Onmacht en oorlogsverlangen

'Een oorlog beginnen is de beste manier om aan jezelf te ontsnappen.' - Alexander Borodin, uit de opera Prins Igor

Ik zal betogen dat "oorlog" - de oorlog zoals wij die in ons hoofd hebben - ons kan helpen bij het verdragen van de pijnlijke toestand van machteloosheid. Ik zal ook laten zien dat dit "oorlogsverlangen" alleen in stand kan blijven als de echte oorlog voldoende op afstand blijft. - Uit Onmacht en oorlogsverlangen

Vechten en doden hebben altijd een grote rol gespeeld in de manier waarop we conflicten oplossen. Maar waarom voeren we oorlog? Volgens Antonie Ladan is een toestand van vrede psychisch te belastend voor de mens. Naast een afkeer van oorlog, hebben wij ook een verlangen naar vernietiging.

'Oorlog' roept niet alleen afschuw op, het kan ook iets zijn om naar te verlangen. In Onmacht en oorlogsverlangen betoogt Ladan dat dit verlangen naar oorlog voortkomt uit machteloosheid. Als mens in de samenleving en als samenleving in de wereld zijn wij fundamenteel machteloos. In onze huidige maatschappij met haar accent op controle, beheersbaarheid en transparantie neemt de weerzin tegen machteloosheid en het taboe erop alleen maar toe.
Ladan put uit de rijke psychoanalytische geschiedenis, zonder te lang te blijven hangen bij Freud, of Einstein. Hij haalt voorbeelden aan uit de Vietnam-oorlog en uit series als Breaking Bad. Hij bespreekt politieke uitglijers, zoals de niet-bestaande chemische wapens van Sadam, en citeert uit werk van Gerard Reve.

Antonie Ladan is psychiater/psychoanalyticus. Van hem verschenen eerder Het wandelend hoofd (2000) en Het vanzelfzwijgende (2010).