Nederlands recht begrepen

Afkortingen 13
1 Het recht 15
1.1 Inleiding 15
1.2 Omschrijving en doel van het recht 15
1.3 Rechtsgebieden 17
1.4 Publiekrecht en privaatrecht 20
1.5 Materieel recht en formeel recht 22
1.6 Overige indelingen van het recht 24
1.7 Samenvatting 25

PUBLIEKRECHT 27
2 Rechtsbronnen 29
2.1 Inleiding 29
2.2 Het internationale verdrag 29
2.3 De wet 30
2.4 De jurisprudentie 35
2.5 De gewoonte 37
2.6 Samenvatting 38

3 Volksvertegenwoordiging en regering 41
3.1 Inleiding 41
3.2 De staat 41
3.3 Bronnen van staatsrecht 42
3.4 De volksvertegenwoordiging 44
3.5 De werkwijze van de Kamers 45
3.6 Het tweekamerstelsel 47
3.7 De regering 48
3.8 Het staatshoofd 50
3.9 De kabinetsformatie 51
3.10 Samenvatting 54

4 Democratie en rechtsstaat 57
4.1 Inleiding 57
4.2 Vrije verkiezingen 57
4.3 Het parlementaire stelsel 61
4.4 Grondrechten 63
4.5 De rechtsstaat 70
4.6 Samenvatting 71

5 Wetgeving 73
5.1 Inleiding 73
5.2 De leer van de machtenscheiding 73
5.3 Decentralisatie 74
5.4 De gang van een wetsontwerp 76
5.5 Wetten in materiële zin 81
5.6 De rangorde van regelgeving 83
5.7 Attributie en delegatie 86
5.8 Samenvatting 91

6 Rechtspraak 93
6.1 Inleiding 93
6.2 De rechterlijke macht 93
6.3 Kenmerken van de Nederlandse rechtspraak 96
6.4 De rechterlijke organisatie 97
6.5 Karakter van burgerlijke rechtspraak, strafrechtspraak en bestuursrechtspraak 101
6.6 Rechtsvinding 103
6.7 Samenvatting 106

7 Bestuur 109
7.1 Inleiding 109
7.2 De ontwikkeling van de bestuurstaak 109
7.3 De Algemene wet bestuursrecht (Awb) 110
7.4 Het bestuursorgaan en de belanghebbende 113
7.5 Twee soorten besluiten 119
7.6 Attributie, delegatie en mandaat 120
7.7 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 122
7.8 Handhaving 126
7.9 Samenvatting 129

8 Materieel strafrecht 133
8.1 Inleiding 133
8.2 Het legaliteitsbeginsel 134
8.3 Het algemeen en het bijzonder deel van het strafrecht 135
8.4 Misdrijven en overtredingen 136
8.5 De opbouw van een strafbepaling 137
8.6 De dader 139
8.7 De poging 142
8.8 Deelneming 145
8.9 Strafuitsluitingsgronden 149
8.10 Strafdoelen 153
8.11 Straffen 154
8.12 Maatregelen 155
8.13 Samenvatting 158

9 Strafprocesrecht 161
9.1 Inleiding 161
9.2 Uitgangspunten 162
9.3 Het strafproces 163
9.4 Personen in het strafproces 165
9.5 Het Openbaar Ministerie 168
9.6 De procureur-generaal bij de Hoge Raad 169
9.7 Dwangmiddelen 171
9.8 Bijzondere opsporingsbevoegdheden 176
9.9 De terechtzitting 178
9.10 De beraadslaging 180
9.11 Rechtsmiddelen 184
9.12 Samenvatting 186

10 Rechtsbescherming tegen de overheid 189
10.1 Inleiding 189
10.2 De ontwikkeling van het bestuursprocesrecht 189
10.3 Besluit en belanghebbende 192
10.4 Voorprocedures 193
10.5 Beroep 195
10.6 Hoger beroep 196
10.7 Voorlopige voorziening 196
10.8 Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter 197
10.9 Nadeelcompensatie en vergoeding van schade door een onrechtmatig besluit 198
10.10 Klachtbehandeling en ombudsman 199
10.11 De juiste vorm van rechtsbescherming 201
10.12 Samenvatting 204

PRIVAATRECHT 207
11 Verbintenissenrecht, algemeen 209
11.1 Inleiding 209
11.2 Het karakter van het burgerlijk recht 209
11.3 Het Burgerlijk Wetboek 211
11.4 Rechtsfeiten 212
11.5 De drie onderdelen van het burgerlijk recht 214
11.6 Verbintenissen 217
11.7 Handelingsbekwaamheid 220
11.8 Samenvatting 223

12 Verbintenissen uit overeenkomst 225
12.1 Inleiding 225
12.2 De overeenkomst 226
12.3 Het aanbod 226
12.4 Ondeugdelijke vorming van de wil 229
12.5 De inhoud van de overeenkomst 234
12.6 Uitleg van de overeenkomst 237
12.7 Algemene voorwaarden 239
12.8 Niet-nakomen van de overeenkomst 242
12.9 Samenvatting 247

