Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid

Inhoudsopgave
Voorwoord 12
Inleiding 16
Deel 1,2 en 3 16
Adviezen en werkvormen 17
Theorieën 18
ABC voor een vrij en betekenisvol leven 19
A: Accepteer 20
B: Bewustwording 20
C: Creëer groei 21

Deel 1
Theoretische achtergrond hoogbegaafdheid 25
Hoogbegaafdheid 25
Delphi-model Hoogbegaafdheid 27
Dr. Kazimierz Dąbrowski 32
Dąbrowski’s tijdraam 32
Persoonlijkheidstheorie 33
Mijn verwarring over Dąbrowski’s theorie van
positieve desintegratie 35
De combinatie Dąbrowski’s theorie van
positieve desintegratie en ACT 36
Inleiding op Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie 37
Persoonlijke ervaring met positieve desintegratie 38
Drie factoren in persoonlijkheidsontwikkeling 40
Factor 1: Erfelijkheid (nature) 40
Intensiteit en overprikkelbaarheid 41 Overexcitabilities (overprikkelbaarheden) 43 Intellectuele overprikkelbaarheid 44
Verbeeldende overprikkelbaarheid 47 Psychomotorische overprikkelbaarheid 49 Zintuiglijke overprikkelbaarheid 51
Emotionele overprikkelbaarheid 54
Intuïtie 56
Anders voelen door stigmatisering en labelen 58
Mijn veranderde visie op het concept hoogbegaafdheid 59
Factor 2: Omgeving (nurture) 61
Mismatchervaring 61
Factor 3: De wil om te groeien 64
De derde factor en hoogbegaafdheid 67 Werkvorm: Verplaats je in de wereld van de ander 69
Vijf ontwikkelniveaus Ontwikkelpotentieel 74
Ontwikkelpotentieel 74
Ontwikkelniveau 1. Primaire integratie 77 Schema Dąbrowski’s theorie van positieve
desintegratie 79
Ontwikkelniveau 2. Eenlagige desintegratie 80 Ontwikkelniveau 3. Spontane meerlagige desintegratie 83
Ontwikkelniveau 4. Georganiseerde meerlagige
desintegratie 84
Ontwikkelniveau 5. Secundaire integratie 86 Ontwikkeldoelen en prestatiedoelen 87 Werkvorm: Stel je eigen ontwikkeldoelen 88
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) 93
Waarom werken met ACT? 93
Derde generatie gedragstherapie 94
Zes kernprocessen 95
Stoppen met wat niet werkt 97
Psychologische flexibiliteit 99
Hechting 101
Heroverweging van Dąbrowski’s theorie van
positieve desintegratie 102
Veilige hechting: een thema dat in ieders leven speelt 103
Onveilige hechting 104
Still face experiment 105
Polyvagaaltheorie 106
Neuroceptie 107
Interoceptie 109
Grenzen voelen 109
Diepe ademhalingsoefening 110
Bodyscan 111
Werkvorm: De bodyscan 111
Zelfregulerend vermogen van het lichaam 112 Inzicht in je stressniveau 113
Werkvorm: Stressinventarisatie 113
The Window of Tolerance 115
Werkvorm: Maak je eigen ECG 115
Werkvorm: Twinkeldagboek 117
Het hoogbegaafde brein 119
Hoogbegaafdheid diagnosticeren 119 Intelligentie en creativiteit 120
Analytisch denken 121
Emotie en ratio 121
Ontwikkeling emotieregulatie 123
Werkvorm: Emotie-inventarisatie 124
Frustratie 126
Verveling 126
Blijdschap 126
Coregulatie is van levensbelang 128
Executieve functies en vaardigheden 128 Neurobiologische concepten 130
Emotionele prikkeling 132

Deel 2
Persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid 134
Ruimte maken en ruimte nemen 134
Werkvorm: Levensboek 137
Wie ben ik eigenlijk? 139
Existentiële thema’s 140
Zinvol leven 141
Mentale klachten ten gevolge van
betekenisgeving 141
Eenzaamheid in crisissen 142
Existentieel bestaansrecht 143
Existentiële depressie 144
Trauma en triggers 146
Rejection sensitivity 147
Trauma resilience 150
Posttraumatische groei 150
Het niet-vertelde verhaal 151
Spiegelen aan het tijdraam waarin je opgroeide 152
Leveren om te krijgen 152
Verbinding maken 154
Werkvorm: De kunst van verbinding maken 156 Verbinding met jezelf 156
Verbinding met anderen 156

