Voorwoord / V
Lijst van gebruikte afkortingen / VII
1 Inleiding / 1
1.1 Vennootschapsbelasting / 1
1.2 Klassieke stelsel / 3
1.3 Ontwikkelingen binnen Nederland / 7
1.4 Ontwikkelingen in internationaal verband / 9
1.4.1 Ontwikkelingen in de Europese Unie / 9
1.4.2 Andere internationale ontwikkelingen / 12
1.5 Rechtvaardigingsgrond / 13
2 Subjectieve belastingplicht / 17
2.1 Inleiding / 17
2.2 Vestigingsplaats als aangrijpingspunt voor de belastingplicht / 17
2.3 Binnenlands belastingplichtige lichamen / 21
2.3.1 Inleiding; fictie van art. 2 lid 5 Wet VPB 1969 / 21
2.3.2 Onbeperkt belastingplichtige lichamen / 22
2.3.2.1 Nv’s en bv’s / 22
2.3.2.2 Open commanditaire vennootschappen / 23
2.3.2.3 Andere vennootschappen met een in aandelen verdeeld kapitaal; vreemdrechtelijke rechtsvormen / 25
2.3.2.4 Coöperaties en verenigingen op coöperatieve grondslag / 27
2.3.2.5 Onderlinge waarborgmaatschappijen e.a. / 28
2.3.2.6 Woning(bouw)corporaties / 28
2.3.2.7 Fondsen voor gemene rekening / 28
2.3.3 Beperkt belastingplichtige lichamen / 30
2.3.3.1 Verenigingen, stichtingen en andere niet-publiekrechtelijke rechtspersonen / 30
2.3.3.1.1 ‘Indien en voor zover zij een onderneming drijven’ / 31
2.3.3.1.2 ‘In concurrentie treden’ / 33
2.3.3.1.3 Culturele instellingen / 34
2.3.3.2 Overheidsondernemingen / 34
2.3.3.2.1 Directe en indirecte overheidsondernemingen / 35
2.3.3.2.2 Interne activiteiten, quasi-inbesteding, overheidstaken en samenwerkingsverbanden / 36
2.3.3.2.3 Academische ziekenhuizen, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en zeehavens / 37
2.3.3.3 Op de BES-eilanden gevestigde lichamen / 37
2.3.3.4 Omgekeerde hybride / 38
2.4 Buitenlands belastingplichtige lichamen / 40
2.4.1 Inleiding / 40
2.4.2 Verenigingen en andere rechtspersonen / 41
2.4.3 Open commanditaire vennootschappen en andere vennootschappen / 42
2.4.4 Doelvermogens / 42
2.4.5 Op Aruba, Curaçao of Sint Maarten gevestigde lichamen met vaste inrichting op de BES-eilanden / 43
2.5 EU-rechtelijke rechtsvormen / 43
2.5.1 Europees economisch samenwerkingsverband (eesv) / 43
2.5.2 Europese naamloze vennootschap (se) / 44
2.5.3 Europese coöperatieve vennootschap (sce) / 44
2.6 Subjectieve vrijstellingen / 45
2.6.1 Inleiding / 45
2.6.2 Vrijstellingen van art. 5 Wet VPB 1969 / 45
2.6.2.1 Natuurschoonwetlichamen / 45
2.6.2.2 Pensioen- en VUT-fondsen / 46
2.6.2.3 Zorginstellingen / 47
2.6.2.4 Landbouwbedrijven en schade- en uitvaartverzekeraars / 48
2.6.2.5 Ziekenhuisverplegingsfondsen en ziektekostenverzekeraars / 48
2.6.2.6 Bedrijfsverenigingen / 48
2.6.2.7 Openbare leeszalen en bibliotheken / 48
2.6.3 Vrijstellingen van art. 6 Wet VPB 1969 / 48
3 Objectieve belastingplicht / 51
3.1 Inleiding / 51
3.2 Uitgangspunt winstbepaling zelfstandige entiteiten / 52
3.3 Fiscale kapitaalbegrip / 54
3.3.1 Algemeen / 54
3.3.2 Ontstaan van informeel kapitaal / 56
3.3.2.1 In de vermogenssfeer / 57
3.3.2.2 In de kostensfeer / 57
3.4 Winstbegrip / 59
3.4.1 Algemeen / 59
3.4.1.1 ‘Gezamenlijke voordelen, onder welke naam en welke vorm ook’ / 59
3.4.1.2 Boekjaar / 59
3.4.1.3 Functionele valuta / 60
3.4.2 Twee winstbegrippen / 60
3.4.2.1 Totaalwinstbegrip / 60
3.4.2.2 Toerekening aan jaren door middel van goed koopmansgebruik (jaarwinst) / 61
3.5 Totaalwinst / 62
3.5.1 Euro=eurostelsel / 62
3.5.2 Berekening totaalwinst; vermogensvergelijking / 62
3.5.3 Gemiste voordelen, redelijk denkend ondernemer en gemengde kosten / 63
3.6 Objectieve vrijstellingen / 65
3.6.1 Vijf vrijstellingen in de Wet VPB 1969 / 65
3.6.2 Kwijtscheldingswinstvrijstelling / 66
3.7 Systematiek van art. 9 en art. 10 Wet VPB 1969 / 67
3.8 Jaarwinstbepaling / 68
3.8.1 Algemeen / 68
3.8.1.1 Goed koopmansgebruik en bestendige gedragslijn / 68
3.8.1.2 Balanscontinuïteit / 69
3.8.1.3 Beginselen van goed koopmansgebruik / 69
3.8.1.4 Realisatiebeginsel / 70
3.8.1.5 Voorzichtigheidsbeginsel / 71
3.8.1.6 Eenvoudsbeginsel / 72
3.8.2 Stelselwijziging / 72
3.8.2.1 Al dan niet verplichte stelselwijziging en incidenteel fiscaal voordeel / 73
3.8.2.2 Foutenleer / 73
3.8.3 Toestand op balansdatum / 74