13 Verbintenissen uit de wet 251
13.1 Inleiding 251
13.2 Het begrip ‘onrechtmatig’ 251
13.3 Rechtvaardigingsgrond en relativiteitseis 255
13.4 Voorwaarden voor schadevergoeding 256
13.5 Andere vorderingen uit onrechtmatige daad 258
13.6 Risicoaansprakelijkheden 260
13.7 Overige verbintenissen uit de wet 264
13.8 Samenvatting 265

14 Goederenrecht 269
14.1 Inleiding 269
14.2 Kenmerken van absolute rechten 269
14.3 Goederen, zaken en rechten 271
14.4 De absolute rechten op goederen 276
14.5 Indeling van de absolute rechten 280
14.6 Verkrijging van goederen 283
14.7 Overdracht 284
14.8 Derdenbescherming bij overdracht van nietregistergoederen 286
14.9 Samenvatting 290

15 Personen- en familierecht 293
15.1 Inleiding 293
15.2 Naam, verwantschap en woonplaats 293
15.3 Afstamming en ouderschap 297
15.4 Het huwelijk 300
15.5 Het geregistreerd partnerschap 303
15.6 Samenwonen 303
15.7 Echtscheiding 305
15.8 Gezag over minderjarigen 306
15.9 Samenvatting 309

16 Erfrecht 313
16.1 Inleiding 313
16.2 Wettelijk erfrecht 313
16.3 Bescherming van de echtgenoot 316
16.4 Redenen voor een testament 319
16.5 Opstellen van een testament 322
16.6 Legitieme portie 324
16.7 Aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap 326
16.8 Afwikkeling van de nalatenschap 328
16.9 Levenstestament 331
16.10 Samenvatting 331

17 Rechtspersonenrecht en ondernemingsvormen 333
17.1 Inleiding 333
17.2 De vereniging 334
17.3 De stichting 337
17.4 Naamloze en besloten vennootschap 338
17.5 De nv en bv vergeleken 341
17.6 Verschillen nv en bv 343
17.7 De aansprakelijkheid van bestuurders 344
17.8 Ondernemingsvormen die geen rechtspersoonlijkheid bezitten 345
17.8.1 Eenmanszaak 345
17.8.2 De maatschap 346
17.8.3 De vennootschap onder firma 348
17.8.4 De commanditaire vennootschap 349
17.9 Samenvatting 349

18 Burgerlijk procesrecht 353
18.1 Inleiding 353
18.2 Kenmerken van het burgerlijk procesrecht 354
18.3 Absolute en relatieve competentie 355
18.4 Verloop van de procedure 357
18.5 Kantonzaken 363
18.6 Kort geding 364
18.7 Rechtsmiddelen 367
18.8 Bewijs 372
18.9 Executie 375
18.10 Mediation naast rechtspraak 377
18.11 Samenvatting 377

INTERNATIONAAL RECHT 381
19 Internationaal recht 383
19.1 Inleiding 383
19.2 Bronnen van internationaal recht 383
19.3 Het karakter van internationaal recht 385
19.4 De verhouding tussen nationaal en internationaal recht 385
19.5 Internationale organisaties 387
19.6 Raad van Europa 387
19.7 Europese Unie 389
19.7.1 Ontstaan 389
19.7.2 De Europese instellingen 390
19.7.3 Hof van Justitie van de EU 392
19.7.4 De euro 393
19.7.5 Europese Wetgeving 394
19.8 De Verenigde Naties 395
19.9 Samenvatting 397

Trefwoordenregister 401

Nederlands recht begrepen
Afkortingen
AB Administratiefrechtelijke Beslissingen
ABBB algemene beginselen van behoorlijk bestuur
AIVD Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst
AMvB algemene maatregel van bestuur
ARRvS Afdeling rechtspraak van de Raad van State
avas afwezigheid van alle schuld
Awb Algemene wet bestuursrecht
B en W burgemeester en wethouders
b.o.b. bijzondere opsporingsbevoegdheden
BRvC Bijzondere Raad van Cassatie
bv besloten vennootschap
BW Burgerlijk Wetboek
CTR Centraal Testamentenregister
ECLI European Case Law Identifier
EEG Europese Economische Gemeenschap
EG Europese Gemeenschap
EGKS Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
EU Europese Unie
EVRM Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens
en de fundamentele vrijheden
HR Hoge Raad
IVBPR Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten
IVRD Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van
rassendiscriminatie
NJ Nederlandse Jurisprudentie
nv naamloze vennootschap
OM Openbaar Ministerie
OvJ officier van justitie
Rv Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
RvdW Rechtspraak van de Week
SER Sociaal-Economische Raad
Sr Wetboek van Strafrecht
Stb. Staatsblad
Sv Wetboek van Strafvordering
tbs terbeschikkingstelling
UCV uitgebreide commissievergadering
v.h. voorlopige hechtenis
VN Verenigde Naties
Wet RO Wet op de rechterlijke organisatie
WIA Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
WVW Wegenverkeerswet
WW Werkloosheidswet