Deel 3
Verbinding met je omgeving 156
Spirituele verbinding 157
Zelfactualisatie 157
Zeilbootmetafoor 158
Identificatieproces als groeiproces 172 Werkvorm: Je bent meer dan je denkt 173
Had ik toen maar geweten wat ik nu weet 177 Levend verlies 180
Bereidheid om ruimte te maken 181
Werkvorm: De inhoud van jouw bibliotheek 183 Omgaan met hevige emoties 184
Werkvorm: Door de poort en dichter bij jezelf 185
Reflectie op jouw bibliotheek 186
Heb je pijn of lijd je? 188
Werkvorm: Metafoor van het lege glas 188 Werkvorm: Vermijdingsstrategiën 191
Controle en vermijding 191
Mijn vermijdingsstrategieën 192
Innerlijke ervaringen voelen 194
Heb jij strenge regels? 194
Regels zijn ook helpend 196
Bewustwording van jouw regels en oordelen 197 Jouw top 5 regels 200
Werkvorm: Strategieverandering ten gunste van jezelf 201
B: Bewustwording van jezelf, anderen en de wereld 204
Hoelang moet je oefenen? 205
Woorden hebben kracht 205 Werkvorm: Positief journalen dankbaarheidsdagboek 207
Werkvorm: Drie dagelijkse zegeningen 208
De kracht en kwetsbaarheid van een associatief brein 211
Werkvorm: Woord herhalen 214
Werkvorm: Je hebt keuzevrijheid 215
Werkvorm: Beschrijven van gedachten 215 Werkvorm: Je hand draaien 216
Werkvorm: Verstillen 216
Praktische uitwerking in het ABC voor een vrij
en betekenisvol leven 161
Zeven principes voor een vrij en
betekenisvol leven 161
Zeven principes voor groei 162
Het ABC voor een vervullend leven 162
A: Accepteer jezelf, anderen en de wereld 164
Op ontdekkingsreis: hoogbegaafdheid op
volwassen leeftijd 164
7 fases van groei in zelfbewustzijn en hoogbegaafdheid 166
Fase 1. Hoogbegaafd = Einstein 166
Fase 2. Hoogbegaafd = IQ 166
Fase 3. Hoogbegaafd = IQ + meer 166
Fase 4. Kenmerken als perspectief 166
Fase 5. Verschillende types en profielen 167 Fase 6. Wat als talent niet tot ontplooiing komt? 167
Fase 7. Van duiding naar ondersteuning 167
Leercirkel van Maslow 167 Identiteitsontwikkeling 168
Zelfconcept: anders dan in de
gewone psychologie 169
Zelfbeeldontwikkeling van mensen
met kenmerken van hoogbegaafdheid 169
Als een vis in een kom 170

Vrij zijn
Het brede begrip zelfkennis

Werkvorm: Gedachten op afstand bekijken Werkvorm: Zingen maakt vrij
Werkvorm: Douche
Werkvorm: Sprookje
Werkvorm: Waterval
Het grote geheim van ACT
Werkvorm: Gedachten een naam geven
Kennismaken met ‘Stinkvis’
Ervaar je weerstand? 223
De kunst van het verstillen 223
Werkvorm: Wake-upcall van je persoonlijke waarden 249
Waardeninventarisatie 250
Werkvorm: Wat wil jij nu werkelijk? 251 Werkvorm: De hoofdrol is voor jou 252 Comfortzone 254
Toegewijd in actie komen voor de invulling van een vrij en betekenisvol leven 256
Wat moet je doen om gelukkig te zijn? 256
Wat je emoties je willen vertellen 257
Op weg naar een vrij en betekenisvol leven 259
Werkvorm: De invulling van je leven 260 Werkvorm: Markeringspunten 262
Werkvorm: Markante punten 263
Werkvorm: Jouw kernzin 264
De droom van je leven 265
Werkvorm: Thuiskomen bij wat je eigenlijk al weet 266
Verankeren 270
Werkvorm: Jouw bestemming in één zin 270
Geef de relatie met jezelf een cijfer 274 Koester je idealisme 274
Irrationele illusies 275
Mijn waarden en toekomst 276
Dankwoord 278
Bronvermelding 282
Verstillen in plaats van piekeren
Werkvorm: Richt je op wat je om je heen hoort
Leven of overleven
Werkvorm: Verstillen door te starten met stoppen
Verstillen maar niet op een yogamat
Werkvorm: SIFT-onderzoek om te voelen en ervaren 228
Kairos en Chronos 229
C: Creëer groei voor jezelf, anderen en de wereld 230
Handelen uit persoonlijke verantwoordelijkheid 237
Een groot zelfbewustzijn Werkvorm: Kosten-batenanalyse
Werkvorm: Verhalenbibliotheek 240
Vormgeving 241
Werkvorm: Analyse verhalenbibliotheek 242
Je kunt ervoor kiezen vrij te zijn
Creëer persoonlijke groei 246