De zucht naar vrijheid

Lijst van gebruikte afkortingen 9

1 Inleiding 11
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 11
1.2 Doelstelling 12
1.3 Probleemstelling 12
1.4 Onderzoeksvragen 12
1.5 Afbakening van het onderzoek 13
1.5.1 Het schenden van bijzondere voorwaarden en elektronisch toezicht 13
1.5.2 Ontvluchten uit detentie 14
1.6 Methodologische verantwoording 15
1.6.1 Een ‘multilevel’ horizontale en verticale rechtsvergelijking 15
1.6.2 Criteria voor strafbaarstelling 20
1.7 Leeswijzer 26

2 Nederland 27
2.1 Inleiding 27
2.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 27
2.2.1 Inleiding 27
2.2.2 De ontstaansgeschiedenis van bijzondere voorwaarden 29
2.2.3 De ratio van de reactie op schendingen van bijzondere voorwaarden 30
2.2.4 Elektronisch toezicht en de zekerheidsstelling 32
2.2.5 Toezicht na afloop van de straf 36
2.3 Het ontvluchten uit detentie 38
2.3.1 De discussie over strafbaarstelling sinds 1886 38
2.3.2 De grondslag voor de huidige (niet) strafbaarstelling 42
2.3.3 Overige reacties naar aanleiding van een (poging tot) ontvluchting 43
2.3.4 Het aantal ontvluchtingen in beeld 47
2.4 Conclusie 49

3 Frankrijk 51
3.1 Hoofdlijnen van het sanctierecht 51
3.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 55
3.2.1 Voorlopige hechtenis 55
3.2.2 Voorwaardelijke gevangenisstraf 57
3.2.3 Voorwaardelijke invrijheidstelling 57
3.2.4 Toezicht na afloop van de straf 59
3.2.5 Overwegingen met betrekking tot strafbaarstelling 61
3.3 Ontvluchten uit detentie 62
3.3.1 Vormgeving strafbaarstelling 62
3.3.2 Geassimileerde ontvluchting 65
3.3.3 Overwegingen met betrekking tot strafbaarstelling 67
3.3.4 Knelpunten of pluspunten strafbaarstelling 70
3.3.5 Resultaten strafbaarstelling 70
3.4 Conclusie 73
Bijlage 75

4 België 77
4.1 Hoofdlijnen van het sanctierecht 77
4.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 82
4.2.1 Voorlopige hechtenis 82
4.2.2 Voorwaardelijke veroordeling 84
4.2.3 De voorwaardelijke invrijheidstelling 85
4.2.4 Toezicht na afloop van de straf 87
4.2.5 Het elektronisch toezicht 88
4.2.6 Knelpunten of pluspunten strafbaarstelling 91
4.3 Ontvluchten uit detentie 91
4.3.1 Geen strafbaarstelling 91
4.3.2 Andere reactiemogelijkheden 92
4.3.3 Toch een strafbaarstelling? 94
4.3.4 Overwegingen met betrekking tot strafbaarstelling 97
4.3.5 Knelpunten of pluspunten strafbaarstelling 102
4.4 Conclusie 103

Bijlage 105
5 Duitsland 107
5.1 Hoofdlijnen van het sanctierecht 107
5.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 111
5.2.1 Voorlopige hechtenis 111
5.2.2 Voorwaardelijke gevangenisstraf 113
5.2.3 Voorwaardelijke invrijheidstelling 115
5.2.4 Toezicht na afloop van de straf 116
5.2.5 Elektronisch toezicht 123
5.3 Ontvluchten uit detentie 125
5.4 Conclusie 129

Bijlage 130
6 Verkorte inhoudsopgave
6 Engeland en Wales 131
6.1 Hoofdlijnen van het sanctierecht 131
6.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 133
6.2.1 Voorlopige hechtenis 133
6.2.2 Voorwaardelijke gevangenisstraf 137
6.2.3 Voorwaardelijke invrijheidstelling 140
6.2.4 Toezicht na afloop van de straf 143
6.2.5 Elektronisch toezicht 144
6.3 Ontvluchten uit detentie 148
6.3.1 Escaping 148
6.3.2 Absconding 150
6.3.3 Escaping en absconding in beeld 152
6.3.4 Elektronische detentie in de vorm van huisarrest 154
6.4 Conclusie 156

Bijlage 159
7 Canada 161
7.1 Hoofdlijnen van het sanctierecht 161
7.2 Schenden van bijzondere voorwaarden 164
7.2.1 Voorlopige hechtenis 164
7.2.2 Voorwaardelijke gevangenisstraf 169
7.2.3 Voorwaardelijke invrijheidstelling 171
7.2.4 Toezichtsmaatregel na afloop van de straf 173
7.2.5 Elektronisch toezicht 175
7.3 Ontvluchten uit detentie 177
7.3.1 Ontvluchten uit detentie 177
7.3.2 Elektronische detentie in het kader van de conditional sentence 179
7.4 Conclusie 182

Bijlage 186
8 Rechtsvergelijking 189
8.1 Inleiding 189
8.2 Internationale en Europese regelgeving en instituties 189
8.3 Schenden van bijzondere voorwaarden 197
8.3.1 Inleiding 197
8.3.2 Vergelijking van de bevindingen 197
8.3.3 Waardering in het licht van de criteria voor
strafbaarstelling 206
8.3.4 Conclusies 220
8.4 Ontvluchten uit detentie 227
8.4.1 Inleiding 227
8.4.2 Vergelijking van de bevindingen 229
8.4.3 Waardering in het licht van de criteria voor strafbaarstelling 236
8.4.4 Conclusies 247

9 Conclusies 251
9.1 Inleiding 251
9.2 Bijzondere voorwaarden 251
9.2.1 Voorlopige hechtenis en voorwaardelijke gevangenisstraf 251
9.2.2 Voorwaardelijke invrijheidstelling 253
9.2.3 De gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38z Sr 254
9.2.4 Elektronisch toezicht als controlemiddel op de bijzondere voorwaarden 255
9.3 Ontvluchten uit detentie 255
Samenvatting 259

Summary 273
Bijlage 1 Begeleidingscommissie 285
Bijlage 2 Quickscan 287
Bijlage 3 Geïnterviewde experts (geanonimiseerd) 299
Bijlage 4 Ontvluchtingen in beeld 301
Literatuurlijst 303