Erfrecht geschetst

Hoofdstuk 1. Algemene opbouw Boek 4 en kort overzicht van de grondslagen van het Nederlandse erfrecht – A.M. Steegmans
1. Algemene opbouw Boek 4
2. Verschillende grondslagen van het erfrecht

Hoofdstuk 2. Algemene bepalingen – N. van Oostrom
1. Inleiding
2. Versterferfrecht of testamentair erfrecht
3. De commoriëntenregeling
4. Onwaardigheid
5. De nalatenschap
6. De waardering
7. De schulden
8. Geregistreerd partnerschap en stiefkind

Hoofdstuk 3. De erfopvolging bij versterf – W. Breemhaar
1. Inleiding
2. De voorwaarden
2.1 De onder a) genoemde voorwaarde
2.2 De onder b) genoemde voorwaarde
2.3 De onder c) genoemde voorwaarde
2.4 De onder d) genoemde voorwaarde
2.5 De onder e) genoemde voorwaarde
3. De echtgenoot of geregistreerde partner en de bloedverwanten van de erflater
4. Het parentelestelsel
5. Uit eigen hoofde en bij plaatsvervulling
6. De aandelen van de uit eigen hoofde geroepen erfgenamen
7. De plaatsvervulling geschiedt staaksgewijs
8. De gerechtelijke vaststelling van het ouderschap

Hoofdstuk 4. De wettelijke verdeling en de wilsrechten – P.G. Knoppers
1. Inleiding
2. Gevolgen van de wettelijke verdeling
2.1 De wettelijke verdeling
2.2 Stiefkinderen
2.3 Omvang van de vordering van het kind
2.4 Boedelbeschrijving
3. De voldoening van de vordering
3.1 De opeisbaarheid van de vordering
3.2 Rente
3.3 Voldoening van de vordering
4. De in de verdeling betrokken schulden
4.1 Draagplicht
4.2 Aansprakelijkheid
4.3 Verhaalbaarheid
4.4 Negatieve nalatenschap
5. Afwijking van de wettelijke verdeling bij testament
5.1 De mogelijkheden om af te wijken van de wettelijke verdeling
6. Ongedaanmaking
6.1 De bevoegdheid van de langstlevende echtgenoot
6.2 Gedeeltelijke of partiële ongedaanmaking is niet mogelijk
6.3 Gevolgen van ongedaanmaking
7. Wilsrechten
7.1 Functie van de wilsrechten
7.2 Bloot eigendomswilsrecht en niet-opeisbare vordering op ouder:
4:19 BW
7.3 Vol eigendomswilsrecht en opeisbare vordering op ouder: 4:20 BW
7.4 Bloot eigendomswilsrecht en niet-opeisbare vordering op stiefouder:
4:21 BW46
7.5 Vol eigendomswilsrecht en opeisbare vordering op stiefouder: 4:22 BW
7.6 Wilsrechten in het algemeen
7.7 De aan de wilsrechten onderworpen goederen en zaaksvervanging
7.8 Toerekening bij uitoefening wilsrecht
7.9 Uitoefening wilsrechten door minderjarige
8. Vruchtgebruik

Hoofdstuk 5. Andere wettelijke rechten – C.A. Kraan
1. Inleiding
2. Gebruik woning en inboedel en verzorgingsvruchtgebruik
2.1 Recht op voortgezet gebruik woning en inboedel
2.2 Verzorgingsvruchtgebruik langstlevende echtgenoot
2.3 Vruchtgebruik op woning en inboedel
2.4 Beperking beschikkingsbevoegdheid erfgenamen
2.5 Legatarissen en lastbevoordeelden
3. Vruchtgebruik op overige goederen van de nalatenschap
3.1 Inhoud vruchtgebruik
3.2 Echtscheiding en scheiding van tafel en bed
3.3 Verhouding verzorgingsvruchtgebruik tegenover andere gerechtigden; inkorting
3.4 Einde vruchtgebruik
4. De sommen ineens
4.1 Som ineens voor verzorging en opvoeding
4.2 Uitgesteld loon
4.3 Algemene bepalingen met betrekking tot de sommen ineens
5. Recht op overdracht van goederen die behoren tot een beroep of bedrijf

Hoofdstuk 6. De uiterste wilsbeschikking – N.V.C.E. Bauduin
1. Inleiding
2. Kenmerken
2.1 Algemeen
2.2 Rechtshandeling
2.3 Eenzijdigheid en werking na overlijden
2.4 Gesloten stelsel
2.5 Herroepelijkheid (gevolg)
3. Voorwaarden
3.1 Algemeen
3.2 ‘Bij uiterste wil’
3.3 ‘Persoonlijk’
4. Vorm
4.1 Algemeen
4.2 Notarieel of depot-testament
4.3 Codicil en buitengewone testamentsvormen
5. Maken en genieten
5.1 Testeerbevoegd en wilsbekwaam
5.2 Voordeel genieten
6. Wilsgebreken

