Materiële representatie opgetekend aan het Haagse hof (1345-1425)

Inleiding 9
Materiële representatie 10
Graven uit het Beierse huis 13
Cultuur aan het Hollandse hof 21
Vergelijkbaar Gelre 23
Objectgericht onderzoek 25
Opzet 27
Deel I Representatie: Verbeelding van macht 31
Portretten
Wapentekens
Opzet

Hoofdstuk 1 Verwantschap verbeeld 42
1.1 Verwantschapstombe 43
1.1.1 Een tombe voor Margaretha van Liegnitz-Brieg 43
1.1.2 Hofkapel als grafkapel 50
1.2 Dynastieke gravenreeks 52
1.2.1 Oksaal en reeks beelden 52
1.2.2 Dynastieke genealogie 55
Conclusie 58

Hoofdstuk 2 Graven op graveerwerk 60
2.1 Zegels als identiteitsdragers 62
2.1.1 Hertogdom en graafschappen 62
2.1.2 Functionele identiteit 67
2.2 Munten meer dan iconografie 76
2.2.1 Munten als geschenk 76
2.2.2 Economische competentie 80
2.2.3 Representatieve munten 84
2.3 Tuin als verbeelding van eenheid 90
2.3.1 Onderscheidingsteken zonder orde 90
2.3.2 Tuin als politiek symbool 92
Conclusie 97

Hoofdstuk 3 Portret op perkament en papier 98
3.1 Portretten bij het sacrale 99
3.1.1 Albrecht van Beieren in encyclopedie 99
3.1.2 Margaretha van Kleef in getijdenboek 104
3.2 Hofgezelschap met ordetekens 106
3.2.1 Sint-Anthoniustekens ter identificatie 106
3.2.2 Vergelijking met latere portretten 112
3.3 Visies op een vorst 114
3.3.1 Belofte maakt schuld 114
3.3.2 Jan van Beieren in gebed 117
Conclusie 122

Deel II Inventarisatie: Object in context 125
Resideren op het Binnenhof
Opzet
Hoofdstuk 4 Kanttekeningen bij de rekeningen 131
4.1 Onderzoeksmateriaal 133
4.1.1 Rekeninghen in Holland 133
4.1.2 Comptes in Henegouwen 138
4.1.3 Rechnungen in Beieren-Straubing 142
4.2 Analyse 145
4.2.1 Overlap in financieel beheer 145
4.2.2 Verschillen in boekhoudpraktijken 146
4.2.3 Keuze in materiaal 148
4.2.4 Verdieping in werkwijze 149
Conclusie 159

Hoofdstuk 5 Rekeningen en inventarissen 161
5.1 Boedel 162
5.1.1 Gebruikslocatie 162
5.1.2 Levensduur 169
5.2 Bezit 176
5.2.1 Selectie 176
5.2.2 Waardering 179
5.3 Geschenken 186
5.3.1 Ontvangen objecten 186
5.3.2 Geschenkverkeer 188
Conclusie 195

Hoofdstuk 6 Object versus afbeelding 197
6.1 Edelsmeedkunst 201
6.1.1 ‘Juwelen ende guldenlaken’ 201
6.1.2 Aantallen en bijzonderheden 204
6.1.3 Waardering van bewerking 213
6.2 Afbeeldingen 215
6.2.1 Aantallen en bijzonderheden 215
6.2.2 Waardering schilder- en snijkunst 227
6.2.3 ‘Harnasch ende schilderye’ 228
6.2.4 Materiaal naar omstandigheden 233
Conclusie 235

Deel III Organisatie: Werken voor het Haagse hof 239
Mecenaat en patronaat
Consumptie
Opzet
Hoofdstuk 7 Organisatie en logistiek 246
7.1 Rang binnen hofhouding 248
7.1.1 Livreilijst en -rubriek 248
7.1.2 Stof als statusindicatie 253
7.2 Structuur van functies 260
7.2.1 Hofordonnanties 260
7.2.2 Hoofse bemiddelaars 264
7.2.3 Klerken en tresoriers 270
7.3 Betrokkenheid in betalingen 274
7.3.1 Bevel en behoefte 274
7.3.2 ‘Bi aenbrengen’ 275
7.3.3 Betaling en beheer 276
Conclusie 283

Hoofdstuk 8 Koopman versus ambachtsman 285
8.1 Kooplieden 287
8.1.1 Handelaars in wollen laken 287
8.1.2 Importeurs van bont en kostbare stoffen 292
8.1.3 Bedrijvigheid in edelmetaal 295
8.1.4 Kramers van luxe waren 298
8.1.5 Wisselaars van geld en goed 300
8.2 Ambachtslieden 302
8.2.1 Uitbesteding aan borduurwerkers 302
8.2.2 Beeldenmakers rondom graftombe 308
8.2.3 Bouwmeester in vaste dienst 313
8.2.4 Favoriete en andere goudsmeden 317
8.2.5 Werkverdeling van borduurwerkers 323
8.2.6 Beeldenmakers in grafelijke en andere bronnen 326
8.2.7 Hofschilder met pandgeld 328
Conclusie 333

Hoofdstuk 9 Administratie en presentatie 336
9.1 Vervaardiging van de rekeningen 337
9.1.1 Materiaal en versies 337
9.1.2 Bewerking 342
9.1.3 Van klad naar net 345
9.1.4 Afronding door afhoren 349
9.2 Decoratie in de rekeningen 354
9.2.1 Vorm en functie 354
9.2.2 Beoogde gebruikers 367
9.2.3 Professionele verluchting 370
9.2.4 Waardering voor decoratie 377

Conclusie 379
Conclusie 383
Bijlagen 389
Objectenlijst 415
Bronnen 418
Bibliografie 420
Verantwoording 450
Verantwoording afbeeldingen 453
Summary 455
Register 466