3.9 Fiscale balans / 74
3.9.1 Waarderingsmethoden / 74
3.9.2 Vorderingen / 75
3.9.3 Voorraden / 75
3.9.4 Onderhanden werk / 76
3.9.5 Bedrijfsmiddelen / 76
3.9.5.1 Begrip ‘bedrijfsmiddel’ / 76
3.9.5.2 Waardering van bedrijfsmiddelen en afschrijvingen / 77
3.9.5.3 Investeringsaftrek / 80
3.9.6 Deelnemingen / 80
3.9.7 Schulden, voorzieningen en pensioenverplichtingen / 81
3.10 Fiscale reserves / 83
3.10.1 Algemeen / 83
3.10.2 Kostenegalisatiereserve / 83
3.10.3 Herinvesteringsreserve / 83
3.10.4 Bestedingsreserve / 85
3.10.5 Fiscale coronareserve / 86
3.11 Eindafrekening / 87
3.11.1 Algemeen / 87
3.11.2 Verplaatsing vestigingsplaats uit Nederland / 88
3.11.3 Algemene eindafrekening; vangnetbepaling / 89
4 Objectieve belastingplicht; aanvullende bepalingen / 91
4.1 Inleiding / 91
4.2 Dooruitdelingsfaciliteit dividendbelasting, ‘at arm’s length’-beginsel en doorstroomlichamen / 92
4.2.1 Vermindering dividendbelasting / 92
4.2.2 ‘At arm’s length’-beginsel / 93
4.2.3 Niet-aftrekbare renten en royalty’s van doorstroomlichamen / 94
4.3 Kapitaalverkeer tussen aandeelhouder(s) en lichaam / 97
4.3.1 Algemeen / 97
4.3.2 Aftrekmogelijkheden van art. 9 Wet VPB 1969 / 98
4.3.2.1 Winstaandelen ten behoeve van het personeel / 98
4.3.2.2 Winstaandelen ter zake van overgenomen concessies, octrooien, enz. / 99
4.3.2.3 Winstdelingen voor de verzekeringnemers bij een verzekeringsmaatschappij / 99
4.3.2.4 Oprichtingskosten en kosten in verband met wijziging van het kapitaal / 100
4.3.2.5 Winstaandelen die toekomen aan coöperaties en beherende vennoten van open cv’s / 101
4.3.2.6 Coöperatie en coöperatieve vereniging / 102
4.3.2.6.1 Aard coöperatie en omvang belastingplicht / 102
4.3.2.6.2 Vaststelling van de verlengstukwinst en verzelfstandige winst / 103
4.3.2.7 Bijzondere aftrekposten voor ANBI’s en lichamen die een sociaal belang behartigen / 104
4.3.2.7.1 Fondswerversaftrek / 104
4.3.2.7.2 Vrijwilligersaftrek / 105
4.3.3 Niet-aftrekbare uitgaven van art. 10 Wet VPB 1969 / 105
4.3.3.1 Algemeen / 105
4.3.3.2 Winstuitdelingen / 106
4.3.3.3 Belastingen / 107
4.3.3.4 Gebruikelijk loon / 108
4.3.3.5 Werkruimte directeur-aandeelhouder / 108
4.4 Uitgereikte aandelen en toegekende (werknemers)opties / 109
4.5 Winstbepaling woningcorporaties / 110
4.6 Wederverkoop van ter tijdelijke belegging ingekochte aandelen / 111
4.7 Commissarisbeloning / 112
4.8 Giften / 112
4.8.1 Algemeen / 112
4.8.2 Afbakening zakelijke giften / 113
4.8.3 Aftrekbaarheid niet-zakelijke giften / 114
4.9 Afgezonderd particulier vermogen / 114
4.10 Hybride mismatches / 116
4.10.1 Het probleem: werking hybride structuren / 116
4.10.2 De correctie: primaire en secundaire regel / 118
4.10.3 Reikwijdte antihybride-maatregelen / 118
4.10.3.1 Hybride mismatch door middel van hybride financieel instrument / 119
4.10.3.2 Hybride mismatch door middel van hybride lichaam / 120
4.10.3.3 Hybride mismatch door middel van vaste inrichting / 122
4.10.3.4 Hybride mismatch door dubbele aftrek / 124
4.10.4 Alleen in gelieerde verhoudingen / 125
4.10.5 Belastingplichtmaatregel voor ‘omgekeerde hybride’ (vanaf 2022) / 126
4.10.6 Samenloop met andere (rente)aftrekbeperkingen / 127
4.10.7 Documentatieverplichting / 127
5 Eigen vermogen versus vreemd vermogen; renteaftrek / 129
5.1 Inleiding / 129
5.2 Herkwalificatie van geldleningen in kapitaal / 131
5.2.1 Verschillende behandeling van kapitaal en geldleningen in de Wet VPB 1969 / 131
5.2.2 ‘Systeem’ van de Hoge Raad / 132
5.2.2.1 Civielrechtelijke vorm is leidend / 132
5.2.2.2 Drie uitzonderingen leiden tot herkwalificatie / 134
5.2.2.3 Gevolgen van de herkwalificatie / 134
5.2.2.3.1 Lening omlaag / 135
5.2.2.3.2 Lening omhoog / 135
5.2.2.3.3 Lening zijwaarts / 136
5.2.3 Schijnlening nader beschouwd / 136
5.2.4 Deelnemerschapslening nader beschouwd / 136
5.2.5 Bodemlozeputlening nader beschouwd / 138
5.2.6 Omgekeerd: herkwalificatie van kapitaal in geldleningen / 140
5.3 Leningen met een onzakelijk debiteurenrisico / 140
5.3.1 ‘At arm’s length’-beginsel / 140
5.3.2 Onzakelijke lening ‘omhoog’ (arrest Hoge Raad 9 mei 2008) / 141
