Bestaansminimum en bankbeslag

Lijst van afkortingen | 17
Woord vooraf | 21

Hoofdstuk 1 Enkele beschouwingen over derdenbeslag in relatie tot bankbeslag en beslagvrije voet | 25
1.1 Inleiding | 25
1.1.1 Derdenbeslagrecht: het ruimere kader van de (komende) nieuwe wetgeving en het bankbeslag | 25
1.1.2 Globaal overzicht van bepalingen met een beslagvrije voet | 26
1.1.3 Bankbeslag en een beslagvrij te houden bedrag: een lastig en onopgelost probleem | 27
1.2 Enkele kernpunten van het derdenbeslagrecht | 28
1.2.1 Derdenbeslag uitsluitend als verhaalsbeslag | 28
1.2.2 De voor derdenbeslag vatbare goederen (art. 3:1 BW) | 29
1.2.2.1 Opzet en beperking | 29
1.2.2.2 Beslag op bestaande en toekomstige geldvorderingen | 30
1.2.3 Beslagvrije voet en loonvordering | 35
1.3 Nog enkele andere kenmerkende aspecten van het (derden)beslag | 36
1.3.1 Twee rechtsverhoudingen en drie beginselen van derdenbeslagrecht | 36
1.3.1.1 Inleiding en opzet | 36
1.3.1.2 De nemo plus-regel of regel van gebondenheid | 37
1.3.1.3 De non peius-regel | 38
1.3.1.4 Het congruentiebeginsel | 40
1.3.2 Kort intermezzo: drie beginselen van derdenbeslag en de beslagvrije voet | 42
1.3.3 Blokkerende werking van het (derden)beslag | 43
1.3.3.1 Inleidende opmerkingen | 43
1.3.3.2 Rechtskarakter en functie blokkeringsregel | 44
1.3.3.3 De Hoge Raad kiest zonder enig voorbehoud voor zaaksgevolg | 44
1.3.4 Eis in de hoofdzaak, verklaringsplicht, 477a-procedures en bewijslast | 47
1.3.4.1 Inleiding: beperkte reikwijdte bankbeslag | 47
1.3.4.2 Wezen en kern van de eis in de hoofdzaak | 48
1.3.4.3 De verklaringsplicht | 50
1.3.4.4 De drie procedures van artikel 477a Rv | 53
1.3.4.5 Slotbeschouwing: een lastige bewijslast | 56
1.4 Enkele bijzondere rechtsfiguren bij derdenbeslag en beslagvrije voet | 58
1.4.1 Inleidende opmerkingen | 58
1.4.2 Derdenbeslag, opschortingsrechten en beslagvrije voet | 58
1.4.2.1 Algemene inleiding | 58
1.4.2.2 Toespitsing op de beslagvrije voet | 60
1.4.3 Derdenbeslag, verrekening en beslagvrije voet | 61
1.4.4 Beslagvrije voet in andere wetten en ook bij bankbeslag (?) | 65
1.4.4.1 Beslagvrije voet in enkele andere wetten | 65
1.4.4.2 Beslagvrije voet óók bij een ‘gewoon’ bankbeslag? | 66
1.5 Slotoverpeinzingen | 75

Hoofdstuk 2 Bankbeslag, beslaggrenzen en maatschappelijke context | 77
2.1 Inleiding | 77
2.2 Bestaansminimum en maatschappelijke context in de 21e eeuw | 78
2.2.1 Inleiding | 78
2.2.2 Beslagvrije voet en bestaansminimum | 78
2.2.2.1 Beslagvrije voet: een harde bodem | 78
2.2.2.2 Betalingsproblemen: oorzaken, gevolgen en misvattingen | 80
2.2.2.3 Beslagvrije voet onder vuur | 82
2.2.2.4 Minima in de knel | 84
2.2.2.5 Wetgever aan de slag | 85
2.2.3 Eerdere initiatieven ter bescherming van de schuldenaar | 86
2.2.3.1 Beroepsgroep: taakstelling vs. context beroepsuitoefening | 86
2.2.3.2 Paritas Passé | 86
2.2.3.3 In het krijt bij de overheid | 87
2.2.3.4 Herziening van het beslagverbod roerende zaken | 87
2.2.3.5 Naar een nieuwe beslagvrije voet | 88
2.2.3.6 Verwijsindex Schuldhulpverlening | 89
2.2.3.7 Digitaal beslagregister | 89
2.2.3.8 Rijksincassovisie | 90
2.2.3.9 Breed wettelijk moratorium | 90
2.2.3.10 Maatregelen op decentraal niveau | 91
2.2.3.11 Bestaansminimum en bankbeslag – bescherming van de schuldenaar bestendigd | 91
2.2.4 Tussenbalans I | 92
2.3 Beperkingen aan het derdenbeslag | 93
2.3.1 Inleiding | 93
2.3.2 Artikel 475a Rv | 93
2.3.3 Beslag op kredietruimte | 95
2.3.4 Artikel 45 Awir | 97
2.3.5 Beslagvrije voet | 100
2.3.6 Tussenbalans II | 101
2.4 De nieuwe beslagvrijevoetregeling | 102
2.4.1 Inleiding | 102
2.4.2 Wet vereenvoudiging beslagvrije voet: introductie en reikwijdte | 102
2.4.3 Drie categorieën schuldenaren | 103
2.4.4 Berekening beslagvrije voet onder de nieuwe regeling | 105
2.4.5 Informatiebevoegdheden | 105
2.4.6 Correctiemogelijkheden bij de vaststelling van de hoogte van de beslagvrije voet | 107
2.4.7 Bekendmaken beslagvrije voet | 108
2.4.8 Herberekenen beslagvrije voet | 109
2.4.9 Voorgeschreven beslagvolgorde bij meerdere inkomstenbronnen | 110
2.4.10 Schuldenaren zonder woonplaats in Nederland | 111
2.4.11 Cumulatieve beslagen en de rol van de coördinerende deurwaarder | 112
2.4.12 Tussenbalans III | 112
2.5 Conclusie | 113

