1 Inleiding 1
1.1 Het thema 1
1.2 De opzet 6
1.3 Afbakening, tevens uitleg begrippenkeuze 6
Deel I
2 De patiënt en een incident bij een geneeskundige behandeling; een verkenning 11
2.1 Inleiding 11
2.2 Schade na een incident bij de geneeskundige behandeling 11
2.3 Behoeften na een incident 16
2.4 Vergoeding van schade na een incident 20
2.4.0 Opmerkingen vooraf 20
2.4.1 Soorten schade: vermogensschade en ander nadeel 20
2.4.2 De grondslagen voor een recht op vergoeding van schade 22
2.4.2.1 Een goede grond ter afwenteling van schade: verwijtbaar onjuist gedrag 22
2.4.2.2 Verwijtbaar onjuist gedrag: een toerekenbare tekortkoming 24
2.4.2.3 Verwijtbaar onjuist gedrag: een toerekenbare onrechtmatige daad 26
2.4.2.4 Aansprakelijkheid vanwege een bepaalde hoedanigheid 29
2.4.3 Het verhaal van schade in de praktijk 30
2.4.3.1 ‘Buiten rechte’ 30
2.4.3.2 ‘In rechte’ 35
2.5 Andere juridische acties en hun verhouding tot het civiele aansprakelijkheidsrecht 41
2.5.0 Opmerkingen vooraf 41
2.5.1 Een klacht bij de hulpverlener 42
2.5.2 Een melding bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd 51
2.5.3 Een verzoek aan de Nationale ombudsman 63
2.5.4 Een klaagschrift bij de tuchtrechter 65
2.5.5 Strafvervolging door het Openbaar Ministerie 89
2.5.6 De verhouding tot het civiele aansprakelijkheidsrecht 116
2.6 Beschouwing 119
Deel II
3 De rechtsverhouding tussen de patiënt en de arts of het ziekenhuis 123
3.1 Inleiding 123
3.2 De rechtsverhouding tussen arts, ziekenhuis en patiënt: doorgaans een behandelingsovereenkomst 127
3.2.0 Opmerkingen vooraf 127
3.2.1 Het onderwerp van de behandelingsovereenkomst 128
3.2.2 De opdrachtgever 135
3.2.2.1 De patiënt 135
3.2.2.2 Vertegenwoordiging en zaakwaarneming 136
3.2.3 De opdrachtnemer 147
3.2.3.1 De hulpverlener 147
3.2.3.2 De zelfstandig arts als contractspartij 149
3.2.3.3 Het ziekenhuis als contractspartij 153
3.2.3.4 Medisch specialistische bedrijven 155
3.2.3.5 Verschillende contractspartijen 168
3.2.3.6 Ondersteunend specialisten, assistenten en waarnemers 169
3.2.4 De totstandkoming van de behandelingsovereenkomst 174
3.2.5 De beëindiging van de behandelingsovereenkomst 179
3.2.6 Verplichtingen die uit de behandelingsovereenkomst voortvloeien 184
3.3 De rechtsverhouding tussen arts, ziekenhuis en patiënt: in uitzonderingsgevallen geen behandelingsovereenkomst 201
3.3.0 Opmerkingen vooraf 201
3.3.1 Illustraties van uitzonderingsgevallen 202
3.3.2 Verplichtingen die uit de bijzondere rechtsverhouding voortvloeien 208
3.4 Een nadere beschrijving van de klassieke verplichtingen van de hulpverlener 217
3.4.0 Opmerkingen vooraf 217
3.4.1 De informatieplicht 218
3.4.1.1 Doel van de informatieplicht 218
3.4.1.2 De inhoud van de informatie 228
3.4.1.3 Uitzonderingen op de informatieplicht 244
3.4.2 De plicht de patiënt te behandelen 246
3.4.2.1 Doel van de behandelplicht 246
3.4.2.2 De inhoud van de behandeling 249
3.4.2.3 Uitzonderingen op de behandelplicht 267
3.4.3 De dossierplicht 271
3.4.3.1 Doel van de dossierplicht 271
3.4.3.2 De inhoud van het dossier 287
3.4.3.3 Uitzonderingen op de dossierplicht 290
3.4.4 De geheimhoudingsplicht 292