5.3.3 Onzakelijke lening ‘omlaag’ (de 25 november 2011-arresten) / 143
5.3.3.1 Nieuwe standaardarrest BNB 2012/37 / 143
5.3.3.2 Imputatie rente op onzakelijke lening; borgstellingsanalogie / 145
5.3.3.3 Verlies niet aftrekbaar vanwege deelnemingsvrijstelling / 146
5.3.3.4 Overige aspecten / 146
5.3.4 Onzakelijke lening ‘opzij’ (arrest Hoge Raad 20 maart 2015) / 148
5.3.5 Informeel kapitaal respectievelijk verkapt dividend / 149
5.3.6 Hoofdelijke aansprakelijkheid en borgstellingen / 151
5.4 Langlopende en laagrentende geldleningen (art. 10b Wet VPB 1969) / 153
5.4.1 Algemeen; korte historie / 153
5.4.2 Ratio van art. 10b Wet VPB 1969 / 153
5.5 Winstdrainage (art. 10a Wet VPB 1969) / 155
5.5.1 Algemeen / 155
5.5.2 Grondfiguren winstdrainage / 156
5.5.3 Voorgeschiedenis; fraus legis en jurisprudentie Hoge Raad / 161
5.5.4 Reparatie in art. 10a Wet VPB 1969 en fraus legis / 163
5.5.5 Hoofdregel van art. 10a Wet VPB 1969 / 164
5.5.5.1 Schuld aan verbonden lichaam of natuurlijk persoon / 165
5.5.5.2 Causaal verband / 167
5.5.6 Rente, kosten en valutaresultaten / 168
5.5.7 Besmette rechtshandelingen van art. 10a lid 1 Wet VPB 1969 / 169
5.5.7.1 Winstuitdeling en teruggaaf van gestort kapitaal / 169
5.5.7.2 Kapitaalstorting in verbonden lichaam / 170
5.5.7.3 Interne verhanging en externe acquisitie / 170
5.5.7.4 Andere situaties waarin art. 10a Wet VPB 1969 van toepassing is / 172
5.5.8 Tegenbewijs; zakelijkheidstoets en compenserende heffing / 176
5.5.8.1 In overwegende mate zakelijke overwegingen / 177
5.5.8.2 Compenserende heffing / 180
5.5.9 Samenloop met fiscale eenheid / 184
5.5.10 Begrippen ‘verbonden lichaam’ en ‘verbonden natuurlijk persoon’ / 185
5.5.10.1 Verbondenheid omlaag, omhoog en opzij / 185
5.5.10.2 Begrip ‘belang’ / 186
5.5.10.3 Samenwerkende groep / 188
5.6 Earningsstripping (art. 15b Wet VPB 1969) / 189
5.6.1 Voorgeschiedenis / 189
5.6.1.1 Thin-capitalisationregeling (2004-2012) / 190
5.6.1.2 Bovenmatige deelnemingsrente (2013-2018) / 190
5.6.1.3 Overnameholdings (1997-2007 en 2012-2019) / 191
5.6.2 OESO BEPS (2013-2015) en ATAD1 (2016) / 192
5.6.3 Earningsstripping in hoofdlijnen / 193
5.6.4 Saldo aan renten / 195
5.6.5 Gecorrigeerde winst (ebitda) / 197
5.6.6 Doorschuifbepaling / 198
5.6.6.1 Bepaling tegen handel in rentelichamen / 199
5.6.6.2 Flankerende maatregelen in fiscale eenheid / 199
5.6.7 Overgangsrecht / 200
5.6.8 Afwijkingen ten opzichte van ATAD1 / 200
5.7 Minimumkapitaalregel voor banken en verzekeraars / 201
5.7.1 Achtergrond / 201
5.7.2 Banken en verzekeraars / 202
5.7.3 Minimumkapitaal / 202
5.7.4 Rente / 203
5.7.5 Slotbeschouwing / 203
5.8 Samenloop tussen renteaftrekbeperkingen / 204
6 Deelnemingsvrijstelling / 207
6.1 Inleiding; ne-bis-in-idembeginsel / 207
6.2 Begrip ‘deelneming’ / 209
6.2.1 Algemeen / 209
6.2.2 Omvangscriterium / 210
6.2.2.1 Ten minste 5% van het nominaal gestorte kapitaal / 210
6.2.2.2 Soortaandelen, certificaten en opties op aandelen / 212
6.2.2.3 Lidmaatschapsrechten van coöperaties en commanditaire participaties in open cv’s / 215
6.2.2.4 Samenhang met bijzondere regimes van de vrijgestelde en fiscale beleggingsinstelling / 216
6.2.3 Beleggingsdeelneming / 216
6.2.3.1 Vereisten / 217
6.2.3.2 Fictieve beleggingen / 219
6.2.3.3 Kwalificerende beleggingsdeelnemingen / 220
6.2.3.4 Reële-heffings- of onderworpenheidstoets / 220
6.2.3.5 Bezittingentoets / 223
6.2.3.5.1 Begrip ‘vrije belegging’ / 224
6.2.3.5.2 Begrip ‘laagbelast’ / 226
6.2.3.5.3 Drie bijzondere regelingen / 226
6.2.3.6 Jaarlijkse herwaarderingsverplichting / 227
6.2.3.7 Deelnemingsverrekening / 228
6.2.4 Meesleep- en meetrekregeling; aflopende deelneming / 231
6.2.4.1 Meesleepregeling; winstbewijzen en deelnemerschapsleningen / 231
6.2.4.2 Meetrekregeling; aandelen, winstbewijzen en deelnemerschapsleningen / 232
6.2.4.3 Aflopende deelneming / 234
6.2.5 Sfeerovergang / 235
6.2.5.1 Compartimenteringsjurisprudentie / 235
6.2.5.2 Compartimenteringsreserve / 236
6.2.5.2.1 Aanleiding / 236
6.2.5.2.2 Belaste en onbelaste compartimenteringsreserve / 237
6.2.5.2.3 Samenloop met liquidatieverliesregeling / 239