Hoofdstuk 3 Afwikkeling bankbeslag: knelpunten bij het vaststellen van een beslagvrij bedrag | 115
3.1 Inleiding | 115
3.2 Bankbeslag in de praktijk | 116
3.2.1 Werkwijze executoriaal bankbeslag | 116
3.2.1.1 Inleiding | 116
3.2.1.2 Omvang en context van de opdracht tot het leggen van bankbeslag | 116
3.2.1.3 Informatieplichten en -bevoegdheden | 117
3.2.1.4 Exploot van het bankbeslag | 118
3.2.1.5 Omvang van het beslag | 118
3.2.1.6 Wetenschap omtrent het effect van het beslag | 119
3.2.1.7 Verrekeningsbevoegdheid bank | 119
3.2.1.8 Retournering verklaring derdenbeslag en verdere afwikkeling | 120
3.2.1.9 Duur van de beslagprocedure | 120
3.2.1.10 Processuele (on)mogelijkheden bij gedeeltelijk opheffingsverzoek ten behoeve van bestaansminimum schuldenaar | 121
3.2.1.11 Afronding | 122
3.2.2 Gerechtsdeurwaarders aan het woord | 122
3.2.2.1 Inleiding | 122
3.2.2.2 De uitkomsten van vraag 1 | 123
3.2.2.3 De uitkomsten van vraag 2 | 124
3.2.2.4 De uitkomsten van vraag 3 | 126
3.2.3 Tussenbalans I | 127
3.3 Bespreking rechtspraak en tuchtrechtspraak | 128
3.3.1 Inleiding | 128
3.3.2 Rechtspraak | 128
3.3.3 Tuchtrechtspraak | 138
3.3.4 Tussenbalans II | 143
3.4 Conclusie | 144

Hoofdstuk 4 Rekening- en saldo-informatie | 145
4.1 Inleiding | 145
4.2 Informatievoorziening ten aanzien van rekeninginformatie van de schuldenaar | 145
4.2.1 Een algemene informatieverplichting van de schuldenaar en van een eventuele derde | 145
4.2.2 Verhaalsinformatie van de schuldenaar | 147
4.2.3 Verhaalsinformatie van de bank | 149
4.2.4 De bijzondere informatieverplichting van artikel 475g Rv | 150
4.2.5 De bijzondere informatieverplichting van derden in artikel 475g Rv | 152
4.2.6 Pleidooi voor het aan de gerechtsdeurwaarder verschaffen van inzicht in de rekening- en saldogegevens | 153
4.2.7 Tussenbalans | 156
4.3 Europese ontwikkelingen | 156
4.3.1 Inleiding | 156
4.3.2 European Account Preservation Order (EAPO) | 156
4.3.3 Payment Service Directive II (PSD2) | 162
4.4 Concluderende slotopmerkingen | 162

Hoofdstuk 5 Bankbeslag in rechtsvergelijkend perspectief | 165
5.1 Inleiding | 165
5.2 Duitsland | 166
5.3 België/Luxemburg/Frankrijk | 169
5.3.1 België | 169
5.3.2 Luxemburg | 171
5.3.3 Frankrijk | 172
5.4 Schotland/Engeland en Wales | 175
5.4.1 Schotland | 175
5.4.2 Engeland en Wales | 176
5.5 Scandinavië (Denemarken/Noorwegen/Zweden) en Finland | 177
5.5.1 Denemarken | 177
5.5.2 Noorwegen | 178
5.5.3 Zweden | 178
5.5.4 Finland | 180
5.6 De Baltische staten (Estland/Letland/Litouwen) | 180
5.6.1 Estland | 180
5.6.2 Letland | 182
5.6.3 Litouwen | 184
5.7 Het Iberisch schiereiland (Portugal/Spanje) | 185
5.7.1 Portugal | 185
5.7.2 Spanje | 187
5.8 Bulgarije | 187
5.9 Kosovo en Servië | 189
5.9.1 Kosovo | 189
5.9.2 Servië | 192
5.10 Tsjechië en Slowakije | 193
5.10.1 Tsjechië | 193
5.10.2 Slowakije | 194
5.11 Rechtsvergelijkende concluderende opmerkingen | 195

Hoofdstuk 6 Conclusie en wetsvoorstel | 197
6.1 Inleiding | 197
6.2 Concept voor een voorstel van wet | 199

Hoofdstuk 7 Afronding | 213
7.1 Waarom dit preadvies? | 213
7.2 Samenvatting | 214
7.3 De voorgestelde oplossing | 216

Literatuurlijst | 221
Jurisprudentieoverzicht | 225
Trefwoordenregister | 229
Over de auteurs | 235