Geconfronteerd met de makelaarsfoto’s moest Shiller toegeven dat Geithners blauwbetegelde badkamer toch wel erg lelijk was. Waarmee hij onbedoeld bijdroeg aan het argument dat Amerika’s huizencrisis mede in stand wordt gehouden door Geithners slechte smaak. ‘Ik suggereerde nog dat die badkamer waarschijnlijk niet zijn idee was geweest,’ zegt Shiller na afloop van het filmpje. ‘Maar dat hebben ze eruit geknipt.’
Zoals Shiller zich op de twintigste verdieping van de prestigieuze Yale Club aan zo’n honderdvijftig belangstellenden presenteert zou je niet denken dat hier een van de meest toonaangevende gedragseconomen in de wereld staat. Gekleed in een enigszins verfrommeld pak en met een ontwijkende glimlach komt hij bijna verlegen over. Maar in zijn stem, die vanwege een verkoudheid aan de schorre kant is, klinkt een onbetwistbare autoriteit door.
Het goede nieuws: de huizenprijzen in Amerika zijn in de laatste drie maanden met 3,6 procent gestegen. Het slechte nieuws: Shiller heeft geen idee hoe hij dit fenomeen wetenschappelijk moet verklaren. ‘Iets in juli heeft voor een omslag gezorgd, maar wat? Waarom zijn mensen nu zoveel optimistischer?’ Een klassiek geval van ‘animal spirits’, zegt Shiller, refererend aan de titel van het boek dat hij samen met Nobelprijswinnaar George Akerlof heeft geschreven. De term is afkomstig van de 20ste-eeuwse econoom John Maynard Keynes, en houdt in dat consumenten zich niet laten leiden door puur rationele overwegingen, maar ‘door een spontane drang tot actie’. ‘Het is heel moeilijk om te voorspellen hoe mensen zich in een crisis gedragen. Soms leidt onzekerheid tot verlamming. Soms geeft het mensen juist energie. Vandaar dat economen constant voor verrassingen komen te staan.’
Wat nog wel het meest bevreemdt, is dat de Amerikaanse economie jarenlang was gebaseerd op het rotsvaste geloof dat huizenprijzen alleen maar omhoog kunnen. Via zijn historische prijzenindex laat Shiller zien hoe onzinnig die gedachte was: de afgelopen honderd jaar zijn de gemiddelde huizenprijzen praktisch gelijk gebleven. Alleen de laatste tien jaar lieten een enorme stijging zien. Shiller wijst in dit verband op de menselijke vertelcultuur. ‘Iedereen wist wel van iemand die tonnen winst had gemaakt door zijn huis binnen een jaar weer te verkopen. Dat soort verhalen heeft het irrationeel gedrag enorm aangezwengeld.’ Waarmee de huizenperikelen van Timothy Geithner in een ander daglicht kwamen te staan. Terwijl de vastgoedmarkt met dertig procent was gekelderd, schroefde hij zijn prijs juist omhoog. Zelfs Amerika’s toppolitici blijken niet immuun voor ‘animal spirits’.
(Binnenkort kunt u hier een interview met Robert Shiller lezen.)
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