6.3 Vrijgestelde voordelen / 240
6.3.1 Voordelen ‘uit hoofde van’ de deelneming / 240
6.3.1.1 Algebraïsche begrip ‘voordelen’ / 241
6.3.1.2 ‘Alle voordelen’; zowel dividenden als verkoopresultaten / 241
6.3.2 Dividenduitkeringen / 242
6.3.2.1 Verkapt of vermomd dividend / 242
6.3.2.2 Meegekocht dividend / 243
6.3.2.3 Winstbonus- en agiobonusaandelen en claims / 244
6.3.3 Kosten verband houdend met de deelneming / 244
6.3.4 Andere voordelen uit hoofde van de deelneming / 247
6.3.4.1 Voordelen uit opties op aandelen / 247
6.3.4.2 Voordelen uit ‘earn-out’-regelingen en balansgaranties / 248
6.3.4.3 Voordelen uit hybride leningen en hybride kapitaal / 251
6.3.4.4 Valutakoersresultaten / 253
6.3.4.5 Voordelen uit valuta-afdekkingsinstrumenten / 253
6.4 CFC-regeling / 254
6.4.1 Achtergrond / 254
6.4.2 Hoofdlijnen / 255
6.4.3 Uitzonderingen / 256
6.4.4 Voorkoming van dubbele winstbelasting / 257
6.5 Omzetting afgewaardeerde vorderingen in aandelenkapitaal en aanverwante rechtsfiguren / 257
6.5.1 Vorderingen versus deelnemingen / 257
6.5.2 Korte historie / 259
6.5.3 Huidige regime van art. 13ba Wet VPB 1969 / 260
6.5.3.1 Algemeen / 260
6.5.3.2 Relevante rechtshandelingen / 261
6.5.3.3 Opwaarderingsreserve / 262
6.5.3.3.1 Gespreide vrijval ten gunste van de winst / 262
6.5.3.3.2 Vervreemding deelneming (voormalig schuldenaar) / 263
6.5.3.3.3 Antimisbruikbepalingen / 263
6.5.4 Vervreemding schuldvordering (art. 13b Wet VPB 1969) / 264
6.5.5 Samenloop met liquidatieverliesregeling / 266
6.6 Liquidatieverliesregeling / 267
6.6.1 Inleiding / 267
6.6.2 Achtergrond liquidatieverliesregeling / 267
6.6.3 Voorwaarden liquidatieverlies / 268
6.6.3.1 Algemene voorwaarden / 268
6.6.3.2 Kwantitatieve en territoriale voorwaarde / 269
6.6.4 Omvang liquidatieverlies / 272
6.6.4.1 Opgeofferde bedrag / 272
6.6.4.2 Totaal liquidatie-uitkeringen / 274
6.6.5 Tijdstip verliesneming / 275
6.6.5.1 Algemene voorwaarden / 275
6.6.5.2 Temporele voorwaarde / 277
6.6.6 Liquidatie tussenhoudstervennootschap / 278
6.7 Aandelenfusie, splitsing en juridische fusie / 281
7 Fusies en splitsingen / 283
7.1 Inleiding / 283
7.2 Aandelenfusie / 287
7.2.1 Algemeen / 287
7.2.2 Voor de faciliteit kwalificerende aandelenfusie / 289
7.2.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 291
7.2.4 Inhoud van de faciliteit; doorschuiving fiscale boekwaarde / 291
7.3 Bedrijfsfusie / 291
7.3.1 Algemeen / 291
7.3.2 Tegenprestatie en belastinglatentie / 293
7.3.3 Voorwaarden voor toepassing van de faciliteit / 296
7.3.3.1 Materiële onderneming / 296
7.3.3.2 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 297
7.3.4 Tijdstip van overdracht; terugwerkende kracht / 297
7.3.5 Bedrijfsfusiefaciliteit van rechtswege; voorwaarden en indeplaatstreding / 298
7.3.6 Bedrijfsfusiefaciliteit op verzoek / 301
7.3.6.1 Standaardvoorwaarden / 301
7.3.6.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 302
7.3.6.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 302
7.3.6.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 303
7.3.6.3 Verrekening van verliezen / 304
7.3.6.4 Innovatiebox / 304
7.3.6.5 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 305
7.3.6.6 Deelnemingsvrijstelling na bedrijfsfusie / 305
7.3.6.7 Overdragende rechtspersoon is stichting of vereniging / 306
7.3.6.8 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 307
7.4 Splitsing / 307
7.4.1 Algemeen / 307
7.4.2 Splitsing met fiscale afrekening / 312
7.4.3 Splitsingsfaciliteit van rechtswege / 313
7.4.3.1 Indeplaatstreding; doorschuiving fiscale boekwaarden / 313
7.4.3.2 Voorwaarden / 315
7.4.3.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 317
7.4.3.4 Relatie met liquidatieverliesregeling / 317
7.4.4 Splitsingsfaciliteit op verzoek / 317
7.4.4.1 Standaardvoorwaarden / 317
7.4.4.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 318
7.4.4.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 318
7.4.4.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 319
7.4.4.2.3 Verkrijgende rechtspersoon is buiten Nederland gevestigd / 320
7.4.4.3 Vordering daalt in waarde / 320
