Waarheid en objectiviteit

In de wetenschap zou het om de objectieve waarheid gaan. Wat betekenen deze begrippen eigenlijk en zijn de hiermee verbonden pretenties gerechtvaardigd? Wat betekenen begrippen als causaliteit en de theoriegeladenheid van de waarneming? Wat is een wetenschappelijke verklaring? Is falsificatie wel mogelijk?

Aan de hand van de begrippen ‘objectiviteit’ en ‘waarheid’ bespreekt Ruud Bosman een aantal wetenschapsfilosofische onderwerpen, uit zowel de natuurwetenschappen als de sociale wetenschappen.

Objectiviteit hoort thuis in de natuurwetenschappen terwijl het in de sociale wetenschappen veelal draait om intersubjectiviteit. Daarom moeten we daar meestal van ‘handelen’ spreken en is het ‘gedrag’ slechts randverschijnsel. Wat is eigenlijk het verschil tussen handelen en gedrag?

Onder invloed van ontwikkelingen in de hersenwetenschappen en de informatica hebben wetenschapsfilosofische discussies zich de laatste decennia verplaatst naar de ‘Philosophy of Mind’. Langzamerhand wordt duidelijk dat het naturalisme en reductionisme – de idee dat alle kennis te herleiden is tot de natuurwetenschappen, en waarbij het bewustzijn wordt ontkend of als illusie wordt afgedaan – op een misvatting berusten. Maar wat is dan het alternatief?

Het bewustzijn is een onopgelost probleem, maar ook de werking van de hersenen op fundamenteel niveau is nog steeds een raadsel. En hoe zit het met de vergelijking van ons brein met de computer? Is de ‘braintalk’ in de neuropsychologie slechts een antropomorfistische taaltruc: een hoax?