Hoofdstuk 7. Soorten uiterste wilsbeschikkingen – L.A.G.M. van der Geld
1. Erfstelling
3. Legaat
3.1 Inleiding
3.2 Wijze van verkrijging
3.3 Voldoening
3.4 Gelegateerde behoort niet tot nalatenschap
4. Quasilegaten
5. De testamentaire last
5.1 Inleiding
5.2 Ontbindende voorwaarde
6. Stichting
7. Voorwaardelijke makingen
7.1 Inleiding
7.2 Voorwaardelijkheid
7.3 Bestaanseis
7.4 Voorwaardelijke makingen in de testamentenpraktijk
7.4.1 Dertig-dagen-clausule
7.4.2 Tweetrapsmaking – algemeen
7.4.3 Tweetrapsmaking – toepassingen
7.5 Positie voorwaardelijke verkrijgers
8. Uiterste wilsbeschikkingen uit Boek 4 BW, varia
9. Uiterste wilsbeschikkingen buiten Boek 4 BW
9.1 Inleiding
9.2 Uitsluitingsclausule
9.3 Voogdbenoeming
9.4 Uitsluiting ouderlijk vruchtgenot

Hoofdstuk 8. Uitleg van uiterste wilsbeschikkingen – W.D. Kolkman
1. Inleiding
1.1 Korte historische beschouwing
1.2 Uitleg in breder perspectief
2. Verhoudingen en omstandigheden (artikel 4:46 lid 1 BW)
2.1 Inleiding
2.2 Verhoudingen en omstandigheden (I): HR 3 december 2004
2.3 Verhoudingen en omstandigheden (II): HR 18 februari 2011
2.4 Verhoudingen en omstandigheden (III): overige jurisprudentie
3. Daden en verklaringen van erflater van buiten uiterste wil (artikel 4:46 lid 2 BW)
4. Vergissing in persoon of goed (artikel 4:46 lid 3 BW)
5. Alternatieven
6. Twee veelvoorkomende uitlegproblemen
6.1 Ex-partnerproblematiek
6.2 Indelegitiemestelling
7. Naaste bloedverwanten
8.Aanvulling

Hoofdstuk 9. De legitieme portie – T.J. Mellema-Kranenburg
1. Inleiding
2. Wat is de legitieme portie?
3. Wie kan er een beroep op de legitieme portie doen?
4. Het breukdeel van de legitieme (artikel 4:64 BW)
5. De omvang van de legitieme portie (artikel 4:65 BW)
6. De in aanmerking komende giften
7. Toerekening aan de legitimaris
8. Uitzonderingen op de inferieuriteit (artikelen 4:74 en 4:75 BW)
9. Het recht op informatie
10. Het geldend maken van de legitieme portie
11. Opeisbaarheid legitieme
12. Vervaltermijn (artikel 4:85 BW)
13. Inkorting
14. Bijzondere invloeden

Hoofdstuk 10. Executele en afwikkelingsbewind – B.M.E.M. Schols
1. Inleiding en rechtspositie
2. Benoeming en aanvaarding; wie?
3. Meerdere executeurs
4. Het beheren van de nalatenschap; vertegenwoordigingsbevoegdheid
5. Het voldoen van schulden van de nalatenschap
6. De verkoopbevoegdheid
7. De legatenexecuteur
8. Aanwijzen boedelnotaris, boedelbeschrijving en oproepen schuldeisers
9. Informatieplichten
10. De beloning
11. De ‘ander wettelijk’ vruchtgebruiker als fictief erfgenaam
12. Einde van de taak en einde van het beheer
13. Rekening en verantwoording
14. Afwikkelingsbewind
15. Overgangsrecht
16. De fiscale positie

Hoofdstuk 11. Testamentair Bewind – B.O. Kapma
1. Bewind
1.1 Inleiding
1.2 Voorbeelden
2. Waarover kan een bewind worden ingesteld
3. Wie kan tot bewindvoerder worden benoemd
4. Verplichtingen van de bewindvoerder
5. De gevolgen van het bewind
5.1 De strekking van het bewind bepaalt de rechtsgevolgen.
5.2 Verdeling van bevoegdheden
5.2.1 Beheer
5.2.2 Andere handelingen dan beheer
5.3 Aansprakelijkheid van de rechthebbende, verhaal op de onder bewind staande goederen
6. Testamentair bewind en legitieme
7. Loon van de bewindvoerder
8. Einde van het bewind
9. Rekening en verantwoording
10. Afwikkelingsbewindvoerder