7.4.4.4 Opwaarderingsreserve / 321
7.4.4.5 Verrekening van verliezen / 321
7.4.4.6 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 323
7.4.4.7 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 323
7.4.4.8 Afsplitsende rechtspersoon is stichting of vereniging / 324
7.4.5 Fiscale positie aandeelhouders splitsende rechtspersonen / 324
7.4.5.1 Aandeelhouder verdwijnende rechtspersoon / 324
7.4.5.2 Aandeelhouder verkrijgende rechtspersoon / 326
7.5 Juridische fusie / 327
7.5.1 Algemeen / 327
7.5.2 Fusie met fiscale afrekening / 330
7.5.3 Fusiefaciliteit van rechtswege / 330
7.5.3.1 Indeplaatstreding; doorschuif fiscale boekwaarden / 330
7.5.3.2 Voorwaarden voor fusiefaciliteit van rechtswege / 333
7.5.3.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 334
7.5.4 Fusiefaciliteit op verzoek / 335
7.5.4.1 Standaardvoorwaarden / 335
7.5.4.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 335
7.5.4.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 335
7.5.4.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 336
7.5.4.2.3 Verkrijgende rechtspersoon is buiten Nederland gevestigd / 336
7.5.4.3 Opwaarderingsreserve / 336
7.5.4.4 Verrekening van verliezen / 337
7.5.4.5 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 337
7.5.4.6 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 338
7.5.5 Fiscale positie aandeelhouders fuserende rechtspersonen / 338
7.5.5.1 Aandeelhouder verdwijnende rechtspersoon / 338
7.5.5.2 Aandeelhouder verkrijgende rechtspersoon / 341
7.6 Overheidsondernemingen / 341
7.7 Antiontgaansbepalingen / 342
7.7.1 Inleiding / 342
7.7.2 Hoofdregel: niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 342
7.7.3 Eerste bewijsvermoeden: in overwegende mate zakelijke overwegingen / 347
7.7.4 Tweede bewijsvermoeden: driejaars vervreemdingsverbod / 349
7.7.5 Zekerheid vooraf / 350
7.8 Samenhang met fiscale eenheid / 351
8 Geruisloze terugkeer uit de bv / 353
8.1 Inleiding / 353
8.2 Terugkeerfaciliteiten in de fiscale wetgeving / 354
8.2.1 In vogelvlucht / 354
8.2.2 Omzetting meervoudige VPB- en AB-claim in enkelvoudige IB-claim / 357
8.2.2.1 Doorschuiving fiscale boekwaarden / 357
8.2.2.2 AB-claim vóór terugkeer wijkt af van IB-claim na terugkeer / 359
8.2.2.3 Terugkeerreserve / 359
8.2.3 Faciliteiten alleen op verzoek / 360
8.3 Eisen gesteld aan de terugkeerfaciliteit / 360
8.3.1 Voortzettingseis en rechtsvorm na de terugkeer / 360
8.3.2 Aandeelhouderseis / 361
8.3.3 Ontbindingseis / 362
8.3.4 Ondernemingsvermogenseis / 363
8.3.5 Toegestane lichamen / 364
8.3.5.1 Nv of bv of vergelijkbare buitenlandse lichamen / 364
8.3.5.2 In Nederland gevestigd of vaste inrichting in Nederland / 365
8.4 Gevolgen voor compensabele verliezen / 365
8.4.1 Algemeen / 365
8.4.2 Verplichte herwaardering activa en passiva / 365
8.4.3 Verhoging boekwaarde en fiscale reserves / 366
8.4.4 Na terugkeer resterende compensabele verliezen / 367
8.5 Waardebepaling aandelen en onderneming / 368
8.6 Positieve of negatieve terugkeerreserve / 369
8.7 Nadere voorwaarden / 371
8.7.1 Algemeen / 371
8.7.2 Schulden en vreemd vermogen / 371
8.7.3 Lijfrente- en pensioenverplichtingen / 372
8.7.4 Vordering en schulden tussen bv en voortzetters / 373
8.8 Gevolgen voor voortzettende aandeelhouders in inkomstenbelasting / 374
8.9 Enkele tijdsbepalingen / 375
8.9.1 Overgangstijdstip en ontbinding / 375
8.9.2 Terugwerkende kracht / 375
8.9.3 Verzoek tot toepassing van de faciliteit / 376
9 Fiscale eenheid / 377
9.1 Inleiding / 377
9.2 Karakter fiscale eenheid / 379
9.3 Voor- en nadelen fiscale eenheid / 380
9.4 Vereisten aangaan fiscale eenheid / 382
9.4.1 Op verzoek; beperkte terugwerkende kracht van maximaal drie maanden / 383
9.4.2 Bezitsvereiste van ten minste 95% / 384
9.4.2.1 Middellijk aandelenbezit en verschillende soorten aandelen / 384
9.4.2.2 Economische en juridische eigendom / 386
9.4.3 Samenvallende boekjaren / 388
9.4.4 Dezelfde winstbepalingen bij moeder- en dochtermaatschappij / 389
9.4.5 Vestigingsplaatseisen voor moeder- en dochtermaatschappij / 390
9.4.6 Kwalificerende rechtsvorm / 394
9.4.7 Geen voorraadaandelen / 395
