Voorspel 11
Karel ’t Lam, Marike Lancel & Frans Koenraadt
1 Introductie 11
2 Achtergrond 12
3 De opbouw en inhoud 12
Literatuur 17
Het ludieke aspect in de band tussen dader en slachtoffer 19
Over valsspelen, spelbreken en doen alsof
Frans Koenraadt
1 Inleiding 19
2 Het spel 20
3 Het spel in het strafrecht 23
4 Het spel in de ggz en doen alsof 25
5 Nogmaals het spelen 28
Literatuur 29
Kat en muis 33
Het contact tussen verdachten en andere betrokkenen bij eergerelateerd geweld en de politie
Janine Janssen
1 Inleiding 33
2 Spelletjes spelen met Huizinga 34
2.1 Uitgangspunten van het betoog van Huizinga 34
2.2 Een ongemakkelijke vraag 35
3 Wat is eergerelateerd geweld? 36
4 Spelen met de politie? 38
4.1 Waarom het inschatten van eerzaken zo moeilijk is 38
4.2 Waarom inzicht in het motief zo belangrijk is 39
4.3 Nog eens terug naar het doorgronden van eerproblematiek 40
4.4 Redenen waarom professionals zich bespeeld voelen 41
6 Spel, stoornis en delict
5 Tot slot 41
Literatuur 42
What Exactly is Play, and Why Is It Such a Powerful Vehicle for Children’s Social, Moral, Emotional, and Intellectual Development? 43
Peter Gray
1 Introduction 43
2 Paradoxes of Play 43
3 Play as the Practice of Valuable Skills 44
4 Universal Varieties of Children’s Play 44
5 Defining Characteristics of Play 45
5.1 Play Is Self-chosen and Self-directed 46
5.2 Play Is Intrinsically Motivated 46
5.3 Play Is Guided by Mental Rules 47
5.4 Play Is Imaginative 48
5.5 Play Is Conducted in an Alert, Active, but Relatively Nonstressed Frame of Mind 49
6 How Play Promotes All Aspects of Children’s Development 49
6.1 Play and Physical Development 49
6.2 Play and Intellectual Development 49
6.3 Play and Social/Moral Development 50
6.4 Play and Emotional Development 50
7 Potential Relevance to Forensic Psychiatry 50
References 51
Play Among Adults 53
Its Role in Counteracting Dominance and Aggression and Promoting Cooperation
Peter Gray
1 Introduction 53
2 The Egalitarian Nature of Hunter-gatherer Bands 53
3 The Play Theory of Hunter-gatherer Egalitarianism 55
4 Social Play as Inhibitor of Aggression in Non-human Mammals 55
5 How Hunter-gatherers Use Play to Promote Peace and Equality 57
5.1 Hunter-gatherer Games Are Cooperative, Non-competitive, Bonding Activities 57
5.2 Hunter-gatherer Religions Are Playful and Egalitarian 58
5.3 Hunter-gatherers’ ‘Work’ Is Playful in Nature 59
5.4 Hunter-gatherers Use humour to Keep the Peace 60
6 A Final Thought 60
References 61
Het ongelijke speelveld in narcisme 63
Frans Schalkwijk
1 Inleiding 63
2 Het ontwikkelingsperspectief 64
3 Het ontwikkelingsperspectief van narcisme en spel 65
4 Het ongelijke speelveld in narcisme 67
5 Narcisme in de klinische praktijk 70
6 Tot besluit 73
Literatuur 74
Spelen in het donker: de relatie tussen slaap en delictgedrag 77
Marike Lancel
1 Inleiding 77
2 Slaapfysiologie 78
3 De relatie tussen slaap en delictgedrag 79
3.1 Slaap als excuus voor slecht functioneren 79
3.2 Slechte slaap als risico voor delictgedrag 81
3.3 Slapen tijdens delictgedrag 83
3.4 Slapen na het plegen van een delict 86
4 Resumerende conclusies 86
Literatuur 87
Foute denkwijzen en ‘goedpraters’ bij agressief gedrag 89
Jan Bernard
1 Introductie 89
2 Denkfouten 89
3 Zedendelinquenten 90
4 ‘Goedpraters’ 92
5 Tot slot 95
Literatuur 95
Spelen in een virtuele omgeving 97
Attie Bakker, Anne Boegschoten, Harold-Jan ten Kate, Harmke van der Bijl & Gretha Boersma
1 Inleiding 97
2 Virtual reality in de geestelijke gezondheidszorg 98
3 Virtual reality in de forensische psychiatrie 100
4 Ervaringen met virtual reality in de forensische psychiatrie Assen 101
5 Tot slot 103
Literatuur 104
8 Spel, stoornis en delict
Spelenderwijs leren in de forensische setting 107
Tineke Bergstra & Gonnie Hermsen
1 Inleiding 107
2 Vaktherapie binnen de forensische psychiatrie 107