3.4.4.1 Doel van de geheimhoudingsplicht 292
3.4.4.2 De inhoud van het geheim 297
3.4.4.3 Uitzonderingen op de geheimhoudingsplicht 298
3.4.5 De plicht tot eerbiediging van het recht op privéleven in de behandelkamer 323
3.5 Beschouwing 327
4 Grondslagen voor aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis 331
4.1 Inleiding 331
4.2 Aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis op de contractuele grondslag 333
4.2.0 Opmerkingen vooraf 333
4.2.1 Een tekortkoming van de arts of het ziekenhuis 334
4.2.1.1 Tekortkomen 334
4.2.1.2 De norm waaraan het handelen van de arts en het ziekenhuis wordt getoetst: goed hulpverlenerschap 338
4.2.1.3 Het goed hulpverlenerschap nader bekeken 340
4.2.1.4 Invulling van het goed hulpverlenerschap: de professionele standaard 343
4.2.1.5 Invulling van het goed hulpverlenerschap: de kwaliteitsstandaarden 352
4.2.1.6 Invulling van het goed hulpverlenerschap: wet- en regelgeving 357
4.2.1.7 Begrenzing van het goed hulpverlenerschap: het oordeel van de rechter 366
4.2.1.8 Illustraties van typen tekortkomingen 367
4.2.1.9 Illustraties van typen tekortkomingen in verband met het gebruik van hulppersonen 380
4.2.1.10 Illustraties van typen tekortkomingen in verband met het gebruik van hulpzaken 382
4.2.2 Het bewijs van de tekortkoming van de arts of het ziekenhuis 400
4.2.2.1 Stelplicht- en bewijslastverdeling 400
4.2.2.2 Een mogelijk probleem bij het leveren van het bewijs van de tekortkoming: de aard van de verbintenis 407
4.2.2.3 Een mogelijk probleem bij het leveren van het bewijs van de tekortkoming: onwetendheid van de patiënt 410
4.2.2.4 Het deskundigenbericht als bewijsmiddel 419
4.2.3 Toerekening van de tekortkoming 428
4.2.3.1 Schuld, verkeersopvattingen en wet 428
4.2.3.2 Toerekening krachtens schuld of verkeersopvattingen 429
4.2.3.3 Toerekening krachtens de wet; artikel 6:76 BW 434
4.2.3.4 Toerekening krachtens de wet; artikel 6:77 BW 441
4.2.4 Uitsluiten of beperken van aansprakelijkheid van de arts of het ziekenhuis 470
4.3 Aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis op de buitencontractuele grondslag 474
4.3.0 Opmerkingen vooraf 474
4.3.1 Een onrechtmatige daad van de arts of het ziekenhuis 474
4.3.1.1 Onrechtmatig gedrag 474
4.3.1.2 De norm waaraan het handelen van de arts en het ziekenhuis wordt getoetst 475
4.3.1.3 Illustraties van typen onrechtmatige daad 477
4.3.2 Het bewijs van de onrechtmatige daad van de arts of het ziekenhuis 489
4.3.3 Toerekening van de onrechtmatige daad 491
4.3.4 Kwalitatieve aansprakelijkheden 493
4.3.4.1 De regels van de artikelen 6:170 BW, 6:171 BW, 6:173 BW, 6:174 BW en 6:175 BW 493
4.3.4.2 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor personen 495
4.3.4.3 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor roerende zaken 502
4.3.4.4 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor opstallen 507
4.3.4.5 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor gevaarlijke stoffen 511
4.4 De grondslag voor de centrale aansprakelijkheid van het ziekenhuis 513
4.4.0 Opmerkingen vooraf 513
4.4.1 Een fictieve grondslag 513
