Vestiging van aansprakelijkheid

Lijst van gebruikte afkortingen IX

1 Inleiding 1
1.1 Inleiding 1
1.2 Probleemstelling 2
1.3 Aard van het onderzoek en afbakening 3
1.4 Relevante vraagstukken en leeswijzer 5

2 De positie van culpa in het strafrechtelijk stelsel 9
2.1 Inleiding 9
2.2 Terminologie 11
2.3 Culpa in de wet 12
2.4 De inhoud van culpa 13
2.4.1 De objectieve componenten van culpa 14
2.4.1.1 De feitelijke objectieve component 14
2.4.1.2 De wederrechtelijkheid als objectief normatieve component 16
2.4.2 De subjectieve component van culpa 19
2.4.3 Tot slot 22

3 De positie van schuld in het civielrechtelijke stelsel 25
3.1 Inleiding 25
3.2 Schuld in het stelsel van de wet 27
3.3 De inhoud van schuld 29
3.3.1 Schuld in objectieve zin 30
3.3.2 Schuld in subjectieve zin 31
3.3.3 De rechtspraak 33
3.3.4 Objectief of subjectief? 37
3.4 Het bewijs van schuld 39
3.5 Wijzen van toerekening buiten schuld 42
3.6 De afbakening van schuld met opzet 43
3.6.1 Werkgeversaansprakelijkheid 43
3.6.2 Verzekeringsrecht 44
3.6.3 Civiele verkeersrecht 46

4 De normatieve component 49
4.1 Inleiding 49
4.2 Civielrechtelijke onrechtmatigheid en de grens met toerekenbaarheid 51
4.2.1 De heersende leer 51
4.2.2 Beïnvloeding van de onrechtmatigheid door subjectieve elementen 53
4.2.3 Subjectieve onrechtmatigheid? 57
4.3 Strafrechtelijke wederrechtelijkheid en de grens met verwijtbaarheid in het kader van culpa 60
4.3.1 Inleiding 60
4.3.2 Objectieve zorgvuldigheidsnorm 62
4.3.3 Beïnvloeding van de wederrechtelijkheid, als normatieve component, door subjectieve elementen? 63
4.3.3.1 Bijstelling van de algemeen geldende norm 63
4.3.3.2 Garantenstellung: subjectivering van de wederrechtelijkheid? 68
4.3.4 Objectieve invulling van de wederrechtelijkheid? 69
4.4 Normatieve componenten in het civiele recht en het strafrecht: verschillen en overeenkomsten 71
4.4.1 Inleiding 71
4.4.2 Culpa en de ‘Leer Smits’ 72
4.4.3 Meewegen van subjectieve factoren? 74
4.4.4 Tot slot 75

5 De constituering van aansprakelijkheid 77
5.1 Inleiding 77
5.2 De mate van onvoorzichtigheid en verwijtbaarheid 79
5.2.1 Inleiding 79
5.2.2 Intermezzo: mate van onvoorzichtigheid in het strafrechtelijk culpabegrip 80
5.2.3 Aanmerkelijke mate van verwijtbaarheid? 87
5.2.3.1 Strafrechtelijke culpa 87
5.2.3.2 Civielrechtelijke schuld 88
5.2.4 Gewenste mate van schuld 90
5.2.5 Opties ter verbetering: dichotoom stelsel of gradaties van verwijtbaarheid? 92
5.3 Relevante kenmerken van het strafrechtelijke en civielrechtelijke proces 95
5.3.1 Inleiding 95
5.3.2 Schuld van een ander 96
5.3.3 Andere relevante processuele kenmerken 101
5.4 Tot slot 104

6 Conclusies 107
6.1 Inleiding 107
6.2 Verschillen en overeenkomsten tussen beide schuldbegrippen: hoe zijn deze te verklaren? 107
6.3 Oplossingen voor knelpunten, geboden door beide rechtsgebieden 111

Geraadpleegde literatuur 115
Geraadpleegde jurisprudentie 125
Dankwoord 129