Hoofdstuk 12. De gevolgen van erfopvolging – K. van Barneveld-Peters
1. Aanvaarden, verwerpen dan wel beneficiair aanvaarden van een
nalatenschap door een erfgenaam
2. Aanvaarden en verwerpen van legaten door een legataris
3. Rechtsgevolgen aanvaarden, verwerpen dan wel beneficiair aanvaarden van een nalatenschap
4. Terugkomen op reeds uitgebrachte keuzes
5. De verklaring van erfrecht en de verklaring van executele
6. Overgangsrecht

Hoofdstuk 13. De positie van de minderjarige in het erfrecht – J.H.M. ter Haar
1. Inleiding
2. De minderjarige, de wettelijke vertegenwoordiger en de kantonrechter
2.1 Machtiging of goedkeuring
2.2 Het voortdurende toezicht op het bewind van de voogd
2.3 Het toezicht op het bewind van de ouder
3. De minderjarige en (beneficiaire) aanvaarding
4. De minderjarige en de wettelijke verdeling
4.1 De boedelbeschrijving van artikel 4:16 lid 2 BW
4.2 De minderjarige en de wilsrechten van artikel 4:19 tot en met 4:22 BW
5. De minderjarige en de legitieme portie
6. De minderjarige en de som ineens van artikel 4:35 BW
6.1 Alimentatie in het erfrecht
6.2 Geen som ineens in de gevallen als bedoeld in artikel 4:35 lid 2 BW
6.3 Overige bepalingen
7. De minderjarige en de bijzondere curator
8. Uiterste wilsbeschikkingen die minderjarigen betreffen
8.1 De benoeming van één of meer voogden
8.2 Het testamentair minderjarigenbewind
8.3 De ontzegging van het ouderlijk vruchtgenot
9. Tot slot

Hoofdstuk 14. De vereffening – M.J.P. Schipper
1. Inleiding
2. Verloop op hoofdlijnen:
2.1 Wanneer vindt vereffening plaats?
3. Benoeming vereffenaar door rechtbank
3.1 Benoeming vereffenaar na beneficiaire aanvaarding
3.1.1 ‘Erfrecht Pauliana’
3.2 Benoeming vereffenaar buiten beneficiaire aanvaarding
3.3 Procedure benoeming en te benoemen persoon
3.4 Aanwijzingen voor de vereffenaar
4. Taken vereffenaar
4.1 Aansprakelijkheid wettelijk vertegenwoordiger en vereffenaar
4.2 Aansprakelijkheid beneficiair aanvaardende erfgenaam
4.3 Oproeping schuldeisers
4.4 Tegeldemaking
4.5 Uitdelingslijst
5. Lichte vereffening
6. Titel 3.7 grotendeels niet van toepassing tijdens vereffening
7.1 Verhaal tijdens vereffening
7.2 Rangorde crediteuren
8. Opsporing erfgenamen en einde vereffening
9. Einde taak vereffenaar

Hoofdstuk 15. Verdeling van de nalatenschap – Gr. van der Burght
1. Algemeen
2. Verdeling
3. De rechterlijke verdeling: de adiudicatio
4. Nalatenschap als een bijzondere (gebonden) gemeenschap
5. Beschikkingsmacht erfgenamen
6. Beschikkingsmacht over aandeel in bepaald goed
7. Schuldeisers
8. Beschikkingsmacht over gehele aandeel
9. Executie van aandeel
10. Aard van de verdeling
11. Wie kan verdeling vorderen?
12. Procedure; geen verjaring
13. Uitzonderingen recht op verdeling
14. Overgeslagen goederen
15. Wie nemen aan de verdeling deel?
16. De incidentenleer
16.1 Geschillen tussen deelgenoten
16.2 Notarieel proces-verbaal
16.3 Rechterlijke last tot verdeling en de adiudicatio
16.4 De onzijdige persoon
17. Verdeling van de nalatenschap
17.1 Vorm van de verdeling
17.2 Geen vrij beheer
17.3 Vormvoorschriften
17.4 Boedelbeschrijving en informatieplicht
17.5 De waardering
17.6 Omvang naar dag van openvallen; waardering naar de dag van verdeling
17.7 Door de erflater opgelegde verplichting tot inbreng van giften
17.8 Gedwongen toerekening van schulden
18. Nietige en vernietigbare verdelingen