4.4.2 Het toepassingsbereik van artikel 7:462 BW 518
4.4.3 Overeenkomstige toepassing van artikel 7:462 BW in bijzondere situaties 524
4.5 Beschouwing 529
5 De grondslag voor aansprakelijkheid van de producent 533
5.1 Inleiding 533
5.2 Een risicoaansprakelijkheid ingevolge de wet als primaire grondslag 535
5.3 De betekenis van de Richtlijn inzake de aansprakelijkheid voor producten met gebreken 539
5.4 Het toepassingsbereik van de risicoaansprakelijkheid van de producent 549
5.4.0 Opmerkingen vooraf 549
5.4.1 Het product 549
5.4.2 De producent 556
5.4.3 De gebrekkigheid 565
5.4.3.1 Het definiëren van een gebrek 565
5.4.3.2 Een uitwerking van de factoren die de gebrekkigheid bepalen 572
5.4.3.3 Het bewijs van het gebrek 605
5.4.4 De schade 614
5.4.4.1 Categorieën van schade 614
5.4.4.2 Schade door dood of lichamelijk letsel 616
5.4.4.3 Het bewijs van de schade 621
5.5 Bevrijdende verweren 621
5.6 Beschouwing 634
6 Causaal verband 637
6.1 Inleiding 637
6.2 Het condicio sine qua non-verband 638
6.2.0 Opmerkingen vooraf 638
6.2.1 Condicio sine qua non-verband als minimumvereiste 639
6.2.2 Condicio sine qua non-verband en meerdere aansprakelijkheidvestigende gebeurtenissen 643
6.2.3 Condicio sine qua non-verband en een oorzaak die de patiënt wordt toegerekend 655
6.3 Het bewijs van het condicio sine qua non-verband 666
6.3.0 Opmerkingen vooraf 666
6.3.1 Stelplicht- en bewijslastverdeling 666
6.3.2 Mogelijke problemen bij het leveren van het bewijs van het condicio sine qua non-verband 670
6.3.2.1 Onzekerheid over de invloed van de normschending op de schade 670
6.3.2.2 Onzekerheid over de keuze die de patiënt zou hebben gemaakt 675
6.3.2.3 Onzekerheid over de schadeveroorzaker bij meervoudige causaliteit 691
6.3.3 Het deskundigenbericht als bewijsmiddel 692
6.3.4 Handvatten om de bewijslast van het condicio sine qua non-verband te verlichten 693
6.3.4.1 De omkeringsregel 693
6.3.4.2 De regel van artikel 6:99 BW 704
6.3.5 Proportionele aansprakelijkheid als alternatief 712
6.3.5.1 Verschillende proportionele benaderingen 712
6.3.5.2 Wanneer welke proportionele benadering; de rekenmethoden 728
6.4 Toerekening naar redelijkheid 752
6.5 Beschouwing 759
7 Schadevergoeding en verjaring 763
7.1 Inleiding 763
7.2 Schade van de patiënt 765
7.2.0 Opmerkingen vooraf 765
7.2.1 Vaststellen van de omvang van de schade 765
7.2.2 Vermogensschade 772
7.2.2.1 Geleden verlies en gederfde winst 772
7.2.2.2 Vermogensschade bij wrongful birth, wrongful life en wrongful fertilisation 773
7.2.2.3 Buitengerechtelijke kosten 781
7.2.3 Nadeel dat niet in vermogensschade bestaat 786
7.3 Schade van bij de patiënt betrokken personen 806
7.3.0 Opmerkingen vooraf 806
7.3.1 Een inventarisatie van schadelijdende betrokken personen 807
7.3.2 Vermogensschade van direct betrokkenen en nabestaanden 808
7.3.2.1 Vermogensschade van direct betrokkenen bij letsel van de patiënt 808
7.3.2.2 Vermogensschade van nabestaanden bij overlijden van de patiënt 813
7.3.2.3 Vermogensschade van partner en kind bij wrongful birth, wrongful life en wrongful fertilisation 818
7.3.3 Ander nadeel van direct betrokkenen en nabestaanden 823