9.5 Einde fiscale eenheid / 396
9.5.1 Gevallen waarin fiscale eenheid eindigt / 396
9.5.2 Voeging en ontvoeging in hetzelfde boekjaar / 397
9.6 Gevolgen bij voeging in fiscale eenheid / 398
9.6.1 Waardesprong als gevolg van voeging in fiscale eenheid / 398
9.6.2 Dochtermaatschappij sluit boekjaar af / 400
9.6.3 Door dochtermaatschappij te volgen gedragslijn / 400
9.6.4 Entreeheffingen van art. 15ab Wet VPB 1969 / 400
9.6.4.1 Herwaardering van aandelen in dochtermaatschappij / 401
9.6.4.2 Verrekening van op voegingstijdstip aanwezige latente liquidatieverliezen / 401
9.6.4.3 Onderlinge vordering/schuldverhoudingen tussen moeder- en dochtermaatschappij / 403
9.7 Belastingheffing tijdens bestaan fiscale eenheid / 405
9.7.1 Gevolgen van gevoegd zijn in fiscale eenheid / 405
9.7.2 Toepassing kwijtscheldingswinstvrijstelling / 406
9.7.3 Voorkoming van buitenlandse winstbelasting / 408
9.8 Gevolgen bij ontvoeging van fiscale eenheid / 409
9.8.1 Aanvang nieuw boekjaar voor dochtermaatschappij / 410
9.8.2 Fiscale indeplaatstreding / 411
9.8.2.1 Gevolgen voor herinvesteringsreserve / 412
9.8.2.2 Waardering van deelneming en bepaling van opgeofferde bedrag / 413
9.8.3 Onderlinge vordering/schuldverhoudingen tussen moeder- en dochtermaatschappij / 414
9.8.4 Ontvoeging in zicht van liquidatie / 416
9.8.5 Oneigenlijk gebruik in relatie tot art. 13d Wet VPB 1969 / 417
9.9 Verrekening verliezen, ‘art. 15b’-rente en buitenlandse bronbelasting van vóór en na fiscale eenheid / 418
9.9.1 Verrekening verliezen van vóór voegingstijdstip (voorvoegingsverliezen) / 419
9.9.1.1 Verrekening voorvoegingsverliezen met nieuw opgerichte dochtermaatschappij / 422
9.9.1.2 Fictieve winstsplitsing / 422
9.9.1.3 Transacties binnen fiscale eenheid / 423
9.9.2 Verliesverrekening over ontvoegingstijdstip heen / 425
9.9.2.1 Verrekening voorvoegingsresultaten / 425
9.9.2.2 `Verrekening fiscale-eenheidsresultaten / 425
9.9.3 Verrekening ‘art. 15b’-rente van vóór en na fiscale eenheid / 428
9.9.4 Toepassing doorschuifregeling buitenlandse bronbelasting van vóór en na fiscale eenheid / 428
9.10 Antimisbruikbepaling ter zake van binnen fiscale eenheid overgedragen vermogensbestanddelen / 429
9.10.1 Algemeen / 429
9.10.2 Voorwaarden toepassing art. 15ai Wet VPB 1969 / 430
9.10.2.1 Besmette transactie / 431
9.10.2.2 Beëindiging fiscale eenheid / 432
9.10.2.3 Sanctietermijnen / 433
9.10.3 Inhoud sanctie art. 15ai Wet VPB 1969 / 434
9.10.4 Bijzondere regels in relatie tot herinvesteringsreserve / 436
9.11 Fiscale eenheid met buitenlands belastingplichtige / 438
9.11.1 Fiscale eenheid met buitenlandse dochtermaatschappij / 438
9.11.2 Fiscale eenheid met buitenlandse moedermaatschappij / 439
9.12 Enkele aanvullende regels in Invorderingswet 1990 / 441
9.12.1 Verrekening belastingschulden met belastingvorderingen / 441
9.12.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid voor vennootschapsbelastingschuld / 442
10 Nederlands inkomen bij buitenlands belastingplichtigen en buitenlandse ondernemingswinsten bij binnenlands belastingplichtigen / 443
10.1 Inleiding / 443
10.1.1 Buitenlandse belastingplicht / 445
10.1.2 Object van heffing buitenlandse belastingplicht / 446
10.2 Regelingen ter voorkoming van dubbele belasting / 447
10.2.1 Algemeen / 447
10.2.2 Methoden ter voorkoming van dubbele belasting / 449
10.2.3 Verdragswoon- of -vestigingsplaats / 451
10.2.4 Diverse inkomensbestanddelen / 452
10.3 Het Nederlands inkomen / 453
10.3.1 Algemeen / 453
10.3.2 Belastbaar Nederlands bedrag / 454
10.3.3 Winst uit onderneming / 455
10.3.3.1 Algemeen / 455
10.3.3.2 Begrip ‘vaste inrichting’ / 455
10.3.3.3 Begrip ‘vaste vertegenwoordiger’ / 458
10.3.3.4 Bepaling omvang winst uit onderneming / 460
10.3.3.5 Ander Nederlands inkomen / 462
10.3.4 Inkomen uit aanmerkelijk belang / 463
10.3.4.1 Algemeen / 463
10.3.4.2 Definitie ‘aanmerkelijk belang’ / 466
10.4 Vervoersondernemingen / 467
10.5 Objectvrijstelling voor buitenlandse ondernemingswinsten / 467
10.5.1 Algemeen / 467
10.5.2 Objectvrijstelling / 469
10.5.3 Stakingsverliezen / 471
10.5.4 Laagbelaste beleggingsonderneming / 474