3 Spelenderwijs 110
4 De generieke module ‘vaktherapie’ en de werkingsmechanismen van de vaktherapie 111
5 De werkingsmechanismen van vaktherapeutische interventies 112
5.1 De arousalregulatie 112
5.2 Het proces van lichaamswaarneming en bewustzijn 112
5.3 Het proces van expressie / creativiteit / flexibiliteit 113
5.4 Affect- en emotieregulatie 113
5.5 Regulatie van hogere orde cognitieve processen, zoals executieve functies 114
5.6 Regulatie van sociale cognitie 115
6 Ervaringen vanuit de praktijk 115
7 Conclusie 117
Literatuur 117
Over doen alsof en nabootsing 121
De macabere dans van bedrieger met bedrogene in de behandelarena
Ine Klijn
1 Inleiding 121
2 Hoe mijn fascinatie ooit begon 122
3 Doen alsof buiten de spreekkamer 124
4 Doen alsof in de spreekkamer 125
5 Syndromen en demografie 127
5.1 Syndromen 127
5.2 Demografie 128
6 De arts-patiëntrelatie en het aandeel van de bedrogene 129
7 De motieven van de patiënt 130
8 Herkenning en hantering 131
9 Tot slot 132
Literatuur 132
Spel en tegenspel in de forensisch psychiatrische behandeling 133
Karel ’t Lam
1 Inleiding 133
2 Enkele theoretische bespiegelingen over spel bij D. Winnicott,
P. Fonagy en J. Benjamin 134
2.1 Donald Winnicott 134
2.2 Peter Fonagy 136
2.3 Jessica Benjamin 137
3 Spel en forensische psychiatrie 138
3.1 De Forensisch Psychiatrische Kliniek 138
3.2 Ervaringen in de forensische psychiatrie 139
4 Illustraties in de behandeling 140
4.1 Het spel van geven en ontvangen 141
4.2 Het spel van dader en slachtoffer en de plaats van de derde 142
4.3 Erotisch spel in de behandelrelatie: een verboden spel!? 144
4.4 Een afscheidsspel met whisky 145
5 Conclusies 146
5.1 Reflecties over het spel ‘durven of de waarheid’ 146
5.2 Zelfonthulling: het spel van wat je wel en niet laat zien 147
5.3 Zelfonthulling en de morele derde 147
5.4 Spelen met de paradox 147
5.5 Samen koken of instructeur op afstand 148
5.6 Spelen met oog voor het grotere speelveld 148
6 Tot slot 149
Literatuur 150
Samen spelen is samen delen 153
Spelers met voorsprong en achterstand in de forensische ggz halen met
storytelling samen de finish
Pleun van Vliet, Jorge Chito, Maike Koolhaas & Consuelo Silva
1 Inleiding 153
2 Uit je rol stappen 154
3 Het spelaanbod 157
4 Zelf in de hoofdrol 159
5 Terugblik 161
Psychopathie 163
Hoe een maatschappij psychopathiforme trekken kan vertonen
Maxim Laurijssen
1 Inleiding 163
2 Moderne psychopathie 164
3 ‘Succesvolle’ psychopathie 165
4 Psychocratie 167
5 De alsmaar veranderende maatschappij 167
6 De op- en neergang van normen en waarden in de maatschappij 169
7 Rolmodellen: de acceptatie van psychopathische karaktertrekken 170
8 Machtsverhoudingen: vier rollen in de maatschappij 171
8.1 Poseurs 172
8.2 Imitators 172
8.3 Naïevelingen 174
8.4 Critici 174
10 Spel, stoornis en delict
9 Cycliciteit 175
10 Slotwoord en conclusie 176
Literatuur 177
Veranderende spelregels: gedragswetenschappers en rechters 183
Ybo Buruma
1 Inleiding 183
2 Wat vooraf ging 184
3 Het modernisme (1886-1926) 185
4 De autoritaire periode (1926-1950) 188
5 De wederopbouw (1950-1970) 190
6 Culturele revolutie (1970-1995) 192
7 Risicosamenleving (1995-2020) 195
8 Slot 197
Literatuur 199
Spelregels in het contact tussen dader en slachtoffer 201
Lydia Dalhuisen
1 Inleiding 201
2 Slachtoffers in de forensische psychiatrie 203
2.1 Groeiende aandacht 203
2.2 Slachtoffers en de maatregel tbs 203
3 Het slachtoffer aan zet: wat zijn de opties? 204
3.1 Indirecte mogelijkheden 204
3.2 Direct contact 206
4 De beurt aan de dader: mogelijkheden vanuit daderperspectief 207
4.1 De dader als deelnemer 208
4.2 Aandacht voor slachtoffers tijdens de behandeling 208
5 Slachtoffer-dadercontact in uitvoering 209
5.1 Herstelrecht en procedurele rechtvaardigheid 210
5.2 Herstelbemiddeling in de praktijk 211
6 Slot 212
Literatuur 213
Auteurs 217