7.3.4 Shockschade van direct betrokkenen en nabestaanden 826
7.3.5 Ander nadeel van partner en kind bij wrongful birth, wrongful life en wrongful fertilisation 833
7.3.6 Schade van regresnemers 835
7.3.6.1 Schade van de werkgever 835
7.3.6.2 Schade van uitkeringsinstanties 837
7.4 Verjaring van de vordering 839
7.4.0 Opmerkingen vooraf 839
7.4.1 Verjaringstermijnen 839
7.4.1.1 Het wettelijk kader van verjaring 839
7.4.1.2 Vijfjaarstermijn 840
7.4.1.3 Twintigjaarstermijn 847
7.4.2 Stuiting van de verjaring 851
7.4.3 Verjaring bij productenaansprakelijkheid 854
7.5 Beschouwing 855
Deel III
8 Verhaal van zorggerelateerde schade in de praktijk 861
8.1 Inleiding 861
8.2 Het buitengerechtelijk traject 863
8.2.0 Opmerkingen vooraf 863
8.2.1 De belangenbehartiger in het buitengerechtelijk traject 864
8.2.1.1 De rol van de belangenbehartiger van de patiënt 864
8.2.1.2 De waarborgen voor kwaliteit van de belangenbehartiger 874
8.2.2 De beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar in het buitengerechtelijk traject 877
8.2.2.1 De rol van de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar van de hulpverlener 877
8.2.2.2 De waarborgen voor kwaliteit van de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar 888
8.2.3 De medisch adviseur in het buitengerechtelijk traject 890
8.2.3.1 De rol van de medisch adviseur 890
8.2.3.2 De waarborgen voor kwaliteit van de medisch adviseur 896
8.2.4 De medisch deskundige in het buitengerechtelijk traject 898
8.2.4.1 De rol van de medisch deskundige 898
8.2.4.2 De waarborgen voor kwaliteit van de medisch deskundige 902
8.2.5 De omgang met medische informatie in het buitengerechtelijk traject 904
8.2.5.1 Het belang van medische informatie en haar regelgeving 904
8.2.5.2 Opvragen, ter beschikking stellen, beoordelen, beheren, inzien, blokkeren en bewaren van medische informatie 908
8.2.6 De kosten van het buitengerechtelijk traject 933
8.2.6.1 De kosten van rechtsbijstand 933
8.2.6.2 De kosten van de medisch deskundige 936
8.2.7 Gerechtelijke procedures in het buitengerechtelijk traject 937
8.2.7.1 Het verzoek aan de rechter om een voorlopig deskundigenbericht te gelasten 937
8.2.7.2 Het verzoek aan de rechter om een deelgeschil te beslechten 949
8.3 De gerechtelijke bodemprocedure in eerste aanleg 960
8.3.0 Opmerkingen vooraf 960
8.3.1 Partijen in de bodemprocedure 961
8.3.1.1 De patiënt en zijn advocaat 961
8.3.1.2 De hulpverlener, de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar, de producent en hun advocaat 965
8.3.2 De civiele rechter in de bodemprocedure 973
8.3.2.1 De rol van de civiele rechter 973
8.3.2.2 De waarborgen voor kwaliteit van de civiele rechter 976
8.3.3 De medisch deskundige in de bodemprocedure 981
8.3.3.1 De rol van de gerechtelijk medisch deskundige 981
8.3.3.2 De waarborgen voor kwaliteit van de gerechtelijk medisch deskundige 999
8.3.4 De omgang met medische informatie in de bodemprocedure 1003
8.3.5 De kosten van de bodemprocedure 1011
8.4 Beschouwing 1015
Geraadpleegde literatuur 1019
Geraadpleegde jurisprudentie 1073
Geraadpleegde Kamerstukken 1159
Trefwoordenregister 1171