10.5.4.1 Voorwaarden laagbelaste beleggingsonderneming / 474
10.5.4.2 Verrekeningsmethode in plaats van vrijstellingsmethode / 475
11 Verliesverrekening / 479
11.1 Achterwaartse en voorwaartse verliesverrekening / 479
11.1.1 Termijnen en omvang te verrekenen verliezen / 479
11.1.2 Enkele formele regels / 481
11.1.3 Voorlopige verliesverrekening / 483
11.2 Beperking verliesverrekening voor houdster- en financieringslichamen (tot 2019) / 484
11.3 Handel in verlieslichamen / 485
11.3.1 Algemeen; handel in verrekenbare verliezen / 485
11.3.2 Korte historie; art. 20 lid 5 Wet VPB 1969 (oud) / 487
11.3.3 Art. 20a Wet VPB 1969 / 488
11.3.3.1 Aandeelhouderstoets / 489
11.3.3.1.1 Wijziging uiteindelijke belang in verlieslichaam / 489
11.3.3.1.2 Uitzonderingen / 493
11.3.3.2 Werkzaamhedentoets; beleggingstoets en inkrimpingstoets / 497
11.3.3.2.1 Beleggingstoets / 498
11.3.3.2.2 Inkrimpingstoets / 499
11.3.3.3 Overige aspecten van art. 20a Wet VPB 1969 / 501
11.3.3.3.1 Achterwaartse verliesverrekening / 501
11.3.3.3.2 Herwaarderingsmogelijkheid en vrijval herinvesteringsreserve / 502
11.3.3.3.3 Zekerheid vooraf / 505
12 Tarief en wijze van heffing / 507
12.1 Algemeen tarief van 25% / 507
12.2 Nihiltarief voor fiscale beleggingsinstellingen / 509
12.3 Extra heffingen bovenop algemene VPB-tarief / 509
12.4 Wijze van heffing / 510
12.5 Verrekening van voorheffingen / 511
13 Bijzondere regelingen / 515
13.1 Inleiding / 515
13.2 Innovatiebox / 515
13.2.1 Inleiding / 515
13.2.2 Bijzonder tarief van effectief 9% / 516
13.2.3 Territoriale binding met Nederland / 517
13.2.3.1 ‘Substance’ / 517
13.2.3.2 Nexusbenadering / 518
13.2.4 S&O-verklaring ‘plus’ / 519
13.2.4.1 S&O-verklaring / 520
13.2.4.2 Kwalificerende immateriële activa / 520
13.2.5 Kwalificerende voordelen (nexusbreuk) / 522
13.2.5.1 Vaststellen voordelen; per-activummethode / 523
13.2.5.2 Afpelmethode en kostengerelateerde methode / 524
13.2.6 Drempel / 525
13.2.7 Forfaitaire regeling / 527
13.2.8 Op verzoek / 528
13.2.9 Administratieverplichtingen / 528
13.3 Handel in herinvesteringsreservelichamen / 528
13.3.1 Algemeen; wat is het misbruik? / 528
13.3.2 Regeling van art. 12a Wet VPB 1969 / 530
13.3.2.1 Aandeelhouderstoets / 530
13.3.2.2 Beleggingstoets / 531
13.3.2.3 Antimisbruikmaatregelen / 531
13.4 Bijzondere regimes voor vrijgestelde en fiscale beleggingsinstellingen / 535
13.4.1 Inleiding / 535
13.4.2 Vrijgestelde beleggingsinstellingenregime (VBI-regime) / 535
13.4.2.1 Achtergrond van ‘deluxe’ beleggingsinstellingenregime / 535
13.4.2.2 VBI-regime in kort bestek; subjectieve vrijstelling / 536
13.4.2.3 Voorwaarden voor VBI-regime / 536
13.4.2.4 Aanpalende regels in vennootschaps-, inkomsten- en dividendbelasting / 538
13.4.3 Fiscale-beleggingsinstellingenregime (FBI-regime) / 539
13.4.3.1 Achtergrond FBI-regime / 539
13.4.3.2 Kern van het bijzondere regime; 0%-tarief en doorstootverplichting / 540
13.4.3.3 Voorwaarden voor statusverkrijging / 541
13.4.3.4 Voor uitdeling beschikbare winst; herbeleggings- en afrondingsreserve / 543
13.4.3.5 Statusovergangen / 544
13.5 Omzetting van rechtspersonen / 544
13.5.1 Inleiding / 544
13.5.2 Afrekeningsficties in art. 28a Wet VPB 1969 / 545
13.6 Bijzonder regime voor verzekeringsondernemingen / 546
13.6.1 Inleiding / 546
13.6.2 Besluit winstbepaling en reserves verzekeraars / 547
13.6.2.1 Aanvullende regels; premiereserve / 547
13.6.2.2 Egalisatie- en calamiteitenreserve / 548
14 Verrekenprijzen / 549
14.1 Inleiding / 549
14.2 Totaalwinstbegrip / 550
14.3 ‘Arm’s length’-beginsel (art. 8b Wet VPB 1969) / 550
14.3.1 Inleiding / 550
14.3.2 Het ‘arm’s length’-beginsel / 551
14.3.3 Gelieerdheid / 551
14.3.4 Verrekenprijsdocumentatie / 552
14.4 Vergelijkbaarheid / 552
14.5 Bandbreedte / 553
14.6 Verrekenprijsmethoden / 553
14.6.1 Inleiding / 553
14.6.2 ‘Comparable Uncontrolled Price’ (CUP) / 554
14.6.3 ‘Resale Price Method’ / 554
14.6.4 ‘Cost Plus Method’ / 554
14.6.5 ‘Profit Split Method’ / 554
14.6.6 ‘Transactional Net Margin Method (TNMM)’ / 555
14.6.7 Schematisch overzicht / 555
