Sociale psychologie

Inleiding 9

1 Sociale relaties en welzijn 15
1.1 Sociale netwerken 15
1.2 Sociale relaties als buffer tegen stress 19
1.2.1 Stress 20
1.2.2 Stressoren 21
1.2.3 Coping en sociale steun 26
1.2.3 Stressemmer 33
1.2.4 Het geven van sociale steun 34
1.3 Een gebrek aan sociale relaties 40
1.3.1 Eenzaamheid 40
1.3.2 Aantasting van de zelfwaardering 42
Samenvatting 46
Opdrachten 49

2 Sociale invloed 51
2.1 Vormen van sociale beïnvloeding 52
2.1.1 Klassieke conditionering 52
2.1.2 Operante conditionering 56
2.1.3 Sociaal leren 61
2.1.4 Sociale normen 64
2.1.5 Emotionele besmetting 70
2.1.6 Sociale vergelijking 76
2.1.7 Priming 85
2.1.8 Overreding 91
2.2 Resistentie tegen sociale invloed 97
2.2.1 Bewust of onbewust 98
2.2.2 Persoonlijkheid 99
2.2.3 Defensieve reacties 100
Samenvatting 104
Opdrachten 106

3 Denken over het zelf en anderen 109
3.1 Denken over het zelf 109
3.1.1 Organisatie van het zelfbeeld 110
3.1.2 Omgaan met zelfrelevante informatie 114
3.1.3 Zelfwaardering 118
3.2 Denken over anderen 123
3.2.1 De eerste indruk 123
3.2.2 Ingroup versus outgroup 128
3.3 Oordelen en beslissingen 136
3.3.1 Attributies 137
3.3.2 Heuristieken 149
Samenvatting 156
Opdrachten 159

4 Contact en communicatie 161
4.1 Belangrijke factoren voor contact 161
4.1.1 Gelijkheid 162
4.1.2 Nabijheid 163
4.1.3 Zelfonthulling 164
4.2 Communicatie 167
4.2.1 Verbale en non-verbale communicatie 168
4.2.2 Het communicatieproces 172
4.2.3 Communicatiestrategieën 175
4.2.4 Automatische reactiepatronen 177
4.2.5 Culturele verschillen in de communicatie 180
4.3 Individuele verschillen in communicatie 189
Samenvatting 192
Opdrachten 195

5 Verschillende soorten relaties en hun processen 197
5.1 Hechting: de basis van relaties 197
5.2 Soorten relaties 204
5.2.1 Relaties met familieleden 204
5.2.2 Partnerrelaties 210
5.2.3 De relaties met vrienden 226
5.3 Relaties op het werk 234
5.3.1 Relaties met collega’s 235
5.3.2 Relaties met leidinggevenden 240
5.3.3 Emotionele arbeid 244
Samenvatting 247
Opdrachten 250

6 Behoeften en motivatie 253
6.1 Psychologische behoeften 254
6.1.1 De behoeftepiramide 254
6.1.2 Psychologische basisbehoeften 255
6.1.3 Waarden 258
6.2 De bevrediging van psychologische behoeften 260
6.2.1 Van behoefte naar behoeftebevrediging 261
6.2.2 Motivatie 263
6.2.3 Doelen 268
6.2.4 BEAT’s 270
6.2.5 Emoties 276
Samenvatting 283
Opdrachten 287

7 Groepsprocessen 291
7.1 Psychologische processen binnen groepen 291
7.1.1 Omstandereffect 292
7.1.2 Groepssocialisatie 295
7.1.3 Samenwerking 297
7.1.4 Groepsleiders 303
7.1.5 Groepsprestaties 309
7.1.6 Besluitvorming in groepen 315
7.1.7 Groepssamenstelling 325
7.2 Psychologische processen tussen groepen 329
7.2.1 Culturele verschillen tussen groepen 329
7.2.2 Integratie van culturele groepen 334
7.2.3 Agressie en discriminatie 337
Samenvatting 344
Opdrachten 347

8 Beïnvloeden op basis van sociaalpsychologische principes 349
8.1 Wat is gedragsbeïnvloeding? 351
8.2 Gedragsbeïnvloeding op doelgroepniveau 353
8.2.1 De theorie van gepland gedrag 355
8.3 Gedragsbeïnvloeding bij individuen 362
8.3.1 Transtheoretisch model van verandering 362
8.3.2 Motiverende gespreksvoering 367
8.4 Behavioral change techniques 370
Samenvatting 378
Opdrachten 381

Literatuur 383
Illustratieverantwoording 445
Begrippenlijst 447
Trefwoordenregister 455
Over de auteur 461