PDL Arbeidsrecht Sociale Zekerheid 2023/2024 Theorieboek

Voorwoord V

1 Inleiding tot het Nederlandse recht 1
1.1 Een inleiding tot het Nederlandse recht 2
1.2 Indeling van het recht 4
1.3 Regels in het recht 5
1.3.1 Functionarissen in de rechterlijke macht 6
1.3.2 Plaats van het recht 6
1.3.3 Hoger beroep en cassatie 10
1.3.4 De voorlopige voorziening, het kort geding 11

2 Het arbeidsprocesrecht 13
2.1 Relatieve en absolute competentie in het arbeidsrecht 14
2.2 De dagvaardingsprocedure 14
2.3 De voorlopige voorziening 16
2.4 De verzoekschriftprocedure 18
2.5 Executeren van de rechterlijke uitspraak 19
2.6 Beslag 20

3 De arbeidsovereenkomst: een inleiding 23
3.1 De arbeidsovereenkomst 24
3.2 Aanneming van werk en overeenkomst van opdracht 25
3.2.1 Aanneming van werk 26
3.2.2 Overeenkomst van opdracht 26
3.3 Bijzondere arbeidsrelaties 27
3.3.1 Arbeidsovereenkomst voor fulltimers en parttimers 27
3.3.2 Oproepovereenkomst 27
3.3.3 Detacheringsovereenkomst 29
3.3.4 Uitzendovereenkomst 30
3.3.5 Payrolling 31
3.4 Rechtsvermoedens 31
3.5 Partijen bij een arbeidsovereenkomst 33
3.5.1 Minderjarigen 33
3.5.2 Echtgenoten 33
3.6 Sollicitatieprocedure 33
3.7 Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde/bepaalde tijd 35

4 De arbeidsovereenkomst: totstandkoming en verplichtingen 39
4.1 Totstandkoming van de arbeidsovereenkomst 40
4.2 Loon 41
4.2.1 Loonbetaling 41
4.2.2 Vormen van loon 42
4.2.3 Minimumloon en minimumvakantiebijslag 42
4.2.4 De besteding van het loon 44
4.2.5 Loonstrook 44
4.3 Arbeid 45
4.4 Goed werkgeverschap en goed werknemerschap 46
4.4.1 Goed werkgeverschap 46
4.4.2 Goed werknemerschap 47
4.5 Aansprakelijkheid voor schade 47
4.5.1 Aansprakelijkheid werkgever 47
4.5.2 Aansprakelijkheid werknemer 49

5 De arbeidsovereenkomst: loondoorbetaling 51
5.1 De verplichting tot loondoorbetaling 52
5.2 Loondoorbetaling bij arbeidsongeschiktheid 52
5.2.1 Algemeen 52
5.2.2 Omvang 53
5.2.3 Periode 54
5.2.4 Wanneer is sprake van arbeidsongeschiktheid? 55
5.2.5 Geen recht op loondoorbetaling 57
5.2.6 Preventie 58
5.3 Loondoorbetaling bij vakantie en arbeidstijdverkorting 60
5.3.1 Recht op vakantie 60
5.3.2 Opbouw vakantiedagen 62
5.3.3 Vakantieregeling 63
5.4 Vakantieregeling zonder cao 64
5.5 Arbeidstijdverkorting 64

6 De arbeidsovereenkomst: bijzondere bedingen 67
6.1 Het boetebeding 68
6.2 Het concurrentiebeding 69
6.3 Het relatiebeding 71
6.4 Het aftroggelbeding 71
6.5 Het proeftijdbeding 72
6.6 Het geheimhoudingsbeding 73

7 Einde van de arbeidsovereenkomst: een inleiding 75
7.1 Het stelsel van het Nederlandse ontslagrecht 76
7.2 Einde van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 76
7.3 Einde van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd 78
7.3.1 Einde van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden 78
7.3.2 Opzeggen van de arbeidsovereenkomst door de werknemer 79
7.3.3 Einde van de arbeidsovereenkomst door overlijden 80
7.3.4 Ontbindende voorwaarde 81

8 Opzegging door de werkgever 83
8.1 Procedure bij opzegging door de werkgever 84
8.1.1 Opzegging van de arbeidsovereenkomst 84
8.1.2 Ontslagvergunning aanvragen bij UWV 85
8.1.3 Toetsing door UWV 86
8.2 Gronden voor het aanvragen van een ontslagvergunning 87
8.2.1 Ontslag wegens bedrijfseconomische redenen 87
8.2.2 Ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 88
8.3 Ontbinding van de arbeidsovereenkomst door de kantonrechter 88
8.4 Faillissement, surseance van betaling en WSNP 90