14.7 Keuze verrekenprijsmethode (algemeen) / 555
14.8 Keuze verrekenprijsmethode (restwinst en routinewinst) / 557
14.9 Verrekenprijsdocumentatie (algemeen) / 558
14.9.1 Algemeen / 558
14.9.2 Inhoud / 559
14.9.3 Grote ondernemingen / 560
14.10 Dubbele belastingheffing en eliminatie hiervan / 561
14.11 Investeringsklimaat, tax planning en maatschappelijke onrust / 562
15 Bronbelastingen / 565
15.1 Dividendbelasting / 565
15.1.1 Plaats dividendbelasting in Nederlandse belastingstelsel / 566
15.1.2 Houdbaarheid dividendbelasting / 567
15.1.3 Voorheffing inkomsten- en vennootschapsbelasting / 570
15.2 Subjectieve onderworpenheid / 570
15.3 Object van heffing / 572
15.3.1 Objectieve stelsel / 572
15.3.2 Kapitaalbegrip / 573
15.3.3 Uitdelingen / 574
15.3.4 Inkoop eigen aandelen, liquidatie-uitkeringen en kapitaalterugbetaling / 574
15.3.5 Fusie en splitsing / 575
15.3.5.1 Antimisbruikbepalingen / 575
15.3.5.2 Step-up bij grensoverschrijdende fusie en splitsing / 576
15.3.6 Initiatiefwetsvoorstel Spoedwet conditionele eindafrekening dividendbelasting / 577
15.4 Tarief / 578
15.5 Vrijstellingen en teruggaveregelingen / 579
15.5.1 Inhoudingsvrijstelling voor deelnemingen / 579
15.5.2 Inhoudingsvrijstelling bij fiscale eenheden / 581
15.5.3 Teruggaveregelingen / 582
15.5.4 EU-rechtelijke teruggaveregelingen / 583
15.5.5 Dooruitdelingsfaciliteit voor Nederlandse houdstervennootschappen / 584
15.5.6 Afdrachtvermindering voor fiscale beleggingsinstellingen / 585
15.6 Internationale aspecten / 585
15.6.1 Belastingverdragen / 585
15.6.2 EU-recht / 587
15.7 Conditionele bronbelasting op renten en royalty’s / 588
15.7.1 Inleiding / 588
15.7.2 Inhoudingsplichtigen / 589
15.7.3 Subjectieve belastingplicht / 590
15.7.3.1 Gelieerdheid / 590
15.7.3.2 Verschillende typen voordeelgerechtigden / 590
15.7.4 Object van heffing / 593
15.7.5 Tarief en wijze van heffing / 593
16 Verwerking vennootschapsbelasting in jaarrekening (tax accounting) / 595
16.1 Inleiding / 595
16.1.1 Regelgeving verwerking winstbelastingen in jaarrekening / 595
16.1.2 Karakter winstbelastingen in jaarrekening / 597
16.2 Actuele vennootschapsbelastingverplichting en -vordering / 598
16.3 Uitgestelde vennootschapsbelastingverplichting en -vordering / 598
16.3.1 Ontstaan belastinglatenties / 599
16.3.1.1 Vennootschappelijke versus fiscale jaarrekening / 599
16.3.1.2 Oorzaak verschillen tussen vennootschappelijke en fiscale jaarrekening / 599
16.3.1.3 Gevolgen verschillen tussen vennootschappelijke en fiscale jaarrekening / 600
16.3.1.4 Soorten verschillen tussen vennootschappelijke en fiscale jaarrekening / 601
16.3.1.5 Verwerking verschillen tussen vennootschappelijke en fiscale jaarrekening / 601
16.3.2 Verschillende soorten belastinglatenties / 602
16.3.2.1 Passieve belastinglatenties (latente vennootschapsbelastingverplichtingen/‘deferred tax liabilities’) / 602
16.3.2.2 Actieve belastinglatenties (latente vennootschapsbelastingvorderingen/‘deferred tax assets’) / 603
16.4 Waardering belastinglatenties / 603
16.4.1 Verplichting tot opname alle belastinglatenties / 603
16.4.2 Keuze tussen nominaal of contant opname belastinglatenties / 604
16.4.3 Verplichting tot wijziging waardering belastinglatentie bij wijziging belastingtarief / 605
16.5 Passieve belastinglatenties en actuele waarde / 605
16.5.1 Vorming belastinglatentie uit hoofde van herwaardering / 606
16.5.2 Verschillende methoden van verwerking / 606
16.6 Actieve belastinglatenties en verliesverrekening / 607
16.6.1 Zekerheid ten aanzien van realisatie actieve belastinglatenties / 607
16.6.2 Onzekerheid ten aanzien van realisatie actieve belastinglatenties / 607
16.6.3 Zekerheid ten aanzien van realisatie van aanspraken op achterwaartse verliesverrekening / 609
16.7 Verschillen tussen statutaire en effectieve belastingdruk / 609
16.8 Presentatie en informatieverschaffing inzake belastinglatenties / 610
16.8.1 Balans en toelichting / 610
16.8.2 Winst- en verliesrekening en toelichting / 611
16.9 Onzekere belastingposities (uncertain tax positions) / 612
Overige te raadplegen literatuur / 615
Trefwoordenregister / 617