Hoofdstuk 16. Schenking en gift – A.M. v. Riemsdijk en S. Blom-Visser
1. Definities
2. Verschillen tussen de gift en de schenking
3. Het doen van schenkingen en giften; aan wie en waarom?
4. Schenkingsrecht
5. Fiscale aspecten

Hoofdstuk 17. Overgangsrecht – E.W.J. Ebben
1. Algemeen
2. Overgangsbepalingen voor het erfrecht
3. De regeling van de nulliteiten
4. De regeling rond de legitieme
5. Nieuw recht en uitleg van ‘oude’ testamenten

Hoofstuk 18. Procederen in erfrechtkwesties – J.Th.M. Diks
1. Inleiding
2. Dossieropbouw
2.1 Centraal Testamentregister (CTR)
2.2 Boedelregister en verklaring van erfrecht (VVE)
2.3 Administratie erflater, bankbescheiden, aangifte erfbelasting en polis levensverzekering
3. Procesrecht
3.1 Dagvaarding of verzoek
3.2 Absolute en relatieve bevoegdheid
3.3 Betekening aan de gezamenlijke erfgenamen
3.4 Wie in een gerechtelijke procedure te betrekken
3.5 Boek 3 Titel 2 Rv: Van procedures betreffende een nalatenschap of een gemeenschap
3.5.1 Verzegeling en ontzegeling (artikel 658-artikel 670 Rv)
3.5.2 Boedelbeschrijving (artikelen 671-675 Rv)
3.5.3 Rechtsmiddelen tegen beschikkingen in procedures betreffende een nalatenschap (artikel 676a-artikel 676b Rv)
3.5.4 Verdeling van een gemeenschap (artikel 677-artikel 680 Rv)
4. Veel voorkomende procedures
4.1 Verdeling
4.2 Geldigheid uiterste wilsbeschikking
4.3 Uitleg uiterste wilsbeschikking
4.4 Executele
4.5 Vereffening
4.6 Legitieme portie

Hoofdstuk 19. Vormen van begeleiding van de afwikkeling van een nalatenschap, in het bijzonder mediation – F. Schonewille
1. Inleiding
2. Begeleiding van de verdeling van een nalatenschap
3. Meerzijdige rechtshandeling, contractvrijheid en partijautonomie
4. Een methodische werkwijze
5. Partijautonomie en zorgplicht
6. De zorgplicht van de begeleider van de verdeling
7. De traditionele begeleiders van een verdeling
8. Mediation
9. Mediation als inclusieve methode
10. De gerechtelijke procedure en de mediationmethode vergeleken
11. Wetgeving op het terrein van mediation
12. De notaris als mediator
13. Casus: de testamenten van Lies en Willem
14. Slot

Hoofdstuk 20. Belastingheffing bij overlijden – M.C.W.H. van Valburch
1. Inleiding
2. Erfbelasting
2.1 Schenkbelasting
2.2 Tarief en vrijstellingen
2.3 Progressievoordeel
2.4 Woonplaats erflater
2.5 Recht van overgang
2.6 Fictieve erfrechtelijke verkrijgingen
2.7 Waarde van de verkrijging
2.8 Aangifte
3. Inkomstenbelasting
3.1 Aandeel in onverdeelde nalatenschap
3.2 Onderbedelingsvorderingen
3.3 Oude rente’ van vóór 2001
3.4 Overlijden van een aanmerkelijk belanghouder; heffing in box 2
3.5 Overlijden van een box 1-ondernemer (winst uit onderneming)
3.6 Executeursloon
4. Buitenlandse belastingen
5. Estate planning
5.1 Erfbelasting
5.2 Inkomstenbelasting
5.3 Civielrechtelijk

Hoofdstuk 21. Erfrecht en IPR – P.A.M. Lokin
1. Inleiding
2. Het toepasselijk erfrecht op grond van de Erfrechtverordening
2.1 Het objectief van toepassing zijnde recht op de erfopvolging
2.1.1 De objectieve verwijzingsregel
2.1.2 Renvoi
2.2 Het subjectief van toepassing zijnde recht op de erfopvolging
2.3 Schematische weergave verwijzingsresultaat (erfopvolging)
3. Het toepasselijke erfrecht op grond van Boek 10 BW
3.1 Het objectief van toepassing zijnde recht op de vererving
3.1.1 Eerste categorie en verwijzingsregel
3.1.2 Tweede categorie en verwijzingsregel
3.1.3 Derde categorie en verwijzingsregel
3.1.4 Renvoi
3.2 Het subjectief van toepassing zijnde recht op de vererving
3.3 Schematische weergave verwijzingsresultaat (vererving)
3.4 Het van toepassing zijnde recht op de afwikkeling