Toezicht op schikkingsafspraken met rechtspersonen

Lijst van gebruikte afkortingen IX

1 Inleiding 1
1.1 Aanleiding 1
1.2 Wenselijkheid van een nieuwe handhavingsmodaliteit 4
1.3 Onderzoeksvragen en afbakening 6
1.3.1 Hoofdvraag 6
1.3.2 Deelvragen 9
1.4 Methodologie 10
1.4.1 Deelvragen 1 en 2 10
1.4.2 Deelvraag 3 11
1.4.3 Deelvraag 4 12
1.4.4 Deelvraag 5 12
1.5 Relevantie 13
1.5.1 Maatschappelijke relevantie 13
1.5.2 Wetenschappelijke relevantie 13
1.6 Structuur 14

2 Handhavingsmogelijkheden Openbaar Ministerie bij een schikking 15
2.1 Inleiding 15
2.2 Handhavingsbeleid Openbaar Ministerie 15
2.3 De transactie 16
2.3.1 Artikel 74 Wetboek van Strafrecht 16
2.3.2 Aanwijzing hoge transacties en bijzondere transacties 20
2.4 De strafbeschikking 21
2.4.1 Inleiding 21
2.4.2 Artikelen 257a, c en h Wetboek van Strafvordering 22
2.4.3 Aanwijzing OM-strafbeschikking 26
2.5 H et voorwaardelijk sepot 28
2.5.1 Parlementaire geschiedenis 28
2.5.2 Voorwaardelijk sepot en Aanwijzing gebruik sepotgronden 29
2.6 Tussenconclusie 32
2.7 De handhavingspraktijk (niet-wettelijke mogelijkheden) 33
2.7.1 Inleiding 33
2.7.2 Methodologie 34
2.7.3 Compliance maatregelen in de praktijk 35
2.7.3.1 2011 en 2012: weinig aandacht voor compliance (?) 35
2.7.3.2 2013: meer aandacht voor compliance in persberichten 37
2.7.3.3 2014: de schikking met SBM Offshore N.V. 39
2.7.3.4 2015: afname in aandacht voor compliance? 41
2.7.3.5 2016: compliance in de spotlight 42
2.8 Conclusie 43

3 De compliance monitor 47
3.1 Inleiding 47
3.2 D/NPA ’s 48
3.3 De compliance monitor in vogelvlucht 50
3.4 De Memoranda van de U.S. Department of Justice 54
3.4.1 Inleiding 54
3.4.2 Holder Memorandum 54
3.4.3 Thompson Memorandum 57
3.4.4 Morford Memorandum 58
3.4.4.1 Principle 1: selectie 60
3.4.4.2 Principle 2: onafhankelijkheid 61
3.4.4.3 Principles 3 en 4: het monitoren van compliance 62
3.4.4.4 Principle 5: communicatie 63
3.4.4.5 rinciple 7: rapporteren van misstanden 64
3.4.4.6 Principle 8: duur van de NPA /DPA 64
3.4.5 Grindler Memorandum 65
3.5 De handhavingspraktijk van de U.S. Department of Justice 66
3.5.1 Inleiding 66
3.5.2 Methodologie 67
3.5.3 Compliance maatregelen in de praktijk 68
3.5.3.1 Persberichten: eerste indruk 68
3.5.3.2 Verplichting tot self-reporting 69
3.5.3.3 Compliance monitor 71
3.5.4 Kritiek op de U.S. Department of Justice 78
3.6 Conclusie 82

4 Praktische wenselijkheid compliance monitor in het Nederlandse recht 85
4.1 Inleiding 85
4.2 O vereenkomsten en verschillen 85
4.2.1 G een wettelijke regeling met betrekking tot compliance 85
4.2.2 Verplichting tot aanscherpen compliance beleid 88
4.2.3 Verplichting tot self-reporting 89
4.2.4 De compliance monitor 90
4.3 Conclusie en aanbevelingen 94

5 De communicatieve straftheorie van Antony Duff 99
5.1 Inleiding 99
5.2 De communicatieve straf 101
5.2.1 Inleiding 101
5.2.2 Rechtvaardiging penal hard treatment 102
5.2.3 Criminal mediation & probation 103
5.2.3.1 Criminal mediation 103
5.2.3.2 Probation 105
5.2.4 De straf als vorm van boetedoening 105
5.2.5 Proportionaliteit 107
5.2.5.1 Invulling proportionaliteitsbeginsel 107
5.2.5.2 Proportionaliteit – sanctiemodaliteiten 109
5.2.6 De straf als onderhandeling 111
5.3 Kritiek op Duff’s theorie 112
5.3.1 Bestraffing en communicatie 112
5.3.2 Straf vs. herstel 114
5.3.3 Oprechtheid van een afgedwongen excuus en opstandige daders 116
5.3.4 Berouwvolle daders 118
5.3.5 Afschrikking als strafdoel 119
5.4 Conclusie 120

6 De compliance monitor binnen de communicatieve
straftheorie 123
6.1 Inleiding 123
6.2 De compliance monitor als straf 124
6.3 Deviaties van Duff’s theorie 126
6.3.1 R echtspersoon als dader 126
6.3.2 R echter vs. Openbaar Ministerie 128
6.3.3 Compliance monitor vs. geldboete bij financieel-economische misdrijven 130
6.4 E valuatie van de compliance monitor 131
6.4.1 Schikkingen binnen de communicatieve straftheorie 131
6.4.2 De compliance monitor in theorie 132
6.4.2.1 S electie 132
6.4.2.2 Taken 133
6.4.2.3 Aanbevelingen 134
6.4.2.4 Rapportages 134
6.4.2.5 Verlenging en vroegtijdige beëindiging 135
6.4.3 De compliance monitor in de praktijk 136
6.4.3.1 Herstelmaatregelen als strafverminderende omstandigheid 136
6.4.3.2 Actieve rol van de onderneming? 137
6.4.3.3 Geuite kritiek 138
6.5 Conclusie en aanbevelingen 139

7 Conclusie en aanbevelingen 145
7.1 Conclusies 145
7.2 Aanbevelingen 151

Geraadpleegde jurisprudentie en schikkingen 157
Geraadpleegde literatuur 159
Wet- en regelgeving 167
Overige geraadpleegde documenten 169
Annex I 177
Annex II 183