9 Door de werkgever gegeven ontslag 93
9.1 Ontslag op staande voet 94
9.2 Transitievergoeding 95

10 Bijzondere opzegverboden 99
10.1 Limitatieve opsomming bijzondere opzegverboden 100
10.1.1 Bijzonder opzegverbod tijdens ziekte 100
10.1.2 Bijzonder opzegverbod wegens zwangerschap en bevallingsverlof 100
10.1.3 Bijzonder opzegverbod wegens verlofverzoek 101
10.1.4 Bijzonder opzegverbod wegens vervullen bepaalde functie 101
10.1.5 Overige bijzondere opzegverboden 101
10.2 Uitzonderingen op de bijzondere opzegverboden 102
10.3 Gevolgen opzeggen in strijd met opzegverbod 102

11 De collectieve arbeidsovereenkomst 103
11.1 Wat is een cao? 104
11.2 Verschillende soorten cao’s 104
11.3 Uitleg van de cao 105
11.4 Cao-partijen 105
11.5 Bepalingen in strijd met de cao 106
11.6 Gebondenheid aan de cao 106
11.7 Algemeen verbindend verklaren 107
11.8 Cao-loze periodes 108
11.9 Sociaal plan 108

12 Wet arbeid en zorg 111
12.1 Verlof bij zwangerschap, bevalling, adoptie en pleegzorg 112
12.2 Calamiteitenverlof 115
12.3 Kortdurend en langdurend zorgverlof 116
12.4 Ouderschapsverlof 117
12.5 Loopbaanonderbreking 118
12.6 Politiek verlof 119

13 Wetgeving rond arbeidstijd, arbeidsomstandigheden en arbeidsduur 121
13.1 Arbeidstijdenwet 122
13.2 Arbeidsomstandighedenwet 125
13.3 Wet flexibel werken 130

14 Wetten rond gelijke behandeling 133
14.1 Algemene wet gelijke behandeling 134
14.2 Wet gelijke behandeling mannen en vrouwen bij arbeid 135
14.3 Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid 135
14.4 Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte 136
14.5 Het College voor de rechten van de mens 137

15 Wet op de ondernemingsraden 139
15.1 Instelling ondernemingsraad 140
15.2 Personeelsvertegenwoordiging en personeelsvergadering 141
15.3 Centrale ondernemingsraad, groepsondernemingsraad en Europese ondernemingsraad 142

16 Pensioenwetgeving 145
16.1 Van verleden tot heden 146
16.2 De pijlers van het Nederlandse pensioenstelsel 147
16.3 Soorten pensioenfondsen 149
16.4 Wet- en regelgeving 149
16.4.1 Pensioenwet (Pw) 149
16.4.2 Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds (Wet Bpf) 150
16.4.3 Wet verplichte beroepspensioenregeling (Wvb) 150
16.4.4 Wet pensioencommunicatie 151
16.5 Informatieplicht werkgever 151
16.6 Soorten pensioenovereenkomsten 152
16.6.1 De uitkeringsovereenkomst 152
16.6.2 De premieovereenkomst 152
16.6.3 De kapitaalovereenkomst 153
16.7 Opbouw van pensioen 153
16.7.1 De eindloonregeling 153
16.7.2 De middelloonregeling 155
16.7.3 De beschikbarepremieregeling 155
16.8 Pensioengrondslag 156
16.9 De zelfstandige en zijn pensioen 157
16.10 Toezicht 158
16.11 Begrippen uit de pensioenregelgeving 159
16.12 Overzicht pensioenen 161

17 Socialezekerheidsstelsel 163
17.1 Onderverdeling 164
17.2 De volksverzekeringen 165
17.3 De werknemersverzekeringen 166
17.4 De sociale voorzieningen 168
17.5 De Zorgverzekeringswet (Zvw) 172
17.6 De premiebetaling 172
17.7 Gemoedsbezwaren 174
17.8 Vrijwillige verzekering 176
17.9 Uitvoering sociale zekerheid 176
17.10 Toezicht sociale zekerheid 178
17.11 Bezwaar aantekenen 180
17.12 Overzicht verzekeringsplicht 181

