Onderwijsovereenkomst

LIJST VAN AFKORTINGEN IX

1 INLEIDING 1
1.1 Rechtsverhouding in het primair en voortgezet onderwijs: contractenrechtelijk perspectief 1
1.2 De wetgever: ruimte voor de overeenkomst 2
1.3 De flexibele rechter 5
1.4 Debat in de literatuur 8
1.5 Vraagstelling, doelstelling en afbakening: de overeenkomst als uitgangspunt 19
1.6 Verantwoording en methode 21
1.7 Plan van behandeling 22
1.8 Terminologie 23

2 TOTSTANDKOMING VAN EEN ONDERWIJSOVEREENKOMST: HOE EN TUSSEN WIE? 27
2.1 Inleiding 27
2.2 Algemeen vermogensrechtelijk kader: totstandkoming overeenkomst 29
2.3 Aanmelding, toelating, inschrijving, plaatsing – weigering 31
2.4 Wilsovereenstemming, beperkte contractsvrijheid en partijautonomie in het onderwijs 36
2.5 Algemeen vermogensrechtelijk kader – in wiens naam: pro se of namens een ander? 41
2.6 Het Baby Joost-criterium in het onderwijs 47
2.7 Visies in de literatuur omtrent partijen bij onderwijsovereenkomst 50
2.8 Onderwijsrechtelijke jurisprudentie betreffende ‘totstandkoming’ en ‘partijen’ 54
2.9 Afronding 60

3 INHOUD VAN EEN ONDERWIJSOVEREENKOMST 63
3.1 Inleiding 63
3.2 Contractenrechtelijk kader: vaststellen rechtsgevolgen overeenkomst 64
3.2.1 Artikel 6:248 lid 1 BW 64
3.2.2 Door partijen overeengekomen rechtsgevolgen 65
3.2.2.1 Inleiding 65
3.2.2.2 Haviltex-maatstaf voorop 66
3.2.2.3 Subjectief, objectief, normatief 67
3.2.2.4 Ruimte voor een meer objectieve benadering, maar Haviltex-norm blijft centraal vertrekpunt 69
3.2.2.5 Contra proferentem en dynamische uitleg in het onderwijs 73
3.2.3 Aanvulling op grond van de wet 75
3.2.3.1 Inleiding 75
3.2.3.2 Regelend of dwingend recht en aanvulling op grond van de wet 76
3.2.3.3 Kan de onderwijswetgeving aanvullend werken? 77
3.2.3.4 Wat als partijen een afwijkende regeling zijn overeengekomen? 83
3.2.3.5 Wat als school geen bekostiging nodig heeft? 90
3.2.4 Aanvulling op grond van gewoonte en redelijkheid en billijkheid 92
3.2.5 Beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid art. 6:248 lid 2 BW 93
3.2.6 Concretisering aan de hand van onderwijswetgeving 94
3.2.6.1 Onderverdeling wettelijke bepalingen in vier categorieën 94
3.2.6.2 Doorwerkingsmechanismen van de bepalingen uit onderwijswetgeving 97
3.2.7 Afrondende opmerkingen betreffende het vermogensrechtelijk kader ter vaststelling van de inhoud van de onderwijsovereenkomst 100
3.3 Karakteristieken onderwijsovereenkomst 102
3.3.1 Inleiding 102
3.3.2 Schets hoofdverplichtingen en daarmee corresponderende rechten van partijen 103
3.3.3 Rechtskarakter: Verbintenissen of Obliegenheiten? 107
3.3.3.1 Inleiding 107
3.3.3.2 Verbintenissen 108
3.3.3.3 Obliegenheiten 111
3.3.3.4 Verplichtingen van de school 113
3.3.3.5 Verplichtingen van de leerling 116
3.3.3.6 Afronding rechtskarakter 121
3.3.4 Wederkerige overeenkomst en schakelbepaling 121
3.3.5 Inspanningsverplichting en geen resultaatsverplichting 123
3.3.6 Duurovereenkomst 124
3.3.7 Geen overeenkomst van opdracht 128
3.3.8 Afronding karakteristieken onderwijsovereenkomst 130
3.4 Buitencontractuele benadering 130
3.5 Onderwijsrechtelijke jurisprudentie 135
3.5.1 Kader en karakteristieken terug te zien? 135
3.5.2 Algemeen vermogensrechtelijke kader: uitleg, aanvulling, beperking? 135
3.5.3 Rechtskarakter: inspanningsverbintenissen? 145
3.5.4 Vordering tot nakoming en afdwingbaarheid? 148
3.5.5 Karakteristieken: wederkerigheid, duur, opdracht? 150
3.5.6 Afronding jurisprudentie 152
3.6 Afronding 153

