Constitutionele mogelijkheden en beperkingen voor experimenteel handelen en experimentele wetgeving

Op 16 december 2016 vond de jaarlijkse staatsrechtconferentie plaats. De organisatie was in handen van de leerstoel Law, Governance & Technology van de Faculteit Behavioural, Management and Social sciences van de Universiteit Twente. De conferentie was gewijd aan constitutionele (on)mogelijkheden voor experimenteel handelen en experimentele wetgeving.

Wet- en regelgevers staan onder toenemende druk om mogelijkheden te scheppen voor experimenteren met maatschappelijke en technologische innovaties, zoals bij alternatieve publieke of publiek-private besluitvorming, het omgaan met persoonsgegevens/'big data', vernieuwing in het onderwijs en de zorg, de inrichting van 'smart energy grids', en de introductie van zelfrijdende auto's, drones, en microchip implantatie. Wetgeving moet 'toekomstbestendig' worden door juridische ruimte te bieden voor het beproeven van innovatieve praktijken op basis van private, publieke en publiek-private initiatieven. Maar, hoeveel ruimte is rechtstatelijk beschouwd nog aanvaardbaar, zoals met het oog op rechtszekerheid en rechtsgelijkheid, zeggenschap en de bescherming van fundamentele rechten, en hoe kan deze ruimte het best worden gebruikt, dat wil zeggen: in een goede balans tussen effectief en legitiem?

Deze bundel is samengesteld naar aanleiding van bovengenoemde conferentie en bevat bijdragen gebaseerd op aldaar uitgesproken keynotes en gepresenteerde papers. Verschillende vormen van experimenteren stonden daarbij centraal: het 'experimenteren door wetgeving', door het maken van leerzame uitzonderingen op bestaande beperkende regels; het 'experimenteren tussen wetgeving', door het scheppen van leerzame lokale variatie tussen wet- en regelgeving op basis van decentrale bevoegdheden als experimentele ruimte; het 'experimenteren binnen wetgeving', door het faciliteren van leerzame spontane praktijken op basis van flexibele regelgeving, door een open structuur van wettelijke bepalingen.