Is slaap dan nog zo’n groot mysterie? Jazeker, stelt Randall. ‘We brengen niet minder dan een derde van ons leven slapend door en toch hebben we geen flauw idee wat die slaap voor ons lichaam en onze hersens betekent. Onderzoekslaboratoria bieden verrassend weinig antwoorden. Slaap is een van de gênante mysteries van de wetenschap. Mijn neuroloog maakte geen grapje toen hij zei dat we een heleboel niet weten van slaap; we weten niet eens het antwoord op de meest voor de hand liggende vraag – waarom wij, en elk ander levend wezen, eigenlijk slaap nodig hebben.’
‘Bedenk even hoe absurd het hele slaapconcept is in een wereld van eindige hulpbronnen, waarin levende wezens elkaar opeten om te overleven. Een slapend dier moet hele perioden stil liggen en nodigt roofdieren er zo haast toe uit het tot zich te nemen (en niet op een prettige manier). Toch is het effect van slapen kennelijk zo belangrijk dat de evolutie er alles aan doet om het mogelijk te maken.’
Er zijn allerlei systemen die samenhangen met slaap (en slaapgebrek). Je gezondheid, seksleven, relaties, creatieve vermogen en herinneringen zijn allemaal afhankelijk van een goede nachtrust. Maar dat verklaart volgens Randall dus nog niet waarom slaap geëvolueerd is.
Deze week publiceerden wetenschappers een onderzoek in Science dat weer een ander licht werpt op deze vraag. Maiken Nedergaard van de Universiteit van Rochester leidde de studie en zei tegen The Guardian: ‘Ik denk dat we ontdekt hebben waarom we slapen. We slapen om onze hersenen te zuiveren.’ De onderzoekers vonden dat als muizen slapen hersenvocht tien keer sneller wordt rondgepompt dan wanneer ze wakker zijn en dat hierdoor afvalstoffen sneller worden afgevoerd. Als een biologische vaatwasser, aldus Nedergaard.
Andere wetenschappers betwijfelen of dit hét antwoord is op de vraag of we slapen. Ze vermoeden dat slaap meerdere functies heeft. Ook wijzen ze erop dat het brein van een muis aanzienlijk verschilt van dat van een mens en dat er eerst meer onderzoek nodig is om te zien of bij ons ook de biologische vaatwasser aangaat als we het licht uitschakelen.