18 Volksverzekeringen 183
18.1 Premieheffing 184
18.2 Ontheffing verzekeringsplicht 184
18.3 Boetes en maatregelen 185
18.4 De Algemene Ouderdomswet (AOW) 186
18.4.1 Verzekeringsplicht AOW 186
18.4.2 De AOW-uitkering 190
18.4.3 Samenwonen 196
18.4.4 Wijzigingen in de AOW 200
18.4.5 Soorten en hoogte AOW-pensioenen (afgestemd op het sociaal minimum) 202
18.5 Algemene nabestaandenwet (Anw) 202
18.5.1 Anw-verzekerden 202
18.5.2 Overzicht Anw-recht of geen recht 203
18.5.3 Soorten Anw-uitkeringen 203
18.5.4 Anw en andere inkomsten 204
18.5.5 Einde Anw-uitkering 204
18.5.6 Vrijwillige verzekering, inhoudingen op de Anw-uitkering, overlijdensuitkering 205
18.5.7 Scheiding en Anw 205
18.5.8 Samenwonen en Anw 205
18.5.9 Wezenuitkering voor 16-20-jarigen 205
18.5.10 Overgangsrecht AWW 206
18.6 Algemene Kinderbijslagwet (AKW) 206
18.6.1 De kindregelingen 206
18.6.2 Kinderbijslag 206
18.6.3 De hoogte van de kinderbijslag 207
18.6.4 Dubbele kinderbijslag 208
18.6.5 Beëindiging kinderbijslag 209
18.7 Overzicht volksverzekeringen 210

19 Ziekte en zwangerschap 211
19.1 De Zorgverzekeringswet (Zvw) 212
19.1.1 Doelgroep Zvw 212
19.1.2 Premiebetaling aan zorgverzekeraar 212
19.1.3 Overzicht soorten Zvw-polissen 212
19.1.4 Zvw-bijdrage aan Belastingdienst 213
19.1.5 Basispakket en aanvullend pakket Zvw 214
19.1.6 Zorg aanvragen vanuit de Zvw 214
19.1.7 Zorgtoeslag 214
19.2 Loondoorbetaling bij ziekte 215
19.2.1 Loondoorbetalingsplicht 215
19.2.2 Cao’s 215
19.2.3 Wachttijd 104 weken 215
19.2.4 Overzicht geen recht op loondoorbetaling bij ziekte 216
19.2.5 Second opinion 217
19.2.6 Verplichtingen werkgever tijdens ziekte 217
19.2.7 Overlijdensuitkering 217
19.3 De Ziektewet (ZW) als het dienstverband voortduurt 218
19.3.1 Zwangerschap of bevalling 218
19.3.2 Orgaandonatie 220
19.3.3 De no-riskpolis 220
19.3.4 Compensatieregeling oudere werknemers 221
19.3.5 De hoogte en de duur van de ZW-uitkering 222
19.3.6 Ziekteperiodes optellen 222
19.3.7 De verkorte wachttijd voor de WIA 223
19.4 Re-integratie tijdens ziekte 223
19.4.1 Bedrijfsarts of arbodienst 223
19.4.2 De ziekmelding bij UWV 224
19.4.3 Wanneer is er een re-integratieplicht? 225
19.4.4 Partijen bij de re-integratie 226
19.4.5 Re-integratie binnen het bedrijf 230
19.4.6 Re-integratie buiten het bedrijf 231
19.4.7 Stappenplan bij ziekte 235
19.4.8 De ZW-uitkering 236
19.4.9 Werkgever die eigenrisicodrager voor de ZW is 237
19.5 De Ziektewet als er geen werkgever is 238
19.5.1 Het contract loopt af tijdens de ziekte 238
19.5.2 Ziekte binnen 4 weken na afloop arbeidsovereenkomst 238
19.5.3 Ziekte bij een WW-uitkering 239
19.5.4 Een zieke uitzendkracht 240
19.5.5 Een zieke oproep- of invalkracht 240
19.5.6 Een zieke met een fictief dienstverband 241
19.5.7 Een zieke met onbetaald verlof 241
19.5.8 Wachtdagen ZW 241
19.5.9 Iemand met een WIA-, WAO- of Wajong-uitkering die ziek wordt 242
19.6 Tijdens de ZW-periode 242
19.6.1 Betaling ZW-uitkering 242
19.6.2 Hoogte ZW-uitkering 242
19.6.3 Inkomsten uit arbeid en de ZW-uitkering 243
19.6.4 Toeslag van UWV 243
19.6.5 Zorgverzekering en zorgtoeslag 243
19.6.6 Pensioenopbouw 244
19.6.7 Re-integratie tijdens de ZW-uitkering 244
19.6.8 De Eerstejaars Ziektewet-beoordeling 244
19.6.9 Passend werk 247
19.6.10 Aanvullende afspraken met zieke uitzendkrachten 247
19.6.11 Eigen bedrijf starten vanuit een ZW-uitkering 247
19.6.12 Evaluatie 247
19.6.13 Verplichtingen tijdens de ZW-periode 248
19.6.14 Rechten tijdens een ZW-uitkering 248
19.6.15 Einde ZW-uitkering 249
19.7 Werkvoorzieningen 249
19.8 Vrijwillig verzekerd voor de Ziektewet 250
19.9 Doelgroep Ziektewet 251
19.10 Zwangerschaps- en bevallingsuitkering doelgroep Ziektewet 251
19.10.1 Wet arbeid en zorg (Wazo) 251
19.10.2 Zwangerschapsgerelateerde klachten 253
19.11 Overzicht uitkeringen bij kortdurende ziekte 253