4 OPSCHORTING VAN EEN VERPLICHTING UIT EEN ONDERWIJSOVEREENKOMST 157
4.1 Inleiding 157
4.2 Opschorting in het onderwijs 158
4.2.1 De vereisten van artikel 6:262 lid 1 en 2 BW 158
4.2.2 ‘Uitstel en geen afstel’ 159
4.2.3 Praktische uitwerking in het onderwijs 162
4.3 Schorsing in het onderwijs 165
4.4 Vergelijking en verhouding opschorting en schorsing 170
4.5 Schorsing en opschorting voor de civiele rechter 176
4.6 Afronding 183

5 BEËINDIGINGSMOGELIJKHEDEN VAN EEN ONDERWIJSOVEREENKOMST 185
5.1 Inleiding 185
5.2 Ontbinding van een onderwijsovereenkomst? 186
5.2.1 Vereisten: wederkerige overeenkomst en het begrip tekortkoming 186
5.2.2 Hoofdregel en uitzondering: ‘recht op ontbinding, tenzij…’ 191
5.2.3 Een rol voor de redelijkheid en billijkheid? 199
5.2.4 Gevolgen van gedeeltelijke (temporele) ontbinding in het onderwijs 201
5.2.5 Wijze van gedeeltelijke ontbinding in het onderwijs 204
5.2.6 Afronding ontbinding onderwijsovereenkomst 206
5.3 Opzegging van een onderwijsovereenkomst? 207
5.3.1 Algemeen kader van opzegging van duurovereenkomsten 207
5.3.2 Wettelijke regeling van diverse benoemde overeenkomsten 210
5.3.3 Opzegging van een onderwijsovereenkomst? 213
5.4 Verwijdering van een leerling in het primair en voortgezet onderwijs 215
5.4.1 De bevoegdheid tot verwijdering van een leerling 215
5.4.2 Verwijdering in het primair onderwijs en voortgezet onderwijs: Wpo en Awb? Wvo, Inrichtingsbesluit Wvo en Awb? 216
5.4.3 Waarom overgaan tot verwijdering? 222
5.4.4 Verwijderingsgeschillen voor de rechter 225
5.4.4.1 Verwijderingsgeschillen voor de bestuursrechter 225
5.4.4.2 Verwijderingsgeschillen voor de civiele rechter 237
5.4.4.3 Vergelijking bestuurs- en civielrechtelijke toetsing van verwijdering 243
5.5 Vergelijking en verhouding tussen ontbinding, opzegging en verwijdering 244
5.6 De civiele rechter en de beëindiging van de onderwijsverhouding: verwijdering, ontbinding én opzegging? 251
5.7 Afronding 257

6 SLOTBESCHOUWING 261
6.1 Uitgangspunt en vraagstelling 261
6.2 De toepassing van het contractenrecht in het primair en voortgezet onderwijs 261
6.3 Reflectie: terug naar het debat in de literatuur 268
6.4 Aanvullende observaties 271
6.5 Naar een regeling in Boek 7 BW? 273
6.6 Afronding en aanbeveling 275

LITERATUUR 277
RECHTSPRAAKREGISTER 293
WETGEVINGS- EN ARTIKELENREGISTER 301
RAPPORTEN EN THEMABRIEVEN 303