 444
15.6.2 Gelijkwaardigheid / 446
15.6.3 Doeltreffendheid / 446
15.6.4 Effectieve rechtsbescherming / 451
15.7 Bevoegdheidsvraagstukken / 456
15.7.1 Inleiding / 456
15.7.2 Leer van de dubbele bevoegdheidsgrondslag / 456
15.7.3 Ontbrekende of ontoereikende nationale bevoegdheidsgrondslag / 457
15.8 Betekenis van het Handvest en Unierechtelijke rechtsbeginselen / 461
15.9 Betekenis Unierechtelijke soft law / 462
15.9.1 Soft law van de Europese Commissie in het Europees subsidie- en staatssteunrecht / 462
15.9.2 Juridische betekenis van Unierechtelijke soft law / 463
15.9.3 Unierechtelijke soft law in soorten en maten / 464
15.9.4 De juridische betekenis van Unierechtelijke soft law voor nationale bestuursorganen / 466
15.9.5 De juridische betekenis van soft law in de Nederlandse uitvoeringspraktijk / 468
15.9.6 De juridische betekenis van soft law voor de nationale rechter / 470
15.9.7 De juridische betekenis van soft law in de jurisprudentie van de Nederlandse bestuursrechter in Europese subsidie- en staatssteunzaken / 471
15.9.8 Betekenis van soft law voor de ontvanger van Europese subsidies en onrechtmatige staatssteun / 477
15.9.9 Enkele kanttekeningen bij de doorwerking van soft law in de nationale rechtsorde / 478

HOOFDSTUK 16
Europese subsidies / 483
16.1 Inleiding / 483
16.2 Europese subsidies relevant voor Nederland / 485
16.2.1 Inleiding / 485
16.2.2 Verschillende soorten EU-subsidies / 486
16.2.3 Europese subsidies in gedeeld beheer met de lidstaten: een samenspel van Europees en nationaal recht / 488
16.2.4 Belangrijkste gemeenschappelijke kenmerken van EU-subsidies in gedeeld beheer / 492
16.2.5 Structuurfondsen: ESF en EFRO / 497
16.2.6 Landbouwsubsidies: ELGF en ELFPO / 499
16.2.7 Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij / 501
16.2.8 Overige Europese subsidies in gedeeld beheer / 502
16.2.9 Europese subsidies in indirect beheer: Erasmus+ en het Europees Solidariteitskorps / 504
16.2.10 De Europese subsidie nieuwe stijl / 507
16.3 Europese subsidieregelingen en titel 4.2 Awb / 510
16.3.1 Inleiding / 510
16.3.2 Aanspraak op financiële middelen / 510
16.3.3 Door een bestuursorgaan verstrekt / 511
16.3.4 Met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager / 516
16.3.5 Anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten / 517
16.3.6 Toepasselijkheid van de subsidietitel van de Awb / 518
16.4 De bevoegdhedenproblematiek / 520
16.4.1 Het aanwijzen en oprichten van bevoegde Nederlandse autoriteiten / 520
16.4.2 De wettelijke grondslag voor de verstrekking van EU-subsidies / 522
16.4.3 De uitzondering: subsidiëring op basis van een Europees programma / 526
16.4.4 Bevoegdheid tot het opleggen van administratieve sancties / 527
16.4.5 Bevoegdheid tot de intrekking en terugvordering van EU-subsidies / 532
16.4.6 Nationale oplossingen voor bevoegdheidsgebreken / 541
16.5 Totstandkoming en vormgeving van de nationale subsidieverhouding / 545
16.5.1 Gemengde procedures / 545
16.5.2 Aanvraagprocedure ter verkrijging van EU-subsidies van nationale autoriteiten / 547
16.5.3 Vormgeving van nationale subsidieverhouding / 549
16.5.4 Het gebruik van subsidie(uitvoerings)overeenkomsten / 550
16.6 Verdelingsvraagstukken bij EU-subsidies / 552
16.6.1 Inleiding / 552
16.6.2 Europese subsidies en een subsidieplafond / 553
16.6.3 Eisen aan de verdelingssystematiek EU-subsidies / 556
16.6.4 Betekenis gelijkheids- en transparantiebeginsel voor de verdeling van EU-subsidies / 558
16.7 Subsidieverplichtingen / 561
16.7.1 Soorten Unierechtelijke subsidieverplichtingen / 561
16.7.2 Bronnen van Unierechtelijke subsidieverplichtingen / 562
16.7.3 Duidelijke en kenbare subsidieverplichtingen / 565
16.7.4 Van verplichtingen naar best practices / 570
16.8 Handhaving in het kader van EU-subsidies / 572
16.8.1 Inleiding / 572
16.8.2 Begrip ‘onregelmatigheid’ / 574
16.8.3 Administratieve sancties en maatregelen / 575
16.8.4 Punitieve sancties? / 577
16.8.5 Mitigerende werking van het evenredigheidsbeginsel bij het opleggen van administratieve maatregelen en sancties / 581
16.8.6 Gecodificeerde uitzonderingen op de verplichting tot het opleggen van administratieve sancties en maatregelen / 585
16.8.7 De betekenis van het (Unierechtelijk) vertrouwensbeginsel bij de verplichting tot het opleggen van administratieve sancties en maatregelen / 589
16.8.8 Schadevergoeding wegens het schenden van het nationale vertrouwensbeginsel / 600
16.8.9 Verjaring / 601
16.9 Toezicht en aansprakelijkheid voor de uitvoering door decentrale overheden / 606
16.9.1 Inleiding / 606
16.9.2 De Wet NErpe / 607

HOOFDSTUK 17
De Awb-subsidie in relatie tot het staatssteunrecht / 615
17.1 Inleiding / 615
17.2 Wanneer vormt een Awb-subsidie(regeling) staatssteun? / 616
17.2.1 Inleiding / 616
17.2.2 De subsidie(regeling) wordt door de Staat verleend of met staatsmiddelen bekostigd / 617
17.2.3 De subsidie(regeling) verschaft een voordeel dat niet langs normale weg (via de markt) zou zijn verkregen / 622
17.2.4 De subsidie(regeling) komt ten goede aan bepaalde ondernemingen of producties
(selectiviteit) / 624
17.2.5 De subsidie(regeling) vervalst de mededinging of dreigt deze te vervalsen / 626
17.2.6 De subsidie(regeling) beïnvloedt het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig / 627
17.2.7 Vormt een Europese subsidie ook staatssteun? / 630
17.3 Hoe te handelen als subsidie staatssteun inhoudt? / 634
17.3.1 Inleiding / 634
17.3.2 Weigeren van de subsidie / 635
17.3.3 Aanmelden bij de Europese Commissie / 637
17.3.4 De aanmeldprocedure / 638
17.3.5 Het onderzoek door de Europese Commissie / 645
17.3.6 Rechtsbescherming tegen het besluit van de Europese Commissie / 646
17.3.7 Uitzonderingen op de aanmeldplicht / 647
17.4 Consequenties van het niet-naleven van de aanmeldplicht / 652
17.4.1 Inleiding / 652
17.4.2 Een terugvorderingsbesluit van de Europese Commissie / 653
17.4.3 Verplichting van nationale bestuursorganen om onrechtmatige staatssteun terug te vorderen / 655
17.4.4 Bevoegdheidsgrondslagen voor intrekking en terugvordering van subsidies die
onrechtmatige staatssteun inhouden / 657
17.4.5 De betekenis van het vertrouwensbeginsel bij de terugvordering van staatssteun / 665
17.4.6 Verplichtingen voor de Nederlandse bestuursrechter zonder Commissiebesluit / 669

Trefwoordenregister / 681