20 Langdurende arbeidsongeschiktheid 255
20.1 De Wet langdurige zorg (Wlz) 256
20.1.1 Doel Wlz 256
20.1.2 Volksverzekering 256
20.1.3 Indicatie 256
20.1.4 Budget 256
20.1.5 Eigen bijdrage 257
20.2 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) 257
20.2.1 Doel WIA 257
20.2.2 Twee regelingen 258
20.2.3 Overlijdensuitkering 260
20.2.4 Tegemoetkoming arbeidsongeschikten 260
20.2.5 Eigen risico dragen 261
20.3 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) 261
20.3.1 WAO bestaat nog 261
20.3.2 Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten 262
20.4 Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) 262
20.5 Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) 264
20.6 Het begrip ‘dagloon’ 264
20.6.1 Dagloonbegrip 264
20.6.2 Inkomen in het refertejaar 265
20.6.3 Bepaling dagloon 265
20.7 Overzicht uitkeringen bij langdurende arbeidsongeschiktheid 266

21 Werkloosheid en toeslagen 267
21.1 De Werkloosheidswet (WW) 268
21.1.1 Doel WW 268
21.1.2 Overzicht WW-verzekering 269
21.2 Het recht op een WW-uitkering 271
21.2.1 Overzicht recht op WW 271
21.2.2 Referte-eisen 272
21.2.3 Dagen waarover loon is ontvangen 272
21.2.4 Het verzorgings- en mantelzorgforfait 272
21.3 Duur en hoogte van de WW-uitkering 273
21.3.1 Het arbeidsverleden 273
21.3.2 Overzicht uitkeringsduur en uitkeringshoogte 274
21.4 Bijzonderheden tijdens de WW-uitkering 276
21.4.1 Ziekte en overlijden tijdens WW 276
21.4.2 Passende arbeid 276
21.4.3 Gedeeltelijk gaan werken 276
21.4.4 Proefplaatsing 277
21.4.5 Starten als zelfstandige 278
21.4.6 Uitsluitingsgronden 278
21.5 Beëindiging van de WW-uitkering 279
21.5.1 Overzicht einde WW 279
21.5.2 Herleving van de uitkering 279
21.6 Onderbrekingswerkloosheid 279
21.6.1 Verkort werken of onwerkbaar weer 279
21.6.2 Achterstallig loon 280
21.7 Overzicht Werkloosheidswet 281
21.8 De Toeslagenwet 281
21.8.1 Doel Toeslagenwet 281
21.8.2 Hoogte van de aanvulling 282
21.8.3 Maximumtoeslag 282
21.8.4 Vrij laten van inkomen 282
21.8.5 Geen toeslag 283

22 Subsidies en speciale regelingen 285
22.1 Verlagen van de werkgeverslasten 286
22.2 Voorzieningen voor de werkgever 286
22.3 Subsidieregeling praktijkleren 298
22.4 Regelingen voor werknemers 300
22.5 Indicatie beschut werk 302
22.6 Individuele voorzieningen voor werknemers 302
22.7 Inkomensafhankelijke regelingen 306
22.7.1 Huurtoeslag 306
22.7.2 Zorgtoeslag 307
22.7.3 Kinderopvangtoeslag 307
22.7.4 Kindgebonden budget 308
22.8 Overzicht subsidies en toeslagen 309

23 Examentraining 311

Bijlage Exameneisen 313
Examenprogramma PDL Arbeidsrecht en Sociale zekerheid niveau 4 313

Index 